Μαρία Χαραλαμπίδη, ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΑΛΟΣΥΝΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΟΔΟ ΤΟΥΣ, εκδόσεις Το Ροδακιό, 2022, σελίδες 79
Η τελευταία
συλλογή ποιημάτων της Μαρίας Χαραλαμπίδη αποτελείται από μικρές ιστορίες που
αναμετρήθηκαν με τον χρόνο και έγιναν τέχνη και ποίημα. Στις ποιητικές αυτές
ιστορίες η ποιήτρια πετυχαίνει να διασώσει το παρελθόν, να το μεταποιήσει σε
παρόν και να το διαδώσει προς το μέλλον. Συγχρόνως όμως υφαίνει τον ποιητικό
κόπο. Τον μόχθο για οίστρο και την ποιητική εργασία ως πράξη λυτρωτική.
Στη συλλογή αυτή
κυριαρχεί το βίωμα ως διέξοδος από τα στενά όρια του χρόνου και του τόπου.
Είναι το παιδί που ακόμη περιμένει παντοτινά τον πατέρα του που χάθηκε στη
θάλασσα, όπως το ποίημα το μοναχικό. Είναι ακόμη εκείνο το παιδί που στο σχολείο
είναι μονάχο, αλλά με το στοχασμό του βάζει φωτιά «στου κόσμου το άδικο» και
κάνει τη δασκάλα να αναρωτιέται στην τάξη «Παιδιά, σας μυρίζει καμένο ή
είναι η ιδέα μου» (σ. 14). Είναι ο πρόσφυγας που ενσαρκώνει τον πόνο τον
θεϊκό, την εικόνα του Σταυρού, το θαύμα της ζωής απέναντι στο κακό. Ο Έλληνας
μετανάστης στην Αυστραλία που κλαίει/μοιρολογάει στα ελληνικά για να μην τον
καταλάβουν, το παιδί με τη νοητική στέρηση και οι γριές που πονούν αλλά ξέρουν
να αγαπούν καρτερικά και να «κεντούν αστραπές στο σκοτάδι» (σ. 22).
Σε αυτές τις
ποιητικές ιστορίες οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι, οι έγνοιες και το μεράκι τους
πρωταγωνιστούν και αφθαρτοποιούνται. Είναι
άνθρωποι παλιοί και συγχρόνως σημερινοί. Άλλοι έζησαν πριν 60 χρόνια και
άλλοι ζουν σήμερα. Πράξεις, σκέψεις, συναισθήματα διασχίζουν τις σελίδες της
συλλογής και επικοινωνούν με τον αναγνώστη και τα βιώματά του.
Όλοι αυτοί,
απέναντι στα αδιέξοδα της ζωής και τις προκαταλήψεις της κοινωνίας για την
ταυτότητά τους ή τη «μοίρα» τους που τη δημιούργησαν οι συνθήκες ή άλλοι, οι
πιο «ισχυροί», δεν σταματούν να αγωνίζονται. Γνωρίζουν μυστικά και ενστικτωδώς
ότι η αγιότητα είναι αγώνας και το αντίστροφο. Πορεύονται αυτοθυσιαστικά δίχως
ιδιοτέλεια και ομολογούν με αυταπάρνηση «Είμαι η μάνα της μάνας μου» (σ.
26).
Αυτοί οι άνθρωποι
είναι η Βαγγελιώ, ο κυρ Μιχάλης, ο Στέργος, η Άννα από την Κω, η Ζαφειρία, η
Στέλλα από Τήλο, η Κλεοπάτρα, ο Βασίλης,
η Ευφροσύνη κι άλλες και άλλοι πολλοί από τα Δωδεκάνησα, από όλη την Ελλάδα και
την οικουμένη. Είναι οι άνθρωποι και οι ιστορίες, οι τρόποι και τα παρασκήνια
μιας άλλης εποχής, οι αγωνίες και η λύπη που αποτυπώνουν μια θλίψη σιωπηλή. Οι ήρωες αυτοί ομολογούν τη
θνητότητά τους. «Εμείς απ’ την αρχή μπαλόνια ήμασταν/ σ΄ ένα κόσμο γεμάτο
πρόκες» (σ. 48). Ωστόσο δεν συμβιβάζονται. Πολύ περισσότερο ξορκίζουν το
κακό, το άδικο και την απανθρωπιά με τη θέληση για φως και την προσμονή για το
θαύμα της άνοιξης, για ζωή αναστάσιμη και δίχως όρια.
Είναι όμως και ο
αγώνας της ποιήτριας και κάθε ποιητή να κάνει τη ζωή τέχνη μετα-φυσική και
αιώνια˙ να φωτίσει τη
λεπτομέρεια και να τη διασώσει ως τέχνη παραμυθητική. Τι είναι ο ποιητής/ η
ποιήτρια; «Ανάπηρος ειρήνης με περίπτερο/κλωστές, βελόνες, παραμάνες/ για το
ράβε ξήλωνε του κόσμου» (σ. 52).
Τα
ποιήματα αυτά διατρανώνουν τη δίψα για ζωή με τρόπο υπαρξιακό και αληθινό. Είναι οι απλοί οι καθημερινοί άνθρωποι που
αναμετριούνται με όλες τις μορφές του θανάτου με φρόνημα αναστάσιμο. Έτσι
λοιπόν εκφράζουν τον πανανθρώπινο πόθο για νίκη του θανάτου. Με απλό και μεστό
τρόπο το φανερώνει η ποιήτρια, γράφοντας: «ξηλώνω του θανάτου/ του
Θεομπαίχτη που θαρρεί/ πως θα τον φοβηθούμε» (σ. 9).
Με τον πιο απλό
και συνάμα πιο δυναμικό τρόπο η ποιήτρια διακηρύττει τη σπουδαιότητα της ζωής.
Η ζωή είναι ύπαρξη εφόσον δεν έχει έπαρση, αλλά είναι σχέση αγαπητική, πράξη
γεφυροποιός. Γι’ αυτό με φωνή θεολογική και συνάμα ανθρωπολογική υπογραμμίζει
το πενταπόσταγμα της ύπαρξης: «Διέσχισα ερήμους κι ερήμους,/ σαν αυτή δε
γνώρισα:/ να μην αγαπάς/ κανέναν και τίποτα» (σ. 7)
Τα ποιήματα της
Μαρίας Χαραλαμπίδη είναι η οδύνη και οι ωδίνες της ποιήτριας, αλλά και κείμενα αυτογνωσίας, τέχνη
συμπεριληπτική, μνήμη καρτερική, σχέση α-ληθινή. Δεν έχουν τέλος. Είναι
αναστοχασμός και βάλσαμο καρδιακό.
Νικόλαος Τσιρέβελος,
Ε.ΔΙ.Π. Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου