Η ορθόδοξη μαρτυρία κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Βιβλιοπαρουσίαση
Βιβλιοπαρουσίαση
Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Η ορθόδοξη μαρτυρία κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Ο ρόλος των εραποστολικών περιοδικών Πορευθέντες και Πάντα τα Έθνη στη μετάδοση του μηνύματος, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2023, σσ. 678.
Το νέο βιβλίο του Νικολάου Γ. Τσιρέβελου ερευνά με βάση τους παράγοντες της επικοινωνίας την αναβίωση της ορθόδοξης ιεραποστολικής μαρτυρίας μέσα από τα περιοδικά Πορευθέντες και Πάντα τα Έθνη. Πρωταρχικός σκοπός του συγγράμματος αποτελεί η καταγραφή των κινήσεων που έγιναν μεμονωμένα από πρόσωπα, όπως ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας), ο Ευθύμιος Στύλιος (μετέπειτα Μητροπολίτης Αχελώου), ο Αστέριος (μετέπειτα αρχιμανδρίτης Ευσέβιος) Βίττης, ο Ηλίας Βουλγραράκης, η Αργυρώ Κοντογιώργη κ.α, και συστηματικά εκ μέρους, κυρίως, του Διορθόδοξου Ιεραποστολικού Κέντρου «Πορευθέντες» και μετέπειτα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας για την ιεραποστολική αφύπνιση στην αφρικανική ήπειρο και την Ανατολική Ασία από τη δεκαετία του 1950 μέχρι το 2001, όπως αυτές αποτυπώνονται στα περιοδικά Πορευθέντες και Πάντα τα Έθνη[1].
Ο ίδιος ο συγγραφέας είναι μέλος του Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και επισκέπτης καθηγητής στο Τμήμα Θεολογίας και Πολιτισμού των Πανεπιστημίων “Logos” των Τιράνων, καθώς και στο Ορθόδοξο Πανεπιστήμιο του Κονγκό.
Όσον αφορά το καθαυτό περιεχόμενο του πονήματος στο Α΄ μέρος, ο συντάκτης του επιχειρεί, γενικά, μία ιστορική, κατά βάση, επισκόπηση της ιεραποστολής στην ήπειρο της Αφρικής από τις αρχές του 20ου αιώνα και έπειτα. Αρχικά, διαπιστώνει την περιορισμένη έως και ανύπαρκτη ιεραποστολική δραστηριότητα των Ορθοδόξων στο κατώφλι του περασμένου αιώνα και τις εκκλησιαστικές, καθώς και ευρύτερες, συνθήκες που οδήγησαν στην αναζωπύρωση της ιεραποστολικής συνείδησης, τη σχετική συνεισφορά των διαφόρων χριστιανικών αδελφοτήτων, καθώς και τον σημαίνοντα ρόλο των Ορθοδόξων Ρώσων της Διασποράς. Παρακάτω, καταθέτει τη σπουδαιότητα των διαχριστιανικών και διαθρησκειακών διαλόγων ως προς αυτές τις κατευθύνσεις, ιδίως μέσα από τις συζητήσεις του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών, αλλά και τις συναφείς κινήσεις ορισμένων Ορθοδόξων νέων, πρωτοπόρος των οποίων ήταν ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος, οι οποίες οδήγησαν και στην κυοφορία του περιοδικού Πορευθέντες. Κατόπιν, δίνει το στίγμα για την έρευνα ως προς το εν λόγω περιοδικό, ασχολούμενος, σε πρώτη φάση, με την έναρξη της ιεραποστολής μέσα από, ως επί το πλείστον, μελέτες ορισμένων ανθρώπων της επίσημης Εκκλησίας και διαφόρων αδελφοτήτων. Σε επόμενο στάδιο, καταπιάνεται λεπτομερέστερα με τη δημιουργία του προαναφερθέντος περιοδικού, τις σχέσεις του με τα μέλη του Συνδέσμου, μίας ομάδας που προέκυψε μέσα από αυτές τις αναζητήσεις, καθώς και τη συμβολή του περιοδικού στην ιεραποστολική δράση. Επιπλέον, αναπτύσσει τα στοιχεία που οδήγησαν στην έκδοση του ΠτΕ, ενώ υπογραμμίζει τη σημασία της ίδρυσης του Γραφείου Εξωτερικής Ιεραποστολής της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδας. Στο τέλος του πρώτου μέρους, παρουσιάζει βιογραφικά, κυριότερα, όπως και άλλα, στοιχεία για τους πρωτεργάτες των πραγματευόμενων περιοδικών, τον αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο και τον Ηλία Βουλγαράκη.
