Mεσαιωνικοί αστικοί περίπατοι στη Θεσσαλονίκη

 

Το 1ο Πρότυπο Λύκειο Θεσσαλονίκης “Μανόλης Ανδρόνικος” πραγματοποίησε στις 16/05/2022 εκπαιδευτική δράση επιτόπιας μελέτης με διαθεματικό-διαθρησκειακό περιεχόμενο στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος “Πολιτισμικές αναπαραστάσεις σε μνημεία της πόλεως Θεσσαλονίκης”. Ο τίτλος της εκπαιδευτικής δράσης είναι: “Μεσαιωνικοί περίπατοι πόλεως Θεσσαλονίκης”. Ορθόδοξος πολιτισμός, Θρησκείες, Ιστορία, Φιλοσοφία, Τέχνη, Γεωμετρία αλλά και Χημεία ταξίδεψαν τους μαθητές/τις μαθήτριες σε μια διαπολιτισμική διαδρομή στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης. Η διαδρομή αυτή περιλάμβανε με διαδραστικό τρόπο θέματα που συνδέονται με τη γνωριμία και την αποδοχή της ετερότητας, την ευαισθητοποίηση για το φυσικό περιβάλλον, την ιστορία της πόλης και κυρίως τη γνωριμία με τον εαυτό μας.

Ειδικότερα η εκπαιδευτική περιήγηση ξεκίνησε από τον Ι.Ν. της Αχειροποίητου στην Αγίας Σοφίας, που αποτελεί μνημείο υπό την προστασία της Unesco. Στο ναό ο καθηγητής κ. Δημήτριος Σαλονικίδης αναφέρθηκε στην ονομασία, την αρχιτεκτονική, την εικονογραφία και τα καλαίσθητα ψηφιδωτά. Ο  εφημέριος του ναού π. Σπυρίδων Καλαϊτζογλου στη συνεχή ιστορία του ναού και αποκάλυψε στους μαθητές/στις μαθήτριες στη συνέχεια μια πολύ συγκινητική ιστορία: πριν 100 χρόνια ο ναός υπήρξε καταφύγιο πολλών προσφύγων από την Μικρά Ασία. Ανάμεσα σε αυτούς τους πρόσφυγες ήταν και ο πατέρας του. 

Επόμενη στάση για ένα μικρό διάλειμμα η Αρχαία Αγορά και στη συνέχεια η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, ένα ακόμη μνημείο ενταγμένο στον κατάλογο της Unesco. Οι μαθητές/μαθήτριες περιηγήθηκαν στον αύλειο χώρο και το  εσωτερικό του ναού. Ανακάλυψαν κεντρικά επεισόδια του βίου και του μαρτυρίου του αγίου Δημητρίου, παρατηρώντας εικόνες και ψηφιδωτά. Συγχρόνως πληροφορήθηκαν για την ιστορική πορεία και την αρχιτεκτονική του ναού και  επισκέφτηκαν τον τάφο του αγίου, το κιβώριο με τα ιερά λείψανα, το αγίασμα, την κρύπτη. Η επίσκεψη από την Κρύπτη του ναού οδήγησε στο παρεκκλήσι του αγίου Ευθυμίου, όπου οι μαθητές/μαθήτριες παρατήρησαν τις υψηλής αισθητικής τοιχογραφίες.

Η ομάδα βυζαντινής περιήγησης συνέχισε στην οδό Κασσάνδρου και επισκέφτηκε το τζαμί Αλατζά Ιμαρέτ (Χρωματιστό Άσυλο). Το Τζαμί αυτό εκτός από λατρευτικός χώρος υπήρξε μεντρεσες και συσσίτιο. Οι μαθητές/μαθήτριες γνώρισαν τα βασικά στοιχεία της μουσουλμανικής λατρείας, παράδοσης και τέχνης.

