Εισαγωγή στη σχέση του Χριστιανισμού με τον σύγχρονο κόσμο. Γ΄ Λυκείου

"καὶ γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς" 

(Ιω. 8,32)

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας 

1.1 Ο ηθικός προβληματισμός

    Ηθικός προβληματισμός ονομάζεται η επιλογή του καλού και του κακού, του σωστού ή του λάθους στις απόψεις, τις ενέργειες, τις επιλογές, τη στάση και τη συμπεριφορά των ανθρώπων.

    

Όλες οι κοινωνίες έχουν τον ηθικό προβληματισμό τους.

   Μπορούμε να βρούμε γεγονότα που οδηγούν σε ηθικό προβληματισμό στη σύγχρονη εποχή;

Ας μη ξεχνάμε, όμως, ότι πολλές φορές το καλό  και το κακό είναι σχετικές έννοιες σε αυτή τη ζωή.

Ας εξετάσουμε ένα ενδεικτικό παράδειγμα:

Οι σχέσεις των δύο φύλων στον πλανήτη 
μπορούν να χαρακτηρισθούν:

- από τον αγώνα για ισότητα στον δυτικό κόσμο

-από την ανωτερότητα του άντρα και 
την καταπίεση της γυναίκας σε πολλές χώρες 
όπου επικρατεί η ισλαμική σαρία

- από ποικίλες μορφές πολυγαμίας 
και ανωτερότητα της γυναίκας σε 
συγκεκριμένα χωριά της Ινδίας.

1.2 Η ηθική ανθρωπολογία

Ο ηθικός προβληματισμός γεννά την ηθική. Η ηθική όμως είναι πάντα σχετική και ταξιδεύει στο

χωροχρόνο. Οπωσδήποτε εξαρτάται από την ανθρωπολογία (το τι πιστεύει για τους ανθρώπους) και

τη στάση ζωής κάθε προσώπου. Για παράδειγμα,  η ρατσιστική ανθρωπολογία γεννά ρατσιστική

ηθική.

1.3 Η ηθική συνείδηση

   

Η προσωπική ανθρωπολογία ξεκινά από τη συνείδηση κάθε ανθρώπου.

    Τι είναι όμως συνείδηση;

   Με λίγα λόγια, θα λέγαμε ότι είναι η ικανότητα κάθε ανθρώπου

   

Α) να έχει επίγνωση της ίδιας της ύπαρξης του. 
Β) να διακρίνει το καλό από το κακό.

1.4 Ένα τραγούδι – Μια ιστορία ηθικού προβληματισμού

Τα συνειδησιακά προβλήματα του ανθρώπου είναι πάρα πολλά στην καθημερινή ζωή. Οπωσδήποτε είναι δύσκολο να κρίνει κανείς τι είναι σωστό ή λάθος.

Το τραγούδι «Συννεφιασμένη Κυριακή» του Βασίλη Τσιτσάνη κρύβει έναν βαθύ πόνο, σύμφωνα με την εξιστόρηση από τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν ηθικό προβληματισμό.

Ποια πιστεύετε ότι ήταν η αφορμή για να το συνθέσει ο Βασίλης Τσιτσάνης;

Ποιο είναι το πειρεχόμενό του;

Τελικά ποιος φταίει στην ιστορία μας; Ο Χίτλερ, ο στρατιώτης, ο Θεός;

1.5 Αυτογνωσία και υποσυνείδητο

    Η Συνείδηση είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχής που είναι γνωστό στον άνθρωπο.

     Με τον όρο Υποσυνείδητο εννοείται ένα δυσπρόσιτο κομμάτι της ψυχής στον άνθρωπο (έμφυτες τάσεις, βιώματα των πρώτων ημερών, τραυματικές εμπειρίες).

    Ως  Ασυνείδητο χαρακτηρίζεται η άγνωστη και απρόσιτη περιοχή της ψυχής στον άνθρωπο.

2.1 Η Χριστιανική ηθική

Η στάση του Χριστιανισμού, όπως κι όλων των θρησκειών, προσδιορίζονται από την ανθρωπολογία τους.

Για τον Χριστιανισμό, οι πράξεις των ανθρώπων έχουν νόημα, στο μέτρο που υπάρχει μέλλον και αναδεικνύεται η υπαρξιακή ελευθερία.

2.2 Θεολογικές προϋποθέσεις

Όλο το σύμπαν είναι κτιστό, δηλαδή ένα δημιούργημα που έχει αρχή και τέλος.

Μόνο ο Θεός είναι άκτιστος, αυθύπαρκτος, άναρχος κι ατελεύτητος.

Ο Θεός είναι η δημιουργική αιτία των πάντων.

Ο Θεός κτίζει το σύμπαν εκ του μη όντος.

Η δημιουργία σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό του δίνει τη δυνατότητα να γίνει μέτοχος μιας ζωής δίχως λήξη.

«Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος θεός κατά χάριν» Μ. Αθανάσιος.

Ο Χριστός με την Ανάστασή Του νίκησε το θάνατο και έλαβε καινούριο, ανακαινισμένο και άφθαρτο σώμα.

Η αναστημένη φύση του λειτουργεί σα «μαγιά» μέσα στην ιστορία για να ανακαινίσει όλη τη δημιουργία, όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου.

Αυτή η πορεία ολοκληρώνεται στα έσχατα.

2.3 Εντολές και δόγματα: συνταγές σκλαβιάς ή δρόμοι ελευθερίας

     

    

ή

Τι είναι τα δόγματα και οι εντολές της Εκκλησίας; Πως τα κατανοειτε;

Ο Θεός είναι τιμωρός, δικαστής, έμπορος, αγάπη ή κάτι άλλο και γιατί;

2.4. Τα Χριστιανικά δόγματα

    

     •Το δόγμα της Αγίας Τριάδας: πρότυπο για μια αγαπητική κοινωνία όλου του κόσμου

   •Το Χριστολογικό δόγμα: παράδειγμα ταπείνωσης, μεταμόρφωσης και ανάστασης στη ζωή του ανθρώπου

2.5 Ο χαρακτήρας των εντολών της Εκκλησίας

-Ο λόγος της Εκκλησίας δεν είναι δικανικός,

-Αλλά πολύ περισσότερο ιατρικός με θεραπευτικό σκοπό.

2.6 Τα κίνητρα στη ζωή του ανθρώπου 

•Πηγή το ασυνείδητο

•Είναι ορμέμφυτα, π.χ. η πείνα

•Εξαρτάται από τον άνθρωπο σε πια κατεύθυνση θα τα στρέψει

2.7 Τα κίνητρα στη ζωή της Εκκλησίας

"Τρεις ψυχές, τρεις προσευχές

Α'  Δοξάρι είμαι στα χέρια Σου, Κύριε· 

τέντωσέ με, αλλιώς θα σαπίσω.

Β'  Μη με παρατεντώσεις, Κύριε·

θα σπάσω.

Γ'  Παρατέντωσέ με, Κύριε,

κι ας σπάσω!"

Ν. Καζαντζάκη, Αναφορά στον Γκρέκο, εκδ. Καζαντζάκη, Αθήνα, σ. 7.

Τα κίνητρα των ανθρώπων στη σχέση τους με τον Θεό

    •Δούλος => φόβος της κόλασης

   •Μισθωτός=> αγορά του παραδείσου

   

 •Ελεύθερος=> αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο 

Αντί επιλόγου: 

Επεξήγηση ορισμένων θεολογικών όρων που θα μας φανούν χρήσιμες στις φετινές μας αναζητήσεις...

•Αμαρτία = αστοχία

•Μετάνοια = αλλαγή τρόπου ζωής

•Συγχώρεση = χωρώ να ζω με τον άλλον

•Θεία Ευχαριστία = ένωση με τον Χριστό, τον συνάνθρωπο και τη φύση

•Η λειτουργία μετά τη Λειτουργία = η έξοδος από το εγώ, το ευχαριστιακό βίωμα και η διακονία στην καθημερινή ζωή, π.χ. στο σχολείο στην εργασία, στο σπίτι κλπ