Στο Β΄ μέρος, αναγράφει, πρωτίστως, τα εκδοτικά γνωρίσματα του Πορευθέντες, επισημαίνοντας τη συνεργασία του με το προαναφερθέν Γραφείο. Στη συνέχεια, ταξινομεί τα καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά και τη δομή της ύλης του περιοδικού, γνωστοποιώντας τη δημοτική, κατά κύριο λόγο, γλώσσα του. Περιγράφει, ακόμη, την ταυτότητα των συγγραφέων, παραθέτοντας τρεις σχετικούς πίνακες, καθώς και το εύρος των αναγνωστών. Επιπροσθέτως, αποκαλύπτει τη μορφή και το περιεχόμενο με συνημμένους πάλι κάποιους πίνακες που περιέχουν τα είδη και τα ποσοστά των άρθρων του. Φυσικά, μνημονεύει και τα βιβλικά, πατερικά, καθώς και υμνολογικά, χωρία σε καταλόγους. Συν τοις άλλοις, τεκμηριώνει θεολογικά την ορθόδοξη μαρτυρία του περιοδικού, διαρθρώνοντάς την σε τομείς, όπως την Τριαδολογία, ενώ διατυπώνει τους άξονες της μεταφοράς των ιεραποστολικών μηνυμάτων στα δεδομένα κάθε λαού. Εντάσσει, ύστερα, τη συνεισφορά των υπολοίπων χριστιανικών Εκκλησιών στην ιεραποστολή, σύμφωνα με το Πορευθέντες. Βεβαίως, εξετάζει και ιστορικά τη θεματολογία του περιοδικού προς τις χριστιανικές ιεραποστολές και πιο κάτω, καταθέτει τη δημοσιογραφική ενημέρωση περί των ορθόδοξων ιεραποστολικών πρακτικών, επισυνάπτοντας θρησκειολογικές και πολιτιστικές πληροφορίες. Πριν την ολοκλήρωση του μέρους, ασχολείται με τις ζωγραφιές και αγιογραφίες των εξωφύλλων και οπισθοφύλλων του περιοδικού, εμβαθύνοντας στην εικονογραφία και στα υπόλοιπα οπτικά στοιχεία του. Καταληκτικά, προβαίνει σε μία μικρή αποτίμηση όλου του περιοδικού.
Στο Γ΄ μέρος, ο Τσιρέβελος εντρυφά, γενικά, στα 10 πρώτα χρόνια κυκλοφορίας του ΠτΕ (1981 – ‘91). Πρώτα, περιγράφει όλα τα στοιχεία του, εκδοτικά, καλλιτεχνικά, δομικά, μορφολογικά και γλωσσικά, ενώ δεν παραλείπει τις αναφορές στους συγγραφείς και στο αναγνωστικό κοινό των κειμένων, τοποθετώντας βοηθητικούς πίνακες. Αργότερα, υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες ως προς το περιεχόμενο, ομαδοποιώντας τα άρθρα σε κάποιες κατηγορίες, όπως λογοτεχνική, πίνακες και καταλόγους (βιβλικά και λοιπά αποσπάσματα). Επίσης, παρέχει τη θεολογική θεμελίωση της Ορθοδοξίας, όπως αποτυπώνεται στο πολυποίκιλο συνολικό έργο του ΠτΕ, παρουσιάζοντάς το βάσει ορισμένων αξόνων, ενώ ξεδιπλώνει τη δημοσιογραφική κάλυψη του περιοδικού για την ιεραποστολή και τα σχετικά πολιτιστικά τεκταινόμενα. Κλείνοντας, φανερώνει τους τύπους των διαφόρων οπτικών πραγμάτων που ενυπάρχουν καθ’ όλη την έκταση τευχών του ΠτΕ μέσα από σχόλια, στατιστικά δεδομένα και πίνακες. Τελικά, παραβάλλει τα κυριότερα στοιχεία που ιδώθηκαν στο Γ΄ μέρος.