Η περιήγηση συνεχίστηκε στην Άνω Πόλη και κατέληξε στο “παραδεισένιο” κήπο του Αγίου Νικολάου Ορφανού, μνημείο υπό την προστασία της Unesco. Οι μαθητές/μαθήτριες εξέτασαν τις μοναδικής ομορφιάς τοιχογραφίες του ναού και συζήτησαν σχετικά με τη θεματολογία και τη σύνδεση τους με κοινωνικά ζητήματα, όπως είναι οι έμφυλες σχέσεις, η οικολογία, η αποδοχή της ετερότητας και η αντιμετώπιση της βίας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις συμβολικές αναπαραστάσεις της ναοδομίας και των τοιχογραφιών.  Ο ιερέας του ναού π. Θεοδόσιος αναφέρθηκε στο ιστορικό του ναού και παρουσίασε πολλές από τις τοιχογραφίες. Στον αύλειο του αγίου Νικολάου του Ορφανού οι μαθητές/μαθήτριες είχαν τη δυνατότητα να ξεκουραστούν και να απολαύσουν τον πανέμορφο κήπο.

Τελευταίος σταθμός αυτής της περιήγησης ο ΙΝ Παναγίας Λαοδηγήτριας. Τους μαθητές/Τις μαθήτριες υποδέχτηκε ο αρχιμανδρίτης  π. Βαρνάβας Γιάγκου, προϊστάμενος του ναού, Ηγούμενος της ΙΜ Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης και διευθυντής του Γραφείου Νεότητος Θεσσαλονίκης. Ο π. Βαρνάβας συζήτησε με τα παιδιά για θέματα σχέσεων, αυτογνωσίας και δημιουργικότητας που καταπολεμούν τον φόβο και υψώνουν την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη ως τρόπο ζωής προς κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από το φύλο, την κοινωνική τάξη, την εθνική καταγωγή και τη θρησκευτική πίστη. Ενδεχομένως ο τίτλος της συζήτησης με τους/τις εφήβους να μπορούσε να είναι “Η ελευθερια της σχέσης”.

Η εκδρομή ολοκληρώθηκε στην Ροτόντα με μια σύντομη δραστηριότητα αναστοχασμού. Σε όλη τη διαδρομή καθηγητές/καθηγήτριες με γνώμονα την ειδικότητά τους εξηγούσαν και συζητούσαν με τα παιδιά σχετικά με τα μνημεία που αποτυπώνουν έναν ρωμαλέο πολιτισμό καθώς και τις συμβολικές αναπαραστάσεις και την ανθρωπολογική και κοινωνική νοηματοδότησή τους.

Την επόμενη ημέρα ακολούθησε συζήτηση για τη γεωμετρία στην αρχιτεκτονική των μνημείων που επισκεφτήκαμε. Μελετώντας τις φωτογραφίες από τον περίπατο στα μνημεία, αναζητήσαμε τις συμμετρίες και τον ρόλο που παίζουν στην αρχιτεκτονική και την αισθητική των μνημείων. Συγκρίναμε τις φόρμες ανάλογα με την παλαιότητα των μνημείων και αναγνωρίσαμε τα γεωμετρικά σχήματα και τα μοτίβα στον τρόπο χρήσης τους.

Μέσα από την καρδιά μας θα επιθυμούσαμε να ευχαριστήσουμε τους Πατέρες της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης για τη θερμή φιλοξενία και την αμεσότητα στην επικοινωνία με τους μαθητές/τις μαθήτριες. Ανάλογες ευχαριστίες οφείλονται στον διευθυντή του σχολείου κ. Κωνσταντίνο Κεραμιδά και το Σύλλογο Διδασκόντων/Διδασκουσών, όπως επίσης και στη χημικό του σχολείου μας κα Λέμη Λάσκαρη για την υποστήριξη στην οργάνωση της περιήγησης. Τέλος θα επιθυμούσαμε να ευχαριστούμε όλες τις μαθήτριες/όλους τους μαθητές για τη συνεργασία τους και τη δημιουργική συμμετοχή τους.

Ευχή όλων μας είναι να ανακαλύψουμε σύντομα και άλλα μονοπάτια που οδηγούν σε ξεχωριστά μνημεία της πόλης μας.

Οι υπεύθυνοι καθηγητές 

Γρηγοριάδου Κυριακή

Γραμματικοπούλου Αρχοντία

Μωϋσίδης Γιάννης

Σαλονικίδης Δημήτρης

Τσιρέβελος Νικόλαος