1.1. Επιστήμη - Γ΄ Λυκείου

Εισαγωγή

     Στα μ.μ.ε. δεν είναι λίγες οι φορές που παρουσιάζεται ότι η επιστήμη και η Ορθόδοξη Εκκλησία βρίσκονται σε μία δυνατή σύγκρουση. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι υπάρχει μια έντονη διαμάχη, ενώ παραθέτουν και ποικίλες "τεκμηριώσεις" επί του θέματος. Ωστόσο, όλες αυτέςοι απόψεις οδηγούν ουκ ολίγες φορές σε αθεμελίωτα -και ενίοτε αθεολόγητα- τα συμπεράσματα, τα οποία ενδύονται πολλές φορές με τη δύναμη του φανατισμού και παρουσιάζουν τόσο εκκλησιαστικούς όσο και επιστημονικούς "αφορισμούς" για το "αντίπαλο" στρατόπεδο.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Η επιστήμη και η πίστη συγκρούονται; Ποια είναι η θέση της Χριστιανικής Εκκλησίας και ειδικά της Ορθόδοξης για αυτό το θέμα;
Υπήρξαν ή υπάρχουν χριστιανοί ή θρησκευόμενοι επιστήμονες

Υπάρχουν κάποια διλήμματα για την επιστημονική πρόοδο; Αν ναι, τότε οι χριστιανοί έχουν λόγο;

Ας ξεκινήσουμε τις αναζητήσεις μας!

1.Η επιστήμη στον κόσμο και την ιστορία

Μπορείτε να αναφέρετε ορισμένες επιστημονικές ανακαλύψεις που άλλαξαν τον κόσμο;

Πως θα ήταν ο κόσμος χωρίς αυτές τις ανακαλύψεις, π.χ. της ιατρικής;

2. Πίστη και γνώση.

Στο τελευταίο ερώτημα, η απάντηση είναι εύκολη. Ο κόσμος δίχως τις ανακαλύψεις των επιστημών

και ιδιαίτερα της ιατρικής θα ήταν ακόμη πιο δύσκολος. Ανυπόφορος, όπως είπατε.

Μήπως τελικά η πίστη και η επιστημονική γνώση είναι αμφότερα δώρα Θεού με διαφορετικό στόχο;

3. Επιστήμη και θρησκεία στην κατανόηση του κόσμου. 
Υπάρχει τελικά σύγκρουση μεταξύ πίστης και επιστήμης;
Τι συμβαίνει στον χριστιανικό χώρο και ειδικά στον ορθόδοξο;

Σκέπτομαι τις απαντήσεις και παρατηρώ ότι υπάρχει διάσταση απόψεων. Το θεωρώ λογικό, αφού και στο διαδίκτυο υπάρχουν διάφορες θέσεις, αλλά δυστυχώς επικρατούν πολλές φορές ατεκμηρίωτα μότο που τονίζουν τις προϋποθέσεις της σύγκρουσης. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Ας παρακολουθήσουμε ένα βίντεο, στο οποίο ο νυν Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος (Χατζηνικολάου) καταθέτει τη χριστιανική θέση επί του ζητήματος.

Κατα τη διάρκεια της παρακολούθησης ας έχουμε κατά νου να απαντήσουμε στις ακόλουθες ερωτήσεις:
-Τι είναι και τι κάνει η επιστήμη;
-Τι γνωρίζουμε για το σύμπαν;
-Τι σχέση έχει η Ορθοδοξία με την επιστήμη;
-Γιατί η Ορθοδοξία δεν είναι θρησκεία;
-Μπορούν σήμερα να γραφτούν εκκλησιαστικά κηρύγματα χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις. Έχετε να προτείνετε κάποιο παράδειγμα;
-Τελικά η επιστήμη είναι κάτι το κακό σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Νικόλαο;

Μια εναλλακτική πρόταση (το ακόλουθο βίντεο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με κατάλληλες ερωτήσεις και στα επόμενα δύο στάδια).

Η εκλεκτή συναδέλφισσα Στέλλα Μαυρονάνου μου πρότεινε το ακόλουθο χρήσιμο βίντεο για το θέμα μας και την ευχαριστώ θερμά!

Που οφείλεται η εκάστοτε διαμάχη μεταξύ επιστημόνων και κληρικών, σύμφωνα με το βίντεο;

Τι υποστηρίζει ο Einstein για τη σχέση επιστήμης και πίστης;

Μπορείτε να περιγράψετε τη σχέση μεταξύ πίστης και επιστήμης και τα όρια τους;

Γιατί κατά την άποψή σας, ο κόσμος δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια από την επιστήμη;

4.Θέσεις και αντιθέσεις επιστήμης και θρησκείας στη νεωτερική εποχή
Ορθά τονίσατε ότι η Εκκλησία δίωξε πολλούς επιστήμονες και μάλιστα η Καθολική Εκκλησία τους οδήγησε στην Ιερά Εξέταση και τους απείλεσε με θάνατο.