Στο Δ΄ μέρος, σε γενικές γραμμές, γράφει για τη δεύτερη δεκαετία λειτουργίας του περιοδικού (1992 – 2001), εμμένοντας, αρχικά, στις γνωστοποιήσεις, κυρίως, περί της εκδοτικής, καλλιτεχνικής και γλωσσικής επιμέλειάς του. Δευτερευόντως, κατηγοριοποιεί τα κείμενα ανάλογα με τη μορφή και το περιεχόμενό τους, σταχυολογώντας τα υμνογραφικά και άλλα χωρία, όπως βιβλικά. Επιπλέον, συγκεντρώνει τις θεολογικές θέσεις για την ορθόδοξη μαρτυρία για αυτά τα τεύχη με παραδείγματα, ιστορικά και άλλα, στατιστικά στοιχεία, καθώς και παρατηρήσεις, που αφορούν τα ίδια, επιμένοντας στην προσπάθεια ανάδειξης της ιεραποστολής εκ μέρους του ΠτΕ. Ακόμη, δημοσιεύει τις ιεραποστολικές εξελίξεις από δημοσιογραφική σκοπιά, διακρίνοντας τις ειδήσεις σε θεματικές ενότητες, παραδείγματος χάρη για τις νεοϊδρυθείσες Εκκλησίες. Επισημαίνει δε το ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό υπόβαθρο που εκτυλίχθηκε σε αυτές τις σελίδες του ΠτΕ και μαζεύει πληροφορίες για τα πάσης φύσεως οπτικά αντικείμενα των εν λόγω τευχών μέσω πινάκων και παρατηρήσεων, κατατάσσοντάς τα ανάλογα με θέματα, όπως Ναοί, καθημερινότητα κ. ά. Τέλος παραθέτει συνοπτικά όλα τα στοιχεία που σχετίζονται με το περιοδικό κατά τη δεύτερη δεκαετία διερεύνησής του (‘92 – ‘01).
Ολοκληρώνοντας το σύνολο έργο, ο συγγραφέας, μετά τα συμπεράσματα, προβάλλει ορισμένες προτάσεις διάδοσης μεστού θεολογικού λόγου προς κάθε κατεύθυνση, ενώ επισυνάπτει το παράρτημα με πίνακες και εικόνες εξωφύλλων για αμφότερα τα περιοδικά και ακολούθως, τις συντομογραφίες του βιβλίου. Τέλος, δίνει τη βιβλιογραφική επισκόπηση ολόκληρου του συγγράμματος.
Με βάση όλα όσα προηγούνται μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο Τσιρέβελος επιτυγχάνει τον σκοπό συγγραφής του βιβλίου, αφού αναδεικνύει αναλυτικά και γλαφυρά τις προσπάθειες των περιοδικών Πορευθέντες και Πάντα τα Έθνη ως προς την πολυεπίπεδη παρουσίαση των ως άνω διαφόρων και διαφορετικών ιεραποστολικών κινήσεων από τη δεκαετία του 1950 μέχρι το 2001.
[1] Χάριν συντομίας στο εξής θα γράφεται ως ΠτΕ.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου