Η τέχνη του θεολογείν

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Πάντα τα Έθνη , τεύχ. 147 & 148, σελ. 16-21 & 3-9 αντίστοιχα. Εισαγωγή Η αναβίωση της ελληνόφωνης Ορθόδοξης μαρτυρίας στα έθνη ξεκίνησε σταδιακά στα μέσα της δεκαετίας του ’60 [1] . Στην πρωταρχική ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των χριστιανών για την ιεραποστολή συνέβαλαν διάφοροι κληρικοί και λαϊκοί. Οι ίδιοι μπορεί να μην εργάστηκαν ως ιεραπόστολοι στο εξωτερικό, ωστόσο με το έργο και το λόγο τους προετοίμασαν αθόρυβα την αφύπνιση της ελληνόφωνης Ορθόδοξης μαρτυρίας στα έθνη κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Στην ομάδα αυτή ανήκει ο όσιος Γέροντας της Πάτμου, αρχιμανδρίτης Αμφιλόχιος Μακρής. Το παρόν άρθρο αποσκοπεί να αποτυπώσει και να αναδείξει την προδρομική προσφορά του Αγίου Γέροντα Αμφιλοχίου στην αναζωπύρωση της ιεραποστολικής μαρτυρίας στα έθνη. Το κείμενο διακρίνεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται συνοπτικά ορισμένα στιγμιότυπα από τον βίο του για τους αναγνώστες/τις αναγν...

Πριν λίγες μέρες είχα μια ευχάριστη έκπληξη από το τμήμα Β1 του "Βενετοκλείου" - 1ου ΓΕΛ Ρόδου. Αφού θυμηθήκαμε ορισμένα βασικά σημεία από την ενότητα "1.4 Λύτρωση" ανακοίνωσα στους μαθητές και στις μαθήτριες τη θεματική έννοια με τίτλο "Αθεΐα" που θα εξετάζαμε και θα αναλύαμε εκείνη την ημέρα. Οι μαθητές/τριες θυμόντουσαν που είχα γνωστοποιήσει το θέμα τις προηγούμενες μέρες και μου είχαν ζητήσει πριν κάνω τη συνηθισμένη εισαγωγή να παρουσιάσουν εκείνοι ένα βίντεο, το οποίο είχαν ανακαλύψει στο YouTube. Η αλήθεια είναι ότι αισθάνθηκα αμήχανα, διότι δεν γνώριζα το περιεχόμενο της ταινίας και δεν ήξερα αν θα ταίριαζε με το υπόλοιπο σχέδιο διδασκαλίας που είχα ετοιμάσει.  Η πίεση της τάξης ήταν μεγάλη! "Κύριε, έχουμε ετοιμαστεί και θέλουμε να το παρουσιάσουμε! Σας παρακαλώ, κάντε μας τη χάρη!", επέμεναν διαρκώς οι μαθητές και οι μαθήτριες. Δυσανασχετώντας και διστάζοντας με εμφανή την αμηχανία δέχθηκα να παρακολουθήσουμε το β...

Καὶ ἔλαβε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε, καὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν. (Γεν. 2, 15) Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Εισαγωγή Η τεχνολογική ανάπτυξη και οι κατακτήσεις της γενετικής αποσκοπούν στη βελτίωση του ανθρώπινου βίου. Όμως η άστοχη και υπερβολική χρήση τους μπορεί να κάνουν τον βίο αβίωτο και οπωσδήποτε έχουν άμεσες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον. Επομένως το πρόβλημα δεν είναι να σταματήσει ο άνθρωπος να προάγει τον τεχνολογικό πολιτισμό και να προχωρά σε νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις. Το πρόβλημα είναι ηθικό και αναφέρεται περισσότερο στην ανθρώπινη αυτογνωσία και στην κατανόηση της σχέσης του με το  φυσικό περιβάλλον. Ας δούμε όμως μερικές πτυχές του θέματος.

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Αντί εισαγωγής: Έρως-Ήρως-Άγιος Το αποκορύφωμα του ανθρώπινου ήθους είναι η ανιδιοτελής αγάπη προς το πλησίον. Στην ιστορία όλων των λαών υπάρχουν ηρωικές μορφές που αυτοθυσιάζονται για τον συνάνθρωπό τους υπηρετώντας τα ιδανικά και τις αρετές της θρησκείας, της πατρίδας, της αλληλεγγύης και της ειρήνης. Οι άνθρωποι αυτοί λαμβάνουν τον χαρακτηρισμού του ήρωα. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι αγωνιστές που πάλεψαν για την ελευθερία της πατρίδας μας σε όλη την ιστορική της διαδρομή (π.χ. επανάσταση του 1821 και ίδρυση του Νεοελληνικού Κράτους το 1830, αλβανικό έπος, αντίσταση στους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές κατά τα έτη 1941-1944). Ανάμεσα σε αυτούς τους αγωνιστές υπήρχαν και πολλοί κληρικοί ήρωες, οι οποίοι έδωσαν και τη ζωή τους. Αυτοί οι κληρικοί ονομάζονται εθνομάρτυρες (π.χ. Αθανάσιος Διάκος). Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη "ομάδα" ανθρώπων, οι οποίοι ακολούθησαν με ερωτική αυτοθυσία τα ίχνη του Χριστού και ...

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Εισαγωγή Η ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας και η ανάπτυξη των επιστημών στις μέρες μας καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για να ανακαλύψει ο άνθρωπος την ορθή χρήση τους. Κατά αυτό τον τρόπο θα λειτουργεί με σωματοψυχική και προσωπική ακεραιότητα, δίχως να λησμονήσει ή να ειδωλοποιήσει τον εαυτό του. Ένας κλάδος που σήμερα έχει να επιδείξει τεράστια βήματα προόδου είναι εκείνος της "γενετικής". Με τον όρο αυτό " ορίζεται η μελέτη των  γονιδίων , της  κληρονομικότητας  και της  βιοποικιλότητας  στους ζωντανούς  οργανισμούς . Γενικά, η γενετική θεωρείται κλάδος της  Βιολογίας . Ως εκ τούτου συμβάλλει στην κατανόηση της κληρονομικότητας σε πολλές εφαρμοσμένες επιστήμες της ζωής, ενώ παράλληλα συνδέεται στενά με την μελέτη των συστημάτων πληροφοριών " [1] . Κλάδοι της γενετικής είναι η κυτταρογενετική, η μικροβιακή και η μοριακή γενετική. Επίσης, η γενετική μηχανική αποσκοπεί στη χειραγώγηση του γο...

"Μέτρον Άριστον" Κλεόβουλος ο Ρόδιος Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Αντί εισαγωγής... Το επόμενο δίωρο θα είναι λίγο παράξενο, μια που θα αναφερθούμε στις δυνατότητες των μέντιουμ της σύγχρονης εποχής. Θα μαγευτούμε από τις δυνάμεις τους και θα υποκλιθούμε στον τρόπο που γνωρίζουν τα πάντα για εμάς. Ας αφεθούμε στη μαγεία των "ανώτερων δυνάμεων" και ας παρακολουθήσουμε ένα video όπου ένα μέντιουμ μας διδάσκει την τέχνη του και μας αποκαλύπτει εν μέρει τα μυστικά του.   1. Για έναν πρώτο προβληματισμό

"ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς" (Ιω. 5, 39) Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται έντονα και στην Ελλάδα (κυρίως μέσα από τον δημοσιογραφικό κόσμο) ότι η επιστήμη και η πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας βρίσκονται σε μία δυνατή σύγκρουση. Δυστυχώς, αυτή την αντίληψη υιοθετούν άκριτα και πολλές φορές με φανατικό τρόπο και δίχως έρευνα στις Γραφές πολλοί ορθόδοξοι θεολόγοι, κληρικοί ή λαϊκοί. Η συνέπεια αυτών των κατάστασεων είναι να αποδέχονται πολλοί χριστιανοί αλλά και ευρύτερο μέρος της κοινωνίας αυτή την αντίληψη. Σκοπός αυτής της ανάρτησης, η οποία αναφέρεται στην πορεία μάθησης των μαθητών της Γ΄Λυκείου σύμφωνα με τα νέα Προγράμματα Σπουδών στα Θρησκευτικά, είναι η διερεύνηση του όλου θέματος. 1. Ένας πρωταρχικός προβληματισμός Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τη μικρή μας έρευνα αναζητώντας την αλήθεια στις απαντήσεις των παρακάτω ερωτημάτων.

" καὶ γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς "  (Ιω. 8,32) Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας  1.1 Ο ηθικός προβληματισμός       Ηθικός προβληματισμός ονομάζεται η επιλογή του καλού και του κακού, του σωστού ή του λάθους στις απόψεις, τις ενέργειες, τις επιλογές, τη στάση και τη συμπεριφορά των ανθρώπων.

"Ὁ θεὸς ἀγάπη ἐστίν, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ θεῷ μένει,  καὶ ὁ θεὸς ἐν αὐτῷ μένει." (Α΄ Ιω. 4, 16) Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Υπάρχει Θεός; Μήπως ο Θεός δεν υπάρχει και είναι δημιούργημα της ανάγκης και της φαντασίας του ανθρώπου για να πιστέψει σε μια ανώτερη δύναμη; Αν υπάρχει Θεός, που μπορώ να τον συναντήσω; Που είναι η κατοικία του; Πότε συνήθως αισθάνομαι την ανάγκη για να ψάξω για τον Θεό; Ποιος θεός είναι αληθινός ανάμεσα στους θεούς που διακηρύσσουν οι διάφορες θρησκείες του κόσμου; Πως ονομάζεται η διαδικασία εύρεσης και συνάντησης με τον Θεό; Πως μπορούν να χαρακτηριστούν οι άνθρωποι ανάλογα με τη στάση - πίστη - αναζήτησή τους απέναντι στο Θεό;

Λίγο πριν την εορτή της Πεντηκοστής και την έναρξη της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κρήτη το ζήτημα που ανακύπτει και πάλι στον ορθόδοξο χώρο είναι αυτό της "αίρεσης" του εθνοφυλετισμού και της θεμελιοκρατίας (φονταμενταλισμού). Μερικές φορές λησμονούμε ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος έχει ιερ-αποστολικό χαρακτήρα και αποβλέπει στη φανέρωση της εν Χριστώ μαρτυρίας σε όλη την οικουμένη. Κάθε εμμονή στην εξυπηρέτηση των πάσης φύσεως εθνικά εγωκεντρικών   και φονταμενταλιστικά ιδιοτελών σκοπιμοτήτων καταλύει την αυτοσυνειδησία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία έχει πάντα ιερ-αποστολικό και διακονικό χαρακτήρα. Όπως σημείωσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος από την Κρήτη, χρέος όλων των Εκκλησιών είναι να διακηρύξουν την ενότητα της της Ορθοδόξου Εκκλησίας και να δώσουν από κοινού ένα σημαντικό μήνυμα για τα προβλήματα τα οποία απασχολούν σήμερα τον Ορθόδοξο κόσμο [1]. 

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ               Η μετάδοση ενός μηνύματος από τον πομπό (π.χ. ομιλητή) και η πρόσληψη του από τον δέκτη (π.χ. ακροατή-συνομιλητή) προϋποθέτει έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας [1] . Με τον όρο αυτό εννοείται «ένα συγκεκριμένο σύστημα σημείων που είναι γνωστό στον αποδέκτη του, ώστε να αποκωδικοποιηθεί και να γίνει κατανοητό» [2] . Ο κώδικας αυτός μπορεί να είναι η κάθε φυσική γλώσσα (π.χ. ελληνικά, αγγλικά).             Στο προφορικό ή γραπτό κήρυγμα η γλώσσα που θα χρησιμοποιηθεί είναι εξίσου σημαντική με το περιεχόμενό του, όπως παρατηρεί η καθηγήτρια Δήμητρα Κούκουρα [3] . Η παρατήρηση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά το κήρυγμα της Εκκλησίας στον ιεραποστολικό αγρό. Σε αυτή την περίπτωση απευθύνεται κυρίως σε αποδέκτες που δεν ομιλούν την ελληνική γλώσσα (ή άλλη γλώσσα μιας παραδοσιακά ορθόδοξης χώρας π.χ. τη ...

Ιερός Καθεδρικός Ναός Αναστάσεως του Κυρίου (Τίρανα) Δρ. Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Θεολόγου Τα λόγια του Κυρίου « ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» (Μτθ. 22,39) αποτελούν το χρυσό κανόνα της διδασκαλίας Του, η οποία ολοκληρώνεται με την τελευταία εντολή, πριν την Ανάληψή Του: «πορευθέντες οὖν μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη» (Μτθ. 28,19). Αυτές οι δύο εντολές συμπληρώνουν η μία την άλλη. Η αγάπη προς τον πλησίον είναι αυτή που ωθεί τον χριστιανό να μαρτυρεί την εν Χριστώ ζωή σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Αυτή είναι η δύναμη που κινεί την Εκκλησία και τη μεταποιεί σε «ένα ν ποταμό ιεραποστολής» [1] , .           Βέβαια, η ιεραποστολή δεν είναι απλή αναγγελία ορισμένων ηθικών αξιών ή μόνο φιλανθρωπική προσφορά και κοινωνικό έργο σε εξωτικούς προορισμούς. Ο σκοπός της χριστιανικής αποστολής είναι  βαθύτερος και μπορεί να εξετασθεί στους παρακάτω τρεις θεολογικούς άξονες .

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε το έτος 2007 στο περιοδικό "Το Τάλαντο" (τεύχ. 56) που εκδίδεται υπό την προνοία της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου.        Ο όρος «δόγμα» έχει ποικίλες έννοιες στον ευρύτερο επιστημονικό κόσμο, είτε φιλοσοφικό, οικονομικό ή πολιτικό. Συνήθως εκφράζει αρνητικό περιεχόμενο [1] . Αντιθέτως στην ιστορία της Εκκλησίας το δόγμα είναι η διδασκαλία για το περιεχόμενό της ζωής της. Τα δόγματα ή Όροι, όπως ονομάζονται στις Οικουμενικές Συνόδους, αποτελούν μία οριοθετημένη έκφραση της αλήθειας που αποκαλύφθηκε δια του Σαρκωμένου Λόγου του Θεού. Παρουσιάζονται στην Εκκλησία τη στιγμή που την καθολικότητα [2] και την ενότητά της έρχεται να απειλήσει η απολυτοποίηση ενός μέρους της αλήθειας της.  Όταν, δηλαδή, μία ομάδα πιστών επιλέγει να ακολουθήσει ένα τρόπο ζωής διαφορετικό από το υπόλοιπο εκκλησιαστικό σώμα.

Ένα άρθρο μου που δημοσιεύτηκε πριν από 8 χρόνια στο περιοδικό "Το Τάλαντον"  της Ιεράς Μητροπόλεως Λαρίσης και Τυρνάβου.             Η χριστιανική πνευματικότητα, ως συνεχής αγώνας και σε καμία περίπτωση ως παγιωμένη κατάσταση, επικεντρώνεται στην καθημερινότητα, σπάζοντας τα στενά όρια συνόρων και φυλών. Ασπάζεται εμπειρικά την προ του Πάθους Αρχιερατική προσευχή του Ιησού Χριστού προς τον Θεό Πατέρα : « καθώς εμέ απέστειλας εις τον κόσμον, καγώ απέστειλα αυτούς εις τον κόσμον΄και υπέρ αυτών εγώ αγιάζω εμαυτόν, ίνα ώσιν και αυτοί ηγιασμένοι εν αληθεία » [1] . Συνάμα, ενδυναμώνεται στη βρώση και την πόση του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου σε κάθε ευχαριστιακό Δείπνο [2] και συνεχίζει υπακούοντας στην τελευταία εντολή του Αναστημένου Ιησού : « πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη » [3] . Στην ουσία πρόκειται για την επέκταση του Μυστηρίου του «Χριστού» στη ζωή του κάθε χριστιανού. Συνεπώς, η ιερ-αποστολή είνα...

Το ακόλουθο κείμενο εκφράζει τα σχόλια και τις προτάσεις για τη βελτίωση του ιεραποστολικού κειμένου της Πανορθοδόξου Συνόδου με τίτλο: "Η αποστολή της Ορθοδόξου εκκλησίας εν τω συγχρόνω κόσμω". Το κείμενο που δημοσιεύεται παρακάτω συντάχθηκε από 15 επιστήμονες θεολόγους, κληρικούς και λαϊκούς, που ασχολούνται με την εν Χριστώ μαρτυρία (ιεραποστολή) στον κόσμο. Ο ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ Πέτρος Βασιλειάδης είχε την οργάνωση και συντόνισε όλες τις προσπάθειες για τη τελική σύνταξη του παρόντος κειμένου. Τα σχόλια και οι προτάσεις των θεολόγων απεστάλησαν σε όλες τις Ορθόδοξες Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Το κείμενο δημοσιεύεται στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.

                                                Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ                                                                                                                               Καθημερινά πληροφορούμαστε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης την οικολογική καταστροφή που συντελείται στο φυσικό περιβάλλον σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Τον φυσικό όλεθρο δημιουργούν η τρύπα ...