Ας παρατηρήσουμε την παραπάνω εικόνα και ας προσπαθήσουμε να τη δούμε με ένα διαφορετικό τρόπο. Ας αναλάβουμε και τον ρόλο, ότι είμαστε ο Γαλιλαίος.
Τι μπορεί να σκέφτεται ο Γαλιλαίος;
Τι είναι αυτό που γνωρίζει;
Τι θεωρείτε ότι πιθανόν να τον νοιάζει;

Ας προχωρήσουμε να εξετάσουμε σε βάθος την όλη κατάσταση.

Ο Γαλιλαίος είχε πεί την ακόλουθη φράση:  «Δεν νομίζω ότι πρέπει να πιστέψω ότι ο ίδιος ο Θεός που μας προίκισε με αισθήματα, λογική και διανόηση, μας έχει ζητήσει να παραιτηθούμε από τη χρήση τους».

Για ένα λεπτό, ας σκεφτούμε αυτή τη φράση. Τι άραγε σημαίνει;

Πριν προχωρήσουμε παρακάτω, θα ήθελα στο χώρο του σχολείου που είναι οι αίθουσες της Γ΄ Λυκείου να παρατηρήσετε τις προσωπογραφίες με μαθηματικούς της ιστορίας. 

Quiz:
Πόσοι από αυτούς είναι χριστιανοί κληρικοί;

4. Σύγχρονα ζητήματα από τη σκοπιά της επιστήμης και της θρησκείας. 

Εντάξει με τον Γαλιλαίο. Δικαιώθηκε. Τι γίνεται όμως σήμερα; Οι εξελίξεις είναι τάχιστες και πολλές φορές μας ξεπερνούν

Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν και να γραφτούν. Θα πρότεινα να προχωρήσουμετις αναζητήσεις μας και τους προβληματισμούς μας για το πείραμα του Cern.


Τι γνωρίζετε για αυτό το πείραμα;
Ποια είναι η κεντρική του ιδέα;
Τι είναι το "μποζόνιο του Χιγκς" ή αλλιώς πιο γνωστό ως το "σωματίδιο του Θεού"; Μήπως έχειπαρεξηγηθεί από θρησκευόμενους ανθρώπους αυτός ο χαρακτηρισμός;

Για να δούμε στον ακόλουθο σύνδεσμο δύο λόγια σχετικά με το πείραμα CERN

Τώρα, η κάθε ομάδα ας το αξιολογήσει από επιστημονική και θεολογική σκοπιά.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας την ανάρτηση αυτή, σκέφτηκα συνειρμικά δύο πράγματα σχετικά με τη φιλοσοφική διάσταση για την έρευνα της επιστήμης για τη δημιουργία του κόσμου αλλά και τη θεολογική (διάσταση) που ακολουθεί τη θέση των Πατέρων της Χριστιανικής Εκκλησίας εδώ και αιώνες.

Η πρώτη σκέψη αποτυπώνεται στο ακόλουθο βίντεο.

Η δεύτερη είναι ότι πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας χρησιμοποιούσαν αρκετά συχνά στα κηρύγματά τους τις επιστημονικές γνώσεις της εποχής τους. Ενδεικτικά είναι τα παραδείγματα δύο αδελφών, του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγορίου Νύσσης, οι οποίοι στην προσπάθεια τους να εξηγήσουν στο εκκλησίασμα των ημερών τους (κι όχι μόνο) ποιός είναι ο Θεός, σύμφωνα με τα κείμενα της δημιουργία του κόσμου, χρησιμοποιούν τις "επιστημονικές" αντιλήψεις της εποχής εκείνης.

Εξάλλου με δημιουργικό τρόπο τις μπολιάζουν/ενσωματώνουν στο θεολογικό μήνυμα του κηρύγματός τους. Κατά αυτόν τον τρόπο, αμφότεροι δίχως να αρνούνται τις τότε επιστημονικές αντιλήψεις τις χρησιμοποιούν για να μεταδώσουν για να στερεώσουν το θεολογικό τους μήνυμα. Ταυτόχρονα παραθέτουν με σαφήνεια τα όρια και τους σκοπούς μεταξύ επιστήμης και θεολογίας.

Όμως, μήπως τελικά οι επιστημονικές ανακαλύψεις οδήγησαν σε μια τεχνολογία που βλάπτει τον άνθρωπο; Είναι η τεχνολογία κάτι το απολύτως κακό ή απολύτως καλό;

Γι' αυτό το θέμα κι άλλα πολλά θα τα πούμε σε επόμενη ανάρτησή μας.

Για το ζήτημα της επιστήμης και της πίστης βλ. μια παλιότερη ανάρτησή μας με πλούσιο υλικό, ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ.