1.4 Η αγιότητα στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση - Α΄ Λυκείου

"Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς"

(Μτ. 5, 13)

Εισαγωγή

Η δύναμη της προσευχής οδηγεί τον άνθρωπο σε επικοινωνία με τον Θεό και κατ'α συνέπεια με τον εαυτό του, τον συνάνθρωπό του και το φυσικό περιβάλλον. Η προσευχή αποτελεί καρδιακή έκφραση μιας ζωής που διψά για Θεό, μιας ζωής που επιδιώκει να μεταμορφωθεί. 

Πώς όμως μπορούμε να μάθουμε να προσευχόμαστε; Ποιοι/Ποιες μπορούν να μας διδάξουν να προσευχόμαστε πραγματικά με Αγάπη και Ελευθερία;

Από την Ανάληψη του Χριστού μέχρι τις ημέρες μας αυτοί που αγωνίζονται αυτοθυσιαστικά να εφαρμόσουν την Αγάπη και την Ελευθερία στη ζωή τους και διδάσκουν έμπρακτα την προσευχή είναι οι άγιοι.

Ο όρος αγιότητα είναι πολλές φορές παρεξηγημένος και μοιάζει να αναφέρεται σε κάτι απόμακρο από τον κόσμο. Σε μια ομάδα ανθρώπων που είναι συνήθως κληρικοί ή μοναχοί και αποτελούν το όριο ανάμεσα στο ιερό και το βέβηλο.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Τι είναι αγιότητα, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της και ποιοι μπορεί να λέγονται άγιοι;
Ποιο είναι το έργο των αγίων;
Οι άγιοι είναι αποκομένοι από την καθημερινή ζωή;
Υπάρχουν σήμερα άγιοι και αγίες;

1. Ο ιδανικός άνθρωπος, ο ήρωας, ο άγιος.

Οι σημερινές αναζητήσεις μας ξεκινούν με ένα τραγούδι σε στίχους και μουσική του Θανάση Παπακωνσταντίνου, που ερμηνεύει ο Γιάννης Χαρούλης. Σε ποιους λέτε να αναφέρεται αυτό το τραγούδι; Σε ήρωες ή άγιους;

Το ακούμε την πρώτη φορά και με αφορμή τους στίχους σημειώνουμε 5 λέξεις που αποτυπώνουν τα χαρακτηριστικά του ήρωα.

Τη δεύτερη φορά που θα το ακούσουμε, θα σημειώσουμε 5 λέξεις που χαρακτηρίζουν τους αγίους/τις αγίες.

Στη συνέχεια γράφουμε ένα κείμενο με θέμα: "Οι ήρωες και οι άγιοι ως οι ιδανικοί άνθρωποι"

2. Χαρακτηριστικά και ποικίλες μορφές αγιότητας.

Οι ήρωες και οι ηρωίδες θυσιάζονται για την πατρίδα ή το κοινωνικό συμφέρον. Οι άγιοι και οι αγίες μπορεί και αυτοί να αυτοθυσιάζονται, αλλά διαφέρει ο σκοπός τους, που είναι να φανερώσουν το δρόμο/θέλημα του Θεού σε κάθε άνθρωπο, με τρόπο αθόρυβο. Έτσι γίνονται το στήριγμα του κόσμου και παράδειγμα για τους άλλους ανθρώπους.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά της αγιότητας και ποιες οι ποικίλες μορφές της σύμφωνα με τα παραδείγματα των αγίων της ιστορίας;

Την απάντηση αυτή θα προσπαθήσουμε να τη δώσουμε στις ομάδες μας μέσα από τη μελέτη 2 κειμένων. Δύο ή τρεις ομάδες θα μελετήσουν το βίο του αγίου Διονυσίου της Ζακύνθου. Οι άλλες ομάδες θα αναλάβουν να μελετήσουν και να παρουσιάσουν τη ζωή της αγίας Σοφίας της Κλεισούρας. 


Η κάθε ομάδα θα ερευνήσει το υλικό που της δόθηκε και θα προσπαθήσει να απαντήσει τις παρακάτω ερωτήσεις. Στη συνέχεια, η κάθε ομάδα θα παρουσιάσει τον άγιο/την αγία που μελέτησε.


Ερωτήσεις:
Ποιο είναι το βασικό στοιχείο της ζωής του συγκεκριμένου αγίου/της συγκεκριμένης αγίας; 
Τι σε παραξενεύει περισσότερο; 
Τι θαυμάζεις περισσότερο; 


Επιπρόσθετα, μια ομάδα μπορεί να διαβάσει το μικρό απόσπασμα από τον βίο του αγίου Συμεών του δια Χριστόν Σαλού και αφού παρακολουθήσει κάποιο απόσπασμα από την ταινία Ostrov, να απαντήσει στις παραπάνω ερωτήσεις (ενδεικτικά αποσπάσματα: α) 12.42-17.28   β) 19.54-23.32   γ) 25.49-28.55   δ) 30.50-31.43    δ) 34.10-39.20   ε) 44.20-50.46 στ) 51.02-52.52)

3. Η αγιότητα στον Χριστιανισμό.
Με αφορμή το υλικό που μελετήσατε και παρουσιάσατε, σημειώσατε τα χαρακτηριστικά της αγιότητας. Αντιγράφω μερικά από αυτά: δάσκαλος, πατέρας, άσκηση, αυτοθυσία, βοήθεια, συγχώρεση, ταπείνωση, νηστεία, μοίρασμα, βαθειά αγάπη, υπομονή, βάσανα, προσφορά, αγάπη σε όλη την κτίση κ.α. Ο Θεός τους έδωσε διάφορα χαρίσματα: τη δύναμη της προσευχής, τη διορατικότητα, τη δύναμη να ποιούν σημεία (θαύματα).
Όπως παρατηρήσατε ορθά, η αγιότητα αυτών των ανθρώπων αναγνωρίσθηκε από τον λαό όσο ακόμη ήταν ζωντανοί! Και κάτι τελευταίο. Συμφωνείτε, ότι οι άγιοι/αγία που μελετήσαμε εφάρμοσαν στην πράξη τα χαρακτηριστικά της "Επί του Όρους Ομιλίας" του Χριστού;

Τι σημαίνει όμως αγιότητα στον Χριστιανισμό. Ανακαλύψαμε τα παραπάνω χαρακτηριστικά από τις ζωές των αγίων, ωστόσο, προκύπτουν κάποια ερωτήματα. Όλοι οι άγιοι/αγίες έχουν αυτά τα χααρακτηριστικά; Μήπως ο άγιος και η αγία αλλάζουν χαρακτήρα και γίνονται άλλοι άνθρωποι;
Τους προβληματισμούς αυτούς θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε μέσα από ένα κείμενο του μακαριστού Γέροντος  Μωυσέως του Αγιορείτη.
Το διαβάζω και στη συνέχεια παίρνουμε αιτιολογημένα θέση στις παρακάτω προτάσεις:

-Οι χριστιανοί λατρεύουν τους αγίους, όπως και τον Χριστό.
-Η αγιότητα είναι ατομικό κατόρθωμα.
-Οι άγιοι/αγίες υπάρχουν μόνο στα μοναστήρια.
-Οι άγιοι είναι σαν κι εμάς και πολλές φορές χειρότεροι από εμάς.
-Ένας άγιος δεν έχει όλα τα χαρίσματα μαζί.
-Οι άγιοι έχουν ιδιοτροπίες και φοβίες.
-Η ύλη μπορεί να αγιαστεί.
-Άγιος/αγία είναι ο τέλειος άνθρωπος, ο αναμάρτητος.
-Οι άγιοι και οι αγίες υπηρετούν πρώτιστα την ηθική και τους κανόνες της Εκκλησίας.
-Άγιος/αγία είναι ο μετανοών.
-Οι άγιοι/αγίες αγαπούν τον Χριστό και τον συνάνθρωπο για να
κερδίσουν τον Παράδεισο.

4. Η αγιότητα στην καθημερινή ζωή.\

Έχω την αίσθηση ότι η αγιότητα είναι μια διαρκής πορεία μεταξύ ωδίνων και οδυνών, δίχως ηθικοπλασίες και την καρικατούρα της ηθικής. Οι άγιοι/αγίες είναι πρόσωπα σαν εμάς, που αγωνίζονται να αγαπήσουν τον Χριστό και τον συνάνθρωπο και προσπαθούν διαρκώς να μετανοούν. Οι άγιοι/αγίες έχουν το ήθος του Χριστού, την Αγάπη και την Ελευθερία, η οποία υπερβαίνει τους κανόνες για να αναπαυθεί και να σωθεί ο συνάνθρωπος.

Και θα μου πείτε, καλά όλα αυτά. Σήμερα υπάρχουν άγιοι/αγίες;
Τι λέτε;
Θα πρότεινα την απάντηση αυτή να τη δώσουμε μέσα από μια επίσκεψη στη κοντινή εκκλησία του αγίου Θεράποντος και εκεί να συνεχίσουμε τον προβληματισμό μας.

Ας διαβάσουμε πάλι ένα απόσπασμα από το κείμενο του Γέροντα Μωϋσεώς του Αγιορείτη και ας περιηγηθούμε στο διπλό μας ναό, παρατηρώντας τις εικόνες των αγίων.
Τι βλέπετε;
Τι σκέφτεστε γι' αυτό που βλέπετε;
Τι θα θέλατε να ρωτήσετε;

Αν οι συνθήκες δεν το επιτρέψουν, θα πρότεινα να επισκεφτούμε το εσωτερικό του Καθολικού της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, πατώντας ΕΔΩ.

Ας δούμε όμως και τι γράφει στην προσωπική του σελίδα στο Facebook ο π Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (π. Λίβυος) σχετικά με έναν σύγχρονο άγιο. Θεωρώ ότι το απόσπασμα αυτό μας βοηθάει στο θέμα μας. Αντιγράφω:
"Σήμερα γιόρταζε ο άγιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν Σαλός, από την Γεωργία. Διάβασα τον βίο του. Είδα ότι είχε περάσει πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια, έκανε σε φυλακές, νοσοκομεία, ψυχιατρεία, «λέω μέσα μου, καλώς τον, δικός μας είναι αυτός….» Έτσι…. Άγιοι τσαλακωμένοι, «λερωμένοι», στιγματισμένοι, περιθωριοποιημένοι. Ο κόσμος τους είχε για βλαμμένους, για χαζούς και τρελούς, στα σκουπίδια του καθωσπρεπισμού τους ήταν. Κι αυτοί; Γυμνοί, από κάθε υπεράσπιση, από κάθε εξουσία, από δύναμη και επιβολή. Μόνοι μόνο με τον Χριστό. 

Εκείνοι βέβαια οι και καλά άνθρωποι της "θρησκείας", που μετράνε την αρετή με την μεζούρα και μοιράζουν μεταφυσικά οικόπεδα παραδείσου, δεν τα αντέχουν αυτά τα συναξάρια και την «τρέλα» αυτών των αγίων. Βασικά τους αγχώνει η ελευθερία. Τα θέλουν όλα, συγκεκριμένα, ορισμένα, καθορισμένα, περιορισμένα, τακτοποιημένα. Αλλιώς καταρρέουν. Αλλά ο Θεός δεν είναι έτσι. Ο Θεός «πουλάει» τρέλα απέναντι στην "λογική" μας, και κοινωνεί μαζί μας, με τους πλέον παράδοξους τρόπους και δρόμους. Το ίδιο και οι άγιοι Του.
Θα έρθει λοιπόν μια μέρα, τότε που θα πάμε εκεί στο Αλλού, που θα τρίβουν τα μάτια τους όλοι αυτοί που στην ζωή τους μέσα απο τον νόμο ενοχοποιούσαν, επέκριναν, και απειλούσαν τις ψυχές των ανθρώπων.
Γιατί ότι πετάξαμε, επικρίναμε, κακομεταχειριστήκαμε, πονέσαμε, λοιδορήσαμε, συκοφαντήσαμε και σταυρώσαμε, τα μάζεψε ο Χριστός. Αυτός είναι ο Χριστός και όποιος αντέξει….

"Ότι είναι κακό στον άνθρωπο είναι συμπτωματικό. Να μην περιφρονείτε κανέναν,ακόμη κι αν βλέπετε πόσο ανήθικοι,μέθυσοι και βλάσφημοι είναι.Η Εικόνα του Θεού υπάρχει και σ’αυτούς κάπου, χωρίς βέβαια να το συνειδητοποιούν...." Αγιος Γαβριήλ"


Επίλογος
Όπως έγραφε ο Γέροντας Μωϋσής ο Αγιορείτης, και στις ημέρες μας υπάρχουν άγιοι και αγίες. "Η Εκκλησία μας όμως ποτέ δεν αναγνώρισε άγιους εν ζωή. Μη βιαζόμαστε".
Έχω την αίσθηση ότι οι άγιοι και οι αγίες είναι "το αλάτι του κόσμου". Είναι τα πρόσωπα που ομορφαίνουν τη ζωή με την αγιότητά τους και "έλκουν" ανθρώπους στον Θεό.
Βέβαια, οι άγιοι και οι αγίες δεν είναι ηθικοί δικαστές ή υπεράνθρωποι ή ακόμη πρόσωπα που διαφημίζουν τους εαυτούς τους. Με μυστικό τρόπο βοηθάνε τους ανθρώπους και γνωρίζουν να φεύγουν μακρυά από τιμές και δόξες. Το μόνο που ζητούνε είναι να αφιερώσουν όλη τους τη ζωή στον Χριστό και στον συνάνθρωπο! Είναι αυτοί, όπως ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος και ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, που από μεγάλο έλεος ζητάνε να συγχωρεθεί και ο ίδιος ο διάβολος!
Τελικά είναι οι φίλοι του Θεού, που θέλουν να οδηγήσουν κι άλλους ανθρώπους στην παγκόσμια οικογένεια του Χριστού! Είναι εκείνοι και εκείνες που μας οδηγούν στον αληθινό ανθρώπο πρόσωπο, όπως το κατανοεί η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Τι χαρακτηρίζει όμως τον άνθρωπο ως πρόσωπο στον θρησκευτικό χώρο και ειδικά στη Χριστιανική Εκκλησία; 

Αυτό θα είναι το θέμα μας στην επόμενη ανάρτηση!