Ορθόδοξος κλήρος και επανάσταση του 1821

Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Β΄Λυκείου του 1ου Πρότυπου Λυκείου Θεσσαλονίκης "Μ. Ανδρόνικος" και του 2ου Πρότυπου Λυκείου Θεσσαλονίκης "Λευκός Πύργος" επεξεργάστηκαν διάφορα θέματα σχετικά τη συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην επανάσταση του 1821 και στις προϋποθέσεις που οδήγησαν στον ξεσηκωμό και τα παρουσιάζουν σε μια σειρά αναρτήσεων. Επίσης ετοίμασαν ψηφιακές αφίσες, όπου αποτυπώνουν την επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση.

"Η συμμετοχή της Εκκλησίας στον απελευθερωτικό Αγώνα του 1821, είναι αποφασιστικής σημασίας τόσο κατά την προετοιμασία αυτού, όσο και κατά την διεξαγωγή του.

Η Εκκλησία το 1821 στρατεύτηκε , υπάκουσε στην πρόσκληση της Ελλάδος και πριν ακόμη σημάνει η σάλπιγγα του Εθνικού Συναγερμού, βρίσκεται επί των επάλξεων. Η συμμετοχή των Επισκόπων, των ιερέων και των μοναχών, υπήρξε ομόθυμη και καθολική. Είναι μακρύς ο κατάλογος των ηρώων κληρικών που έχυσαν το αίμα τους, όπως ο ήρωας της Αλαμάνας Αθανάσιος Διάκος, ο Γρηγόριος Παπαφλέσσας, ο ελεύθερος πολιορκημένος του Μεσολογγίου Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ, ο υπερασπιστής των Θερμοπυλών επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας και πολλοί άλλοι. Γενικώς, η συμβολή της Εκκλησίας στην Εθνεγερσία του 1821, υπήρξε καθοριστικής σημασίας για τη νικηφόρο έκβασή της. 

Η χριστιανική πίστη, ήταν εκείνη που συνέβαλε ουσιαστικά και αποφασιστικά στο να λάβει υπόσταση και πάλι το ένδοξο Έθνος μας μετά τη μακραίωνη Τουρκική δουλεία. Οι κληρικοί, όχι μόνον προετοίμασαν, αλλά συμμετείχαν ενεργώς και σε πολλές περιπτώσεις πρωταγωνίστησαν στον Αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδος και με το αίμα τους με τις θυσίες τους, έθεσαν τις βάσεις του συγχρόνου Ελευθέρου Ελληνικού Κράτους.

Β2 2ου ΠΠΛ "Λευκός Πύργος"

Μαρία Μαγδαληνή

Ιωάννα

Νεφέλη"

Β2 2ο ΠΠΛ

Β2 - 2ο ΠΠΛ

1ο ΠΠΛ - Α2

1ο ΠΠΛ - Α2

"Θανατώσεις και φυλακίσεις

 

Οι επίσκοποι που πήγαν στην Τρίπολη συνελήφθησαν από τους Τούρκους και φυλακίστηκαν. Ήταν οκτώ: Κορίνθου Κύριλλος, Μονεμβασίας Χρύσανθος, Δημητσάνας Φιλόθεος, Ναυπλίου και Άργους Γρηγόριος, Χριστιανουπόλεως Γερμανός, Ολένης Φιλάρετος, Ανδρούσης Ιωσήφ και Τριπόλεως Δανιήλ. Από αυτούς οι πέντε πέθαναν στη φυλακή. Οι υπόλοιποι, Κύριλλος, Ιωσήφ και Δανιήλ, ελευθερώθηκαν όταν η Τρίπολη έπεσε στα χέρια των Ελλήνων, το Σεπτέμβριο του 1821.  Από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο του 1821 υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο ένα μεγάλο ποσοστό επισκόπων. Κάποιοι εξ’ αυτών είχαν κληθεί να διαμεσολαβήσουν μεταξύ Τούρκων και επαναστατημένων Ελλήνων. Από τους 200 αρχιερείς επώνυμα έλαβαν μέρος 73. Βασανίσθηκαν, φυλακίσθηκαν 42 και θανατώθηκαν στα πεδία της μάχης 45. Συνολικά 80% των αρχιερέων συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση.

 

Εκκλησία και Φιλική Εταιρία

Από το σύνολο των 190 περίπου αρχιερέων 81 ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας. Οι αρχιερείς αυτοί προέρχονταν από όλη την Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα από την Πελοπόννησο, από την Στερεά Ελλάδα, από την Κρήτη, από την Μακεδονία, από την Θεσσαλία, από την Θράκη και από τα νησιά του Αιγαίου. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις συνιστά ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος Παγκώστας, ο οποίος μυήθηκε το 1820 στη Φιλική Εταιρεία από τους Ίππατρο και Πελοπίδα κατά την διέλευσή τους από την Πάτμο.

Α2 - 1ο ΠΠΛ Θεσ/κης

 

Στην ηγεσία της Επανάστασης

Στο πρώτο έτος των συγκρούσεων στην Πελοπόννησο, οι επίσκοποι συχνά καλούνταν να αναλάβουν την ηγεσία στο πολιτικό και στο πολεμικό πεδίο. Οι διάφορες διακηρύξεις που έκαναν οι επαναστάτες περιείχαν τα ονόματα τουλάχιστον ενός ή δύο επισκόπων και μερικών κληρικών. Στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης αναφέρονται χαρακτηριστικά πολλά γνωστά ονόματα, όπως ο Αθανάσιος Διάκος στην Αλαμάνα, ο αρχιμανδρίτης Παπαφλέσσας που θανατώθηκε στο Μανιάκι και ο Άνθιμος Γαζής αρχηγός της Επανάστασης στο Πήλιο. Αλλά και ο απλός κλήρος συμμετέχει με διάφορους τρόπους: οι ιερείς της Εύβοιας παρευρίσκονται και εμψυχώνουν τους συμπατριώτες τους στη μάχη των Βρυσακίων κατά του Ομέρ Βρυώνη. Αρκετοί από αυτούς μετεπαναστατικώς τιμήθηκαν και έγινε προσπάθεια να λάβουν τιμητικές συντάξεις."

2ο ΠΠΛ Θεσσαλονίκης - "Λευκός Πύργος" - Β1

1ο ΠΠΛ - Α1

"Ο ρόλος του κλήρου στην επανάσταση – Σημαντικά πρόσωπα

Για τον ρόλο της Εκκλησίας στην περίοδο της Επανάστασης του 1821 έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά. Ο καθηγητής Ιστορίας στο Π.Κ. μίλησε για τη συμμετοχή του ανώτερου και κατώτερου κλήρου στην Επανάστασης του 1821, αλλά και για το πρόσωπο του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε. Μίλησε για τον ρόλο του Καποδίστρια, ο οποίος προσπάθησε να διακόψει με ομαλό τρόπο τις σχέσεις των επαναστατημένων εκκλησιαστικών επαρχιών με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Και ο ανώτερος και ο κατώτερος κλήρος συμμετείχε στην Επανάσταση.

Η συμμετοχή του ανώτερου κλήρου θεωρείται αμφιλεγόμενη εξαιτίας της στενής σχέσης του με τη σουλτανική εξουσία, από την οποία λάμβανε το αξίωμά του ο Πατριάρχης. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπήρξαν αρκετοί αρχιερείς που συμμετείχαν ενεργά στην Επανάσταση του 1821. Υπάρχουν πολλά ονόματα αρχιερέων που συμμετείχαν δυναμικά στην Επανάσταση, όπως ο Γερμανός, ανιψιός του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε' και Επίσκοπος Παλαιών Πατρών, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Διονύσιος, ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας, ο πρώτος επίσκοπος που σκοτώθηκε σε μάχη κατά την Επανάσταση του 1821 κ.ά. Πολλοί πέθαναν στις φυλακές, όπως ο Ναυπλίας και Άργους Γρηγόριος Καλαμαράς, ή απαγχονίστηκαν, όπως ο Αδριανουπόλεως Δωρόθεος. Και στην Κρήτη, στο άκουσμα της Επανάστασης, σφαγιάστηκε ο Μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος Παρδάλης και οι περισσότεροι αρχιερείς. Στο τέλος, έμεινε μόνο ο Αρκαδίας Νεόφυτος, που πέθανε, λίγο μετά, από πανώλη, και έτσι η Εκκλησία Κρήτης έμεινε ακέφαλη. Τέλος, δεν πρέπει να λησμονείται ότι στο άκουσμα της Ελληνικής Επανάστασης ο ίδιος ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' γνώρισε τα σκληρά αντίποινα των Τούρκων.

Όσον αφορά στον κατώτερο κλήρο, οι απλοί ιερείς συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Ο ιερέας ήταν "σάρκα από τη σάρκα" των ελληνικών κοινοτήτων, έμενε στο χωριό, τελούσε τη Θεία Λειτουργία και δούλευε στα χωράφια μαζί με τους άλλους χωρικούς. Φρόντιζε για τις χήρες και τα ορφανά, βίωνε τη δύσκολη καθημερινότητα της εποχής και ήταν κοντά στους συμπατριώτες του. Πολλοί από τον κατώτερο κλήρο σκοτώθηκαν στον Αγώνα".

2ο ΠΠΛ - Β1 (ΙΩΑΝΝΑ Κ., ΖΩΗ Α., ΧΡΗΣΤΟΣ Ε., ΚΑΤΕΡΙΝΑ Γ., ΜΙΧΑΛΗΣ Κ.)

1o ΠΠΛ - Β1

1ο ΠΠΛ - Β2