Φιλοσοφία. Μία λέξη με “σοβαρή” χροιά η οποία μας προκαλεί σκέψεις αγχωτικές και περίπλοκες. Οι περισσότεροι όταν ακούμε αυτή τη λέξη μπορεί να δυσανασχετίσουμε λίγο. Αυτό συμβαίνει γιατί το μυαλό μας κατευθύνεται σε αρχαίους Έλληνες ποιητές, εκτενή κείμενα τα οποία δεν είχαμε ποτέ την απαραίτητη διάθεση και υπομονή να διαβάσουμε, δύσκολη ορολογία και με όλα αυτά μας προκαλείται,φυσικά, πονοκέφαλος. Μήπως όμως, φταίει ο τρόπος με τον οποίο εμείς προσεγγίζουμε την φιλοσοφία; Η απάντηση είναι ναι. Για την ακρίβεια, πολλοί κλάδοι της φιλοσοφίας είναι κρυμμένοι σε τόσα πολλά θέματα που απασχολούν την καθημερινότητα μας που είναι αδύνατο να το συνειδητοποιήσουμε.
Εμείς, θα ερευνήσουμε τον κλάδο της πρακτικής φιλοσοφίας, τον οποίο θα προσεγγίσουμε από την οπτική της μουσικής και συγκεκριμένα της ελληνικής ραπ. Πολλοί θα έχετε ήδη αναρωτηθεί “μα πώς βρήκαν φιλοσοφικό περιεχόμενο σε τραγούδια ελληνικής ραπ;”. Αρχικά, θελήσαμε να ασχοληθούμε με κάτι πιο πρωτόγνωρο,ίσως για κάποιους, σύγχρονο και πιο “ελαφρύ” στο άκουσμα, για τον αναγνώστη. Επιλέξαμε να ασχοληθούμε με την μουσική, καθώς μέσα από τα τραγούδια των καλλιτεχνών οποιουδήποτε είδους της, μεταφέρονται μηνύματα φιλοσοφικού περιεχομένου, καθώς τα τραγούδια αποτελούν έμμεσο μέσο έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων, κάτι αντίστοιχο των graffiti. Ο λόγος που η ελληνική ραπ μας προσέλκυσε το ενδιαφέρον είναι οι παρατηρήσεις μας ,ότι οι ράπερς λειτουργούν ως δημοσιογράφοι του δρόμου, γιατί είναι οι μόνοι που περιγράφουν θέματα και προβλήματα που βιώνουν τα άτομα του περιθωρίου, τα οποία πολλές φορές αγνοούνται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Επίσης, συνέβαλε η πεποίθηση ότι η σύγχρονη ποίηση αντικατοπτρίζεται στη ραπ μουσική, καθώς μεγάλοι ποιητές όπως ο Καβάφης έχουν στηρίξει το έργο τους στην φιλοσοφία. Καταλήξαμε συνεπώς, στο ότι η ραπ μουσική έχει φιλοσοφικό περιεχόμενο.
Τα τραγούδια με τα οποία επιλέξαμε να ασχοληθούμε είναι το “Κανόνες” του 12ου πίθηκου, το “Σιωπηλή πόλη” του Rationalista, το “Βράχος” του Anser.
“Σιωπηλή πόλη” του Rationalista: Το τραγούδι αυτό περιέχει πολιτικό και ηθικό περιεχόμενο. Ο τραγουδοποιός περιγράφει την κακοποίηση μιας γυναίκας μέσα από τα μάτια της γιαγιάς του, που βίωσε αυτό το φαινόμενο εστιάζοντας στο “Σύνδρομο της Στοκχόλμης”, το οποίο είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο όμηροι εκφράζουν συμπάθεια και συμπόνοια και έχουν θετικά συναισθήματα προς τους απαγωγείς τους σε σημείο που τους υπερασπίζονται. Αυτά τα συναισθήματα θεωρούνται παράλογα υπό το πρίσμα του κινδύνου ή του ρίσκου που υπέστησαν τα θύματα, τα οποία θεωρούν, ουσιαστικά, την κακοποίηση από τους απαγωγείς, ως πράξη καλοσύνης.
”Από μικρή και όσο θυμάσαι τον εαυτό σου
Σου ΄λεγαν πως ένας ιππότης θα σε σώσει
Πως εκείνος θα είναι πάντα εκεί για σένα
Θα φροντίσει κανείς να μη σε πληγώσει”
Ο Rationalistas ξεκινάει το τραγούδι κάνοντας αναφορά σε μια σειρά από κοινωνικά στερεότυπα προς τις γυναίκες και σταδιακά μας οδηγεί προς το κοινωνικό πρόβλημα της κακοποίησης των γυναικών(“Κι έβαζες πούδρα για να κρύψεις τα σημάδια.
Κι όσοι ρωτούσαν τους έλεγες ότι σκόνταψες”) και πώς το ψυχολογικό φαινόμενο από το οποίο έπασχε η γιαγιά του(“υποχωρούσες μες τον παραλογισμό του”) λόγω τον στερεοτύπων που της είχαν μεταδοθεί, το οποίο μπορεί να βιώσει οποιοσδήποτε άλλος, επέτρεψε να συμβεί η αισχρή αυτή πράξη.
”Στην γειτονιά υστερική όλοι την λέγανε
Χωρίς να ξέρουνε ότι η υστερία
Επινοήθηκε απ΄ την πατριαρχία
Αυτή είναι η στήριξη της κοινής γνώμης
Για όσες γλυτώσαν το σύνδρομο της Στοκχόλμης”.
Στο τέλος του τραγουδιού, υπονοεί ότι οι στίχοι του περιγράφουν μία ιστορία η οποία δεν βρέθηκε ποτέ στο προσκήνιο και ότι αυτό έχει συμβεί για πολλές παρόμοιες καταστάσεις στις οποίες πολλές γυναίκες “έχασαν τη λογική τους” προσπαθώντας να δικαιολογήσουν την ανήθικη για εμάς και επικίνδυνη συμπεριφορά των συντρόφων τους, και παρακαλεί να δοθεί προσοχή στο συγκεκριμένο κοινωνικό πρόβλημα, έτσι ώστε να μην βρεθεί κανένας και καμία ξανά στην ίδια κατάσταση την οποία όπως μας αναφέρει είδε να συμβαίνει μπροστά στα μάτια του (“Όπως το έζησα απ΄ τα μάτια τα δικά μου“).
“Κανόνες” του 12ου πίθηκου: Ο 12ος πίθηκος στο τραγούδι του “κανόνες”, αναφέρεται στις αρχές που πρέπει να έχει ο κάθε ένας μας στην ζωή του για να μπορέσει να πάει μπροστά.
Κανόνας 1ος: ζούμε μόνο μια φορά
Γι' αυτό κοίτα τα χείλη σου να 'ναι χαμογελαστά
Να ζεις την κάθε σου στιγμή, το κάθε σου λεπτό
Κι όταν θα σου χαρίζουν κάτι ρε, να λες ευχαριστώ
Ο τραγουδοποιός ξεκινά το τραγούδι αναφερόμενος στην κύρια συμπεριφορά που θα πρέπει να έχουμε. Αναφέρει πως ό,τι και να γίνει θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα πάντα με ένα χαμόγελο και σεβασμό. Συνεχίζει μιλώντας για την διαφορετικότητα του κάθε ενός από μας και την διαφοροποίηση του ενός από τον άλλο. Αυτό ολοκληρώνεται με την φράση του: Αν δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε, δεν ξέρουμε πού πάμε. Αφού έχει αναφερθεί στην προσωπικότητα και την συμπεριφορά του καθενός, ξεκινάει να αναφέρεται στην κοινωνική στάση που πρέπει να έχουμε. Το συμπέρασμα του 3ου κανόνα είναι πως τελικά λίγοι είναι οι φίλοι και αυτό φαίνεται κάθε φορά που τους χρειαζόμαστε (Γιατί γνωστοί είναι πολλοί μα φίλοι λίγοι τελικά, Όσο μεγαλώνω μου το θυμίζεις καθημερινά). Μετά την φιλία έρχονται τα λεφτά. Αυτά είναι κάτι που όλοι θέλουμε αλλά θα πρέπει να "μην πουλήσεις τα όνειρά σου γι' αυτά, Γιατί μετά θα κλάψεις πικρά και θα 'ναι αργά". Στα μισά των κανόνων του 12ου πίθηκου έρχεται ο θεσμός της οικογένειας. Η πρώτη κοινωνική ομάδα που γνωρίζουμε οι περισσότεροι από την στιγμή που γεννιόμαστε. Εκτός αυτού, είναι και η μόνη πηγή που προσφέρει ανιδιοτελή αγάπη έχοντας καταλάβει τον σημαντικότερο κομμάτι του καθενός (Το Α και το Ω, αγάπη που δε συγκρίνεται, Το αίμα νερό δε γίνεται). Στους επόμενους 5 κανόνες επανέρχεται στην στάση μας απέναντι στους “πειρασμούς”. Αρχίζει με την εκμετάλλευση των συναισθημάτων μας από τους άλλους. Το μόνο πράγμα το οποίο αναφέρει στο τέλος είναι μία συμβουλή που θα μπορούσε να είναι σκοπός ζωής (Αν πισωπλατα σε χτυπήσουν να σφιξεις τα δόντια σου…, να πατάς πάντα στα πόδια σου). Αφού έχει αναφερθεί στο ότι πρέπει να αυτονομηθούμε, σχολιάζει το κομμάτι της υγείας. Πέρα από το ότι θα πρέπει να μην κρίνουμε κανέναν χωρίς να ξέρουμε τι περνάει, να μπορούμε να καταλάβουμε το ότι ο κάθε ένας περνάει τις δυσκολίες του δείχνοντάς το ή και όχι. Στους τελευταίους 3 κανόνες αναφέρεται στον εθισμό και πως αυτό μας κάνει να χάνουμε ανθρώπους από δίπλα μας χωρίς να το καταλάβουμε (Μείνε μακριά από το … ναρκωτικό). Με αυτό το τραγούδι ο τραγουδοποιός θέλει να προτρέψει τον κάθε ένα μας να αναλογιστεί εάν συμβαδίζει με τους “Κανόνες της ζωής” που παραθέτει.
“Βράχος” του Anser: Από παιδί ήταν μπρος μου, έκρυβε πάντα το φως μου
Όλα πως κρύβονται στην κορυφή του, έτσι μου είχανε πει
Σε αυτό το διστιχο ο anser κάνει μια αναφορά στον βράχο ο οποίος
αντικατοπτρίζει τα όνειρα των γονιών του αλλά και της κοινωνίας
τα οποία κάθε παιδί πρέπει να εκπληρώσει.
Κι όλοι παλεύουν εκεί να βρεθούνε κι όλοι αυτό ονειρεύονται
Και χαραμίζουν τα χρόνια τους δίχως να ξέρουν γιατί
Σε αυτό το σημείο ξεκινάει το κυνήγι αυτών των ονείρων αλλά
όπως αναφέρει και ο καλλιτέχνης χωρίς να γνωρίζουν αυτοί που τα κυνηγούν
το γιατί.
Από την πρώτη του πέτρα πιάστηκα κι άρχισα να σκαρφαλώνω
Ένας ακόμα απερίσκεπτος που θα νικούσε το χρόνο
Διατεθειμένος να κάνω τα πάντα για να ενσαρκώσω το όνειρο
Κι ήταν μαζί μου πολλοί που αναζητούσανε κάτι παρόμοιο
Συνεχίζοντας ο καλλιτέχνης αναφέρει ότι ήταν πολλοί που κηνηγάνε
το όνειρο της κοινωνίας
Φόβος καν δεν υπήρχε, ο κόσμος ήταν δικός μας
Η διαδρομή τόσο απλή, μόνο στόχος η κορυφή στο μυαλό μας
Κι είχε τα πρώτα τα χρόνια εκείνη την ύποπτη γλυκιά λιακάδα
Κι εμείς νομίζαμε πως το ταξίδι μας έτσι θα ήταν για πάντα
Ξεκινόντας το ταξίδι για τα όνειρα είναι εύκολο και αυτό κάνει πολλούς να επαναπάυονται
και να θεωρούν ότι πάντα θα είναι εύκολο.
Κι ήρθαν τα πρώτα τα σύννεφα κι ύστερα οι πρώτες οι μπόρες
Οι καταιγίδες οι πρώτες, δαιμονισμένοι χειμώνες
Οι πέτρες 'γιναν λεπίδες, ο βράχος έσταζε αίμα
Κι έπεσε ο πρώτος δικός μας, τα κόκαλα του σπασμένα
Κι όσο πέρναγαν τα χρόνια, άλλοι το ’βαζαν στα πόδια
Άλλοι εξουθενωμένοι κι άλλοι τα δίνανε όλα
Κάποιοι δειλιάσανε κι είπαν απότομα ν' αλλάξουν πλάνο
Εδώ ο anser αναφέρεται στο γεγονός ότι όταν ξεκινάνε οι πραγματικές δυσκολίες πολλοί είναι αυτοί που αποτυγχάνουν και κάποιοι δειλάζιουν, οι τελευταίοι είναι αυτοί που δεν το θέλουν πραγματικά.
Όμως οι πιο πολλοί ήρθαν μαζί μου για να πάμε πιο πάνω
Ήταν εκεί η ευτυχία (που;), ήταν εκεί το χρυσάφι (τι;)
Ωστόσο όσοι το ήθελαν πραγματικά το όνειρο αυτό ήταν αυτοί που παρά τις αντίξοες συνθήκες συνέχισαν.
Οι από πάνω σε κλότσαγαν, τίποτα δε χαριζότανε
Κι όποιος δεν άντεχε κι έπεφτε, τότε κανείς δεν νοιαζότανε
Σ αυτό το σημείο γίνεται ανφορά στο ότι οι από πάνω οι οποίοι νιώθουν να απειλούνται δεν διστάζουν να κανουν το οτιδήποτε για να εξασφαλιστούν.
Ήτανε νύχτα όταν έφτασα κι είχα απομείνει πια μόνος
Φίλησα πρώτα το χώμα, στα πόδια μου όλος ο κόσμος
Κι άνοιξα μάτια να βρω το θησαυρό που μου τάξανε
Κι αντί να βρω τη γαλήνη, τα πάντα μέσα μου σπάσανε
Εκατομμύρια οι βράχοι, πίσω απ' το βράχο που ανέβηκα
Κι εκατομμύρια άλλοι να κυνηγάνε τα ψεύτικα
Όνειρα κι απωθημένα τους, να σπαταλάνε τη μέρα τους
Σφιχτά δεμένοι στα βράχια τους, έτσι σκότωναν τα νιάτα τους
Κι έκτοτε γυρίζω πίσω, λέω σ' όποιον συναντήσω
Ότι οι μέρες οι όμορφες κρύβονται πίσω στους πρόποδες
Ο anser σε αυτό το σημείο ανφέρει ότι με την πραγματοποιήση του ονειρου της κοινωνίας δεν αισθάνθηκε καμία ικανοποίηση αντίθετα αισθάνθηκε άδειος και αναφέρει ότι θα προτιμούσε να βρίσκεται στις αρχές.
Μετά από αυτό το δείγμα τραγουδιών που παρουσιάσαμε, φαίνεται πως υπάρχουν ελληνικά ραπ τραγούδια που κρύβουν και μεταφέρουν φιλοσοφικά μηνύματα. Ένα ραπ τραγούδι μπορεί να είναι ο τρόπος έκφρασης ενός κοινωνικού συμβάντος, όπως στην “Σιωπηλή πόλη” η ενδοοικογενειακή βία. Μπορεί να είναι μια σειρά από “Κανόνες” που έχουν δημιουργηθεί είτε από προσωπικές εμπειρίες είτε από την κούραση λόγω των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Τέλος, ένα ραπ τραγούδι μπορεί να αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης ενός ενδιασμού και μιας συμβουλής για τις επόμενες γενιές, για τους υπόλοιπους ανθρώπους. Άρα, η φιλοσοφία είναι παντού και όχι μόνο στα κείμενα των αρχαίων ελλήνων και των φιλοσόφων του Μεσαίωνα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου