Η τέχνη του θεολογείν

"Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά,  γιατί αυτοί θα δουν το πρόσωπο του Θεού"  (Μτ. 5, 8) Εισαγωγή Σε προηγούμενες αναρτήσεις μας εξετάσαμε τις έννοιες της ειρήνης και της δικαιοσύνης στον θρησκευτικό κόσμο. Η ειρήνη δεν μπορεί να υπάρξει δίχως τη δικαιοσύνη. Τα θρησκευτικά κείμενα προάγουν αυτή τη σύνδεση, άσχετα με τα αστοχήματα των "εκπορσώπων" τους και όσων αδικούν και κάνουν πολέμους στο όνομα κάποιου θεού. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η ανθρώπινη πλεονεξία, ο εγωκεντρισμός και ο φόβος του θανάτου. Ωστόσο, θεωρώ ότι η ειρήνη και η δικαιοσύνη αποτελούν βασικά συστατικά που οδηγούν στην ευτυχία. Τι είναι όμως ευτυχία; Γιατί αποτελεί ανάγκη του ανθρώπου για να την κατακτήσει; Ποιες είναι οι δικές μας θέσεις; Άραγε υπάρχει  χριστιανική θεώρηση της ευτυχίας και της υπαρξιακής ανάγκης του ανθρώπου για την κατάκτησή της; Πως αξιολογούμε τέτοια επιχειρήματα και ευρύτερα τις προσεγγίσεις του θρησκευτικού κόσμου για την ευτυχία; Αυτά και άλλα πολλ...

"Η Βασιλεία του Θεού είναι [...] δικαιοσύνη, ειρήνη και χαρά,  που δίνει το Άγιο Πνεύμα" (Ρωμ. 14, 17) Εισαγωγή Η ειρήνη πάντα ξεκινάει από τον εαυτό μας και έπειτα μπορεί να μεταδοθεί στους άλλους. Όμως η ειρήνη συνοδεύεται πάντα από τη δικαιοσύνη. Η έννοια της δικαιοσύνης θα είναι το θέμα μας για τις επόμενες δύο διδακτικές ώρες. Το θέμα αυτό το έχετε εξετάσει σε μαθήματα κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, πολιτικής παιδείας αλλά και στην ιστορία και τη λογοτεχνία. Τώρα θα προσπαθήσουμε να το αναλύσουμε από θρησκευτική σκοπιά. Τα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν είναι αν οι θρησκείες αναφέρονται στη διδασκαλία τους για τη δικαιοσύνη και ποιο είναι το περιεχόμενό τους. Στη συνέχεια, θα προσπαθήσουμε να ψηλαφήσουμε και να    αξιολογήσουμε το όραμα της Εκκλησίας για την επικράτηση της δικαιοσύνης. Στο τέλος, θα επιχειρήσουμε να δικαιολογήσουμε  με θρησκευτικούς όρους την ανάληψη προσωπικής ευθύνης στην επιδίωξη της δικαιοσύνης.

  "Ο Κύριος με έχρισε και με έστειλε [...]  να φέρω λεφτεριά στους υποτεγμένους" (Λκ. 4, 18 και 19) Εισαγωγή  Η συμβίωση δεν είναι εύκολη υπόθεση, όπως συμφωνήσαμε στην τελευταία μας συνάντηση. Η συμβίωση έχει ως αφετηρία τη γνωριμία και το σταδιακό ανιδιοτελές άνοιγμα στον πλησίον, όσο διαφορετικός κι αν είναι αυτός. Πολύ περισσότερο μοιάζει με μια πάλη για να μπορέσει κάποιος/κάποια να γνωρίσει τον άλλον/την άλλη και να συμπορευτεί μαζί του/της. Η πάλη όμως αυτή ξεκινά πάντα από τον εαυτό μας, τον αγώνα για τη θεραπεία των εγωκεντρικών τάσεων και την προσπάθεια να είμαστε πλήριες και ερωτικοί! 'Ετσι η συμβίωση, και ειδικά στο γάμο και τον έρωτα, αποτελεί μια διαρκή ακροβασία, η οποία εξελλίσσεται στο πέρασμα του χρόνου. Τη σταθερότητα αυτής της εξέλιξης την προσφέρει  η αγάπη, η οποία διώχνει κάθε φόβο. Η αγάπη αποτελεί βασικό στοιχείο για την ανθρώπινη συμβίωση σε κάθε επίπεδο του βίου.  Μετά από όλα αυτά, σκέφτομαι μήπως ο έρωτας κα...

"φόβος οὐκ ἔστιν ἐν τῇ ἀγάπῃ,  ἀλλ’ ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον" (Α΄ Ιω. 4, 18) Εισαγωγή  Με τη βοήθεια προηγούμενων αναρτήσεών μας εξετάσαμε τα ζητήματα του πλούτου και της εργασίας. Οι νοσηρές καταστάσεις αυτών των εννοιών οδηγούν στην ανθρώπινη διάσπαση. Βέβαια, τα βαθύτερα αίτια της εκμετάλλευσης είναι υπαρξιακά και συνδέονται με τον φόβο του θανάτου. Εξάλλου, οι συνέπειες των όποιων αδικιών οδηγούν στη διάσπαση των ανθρώπων και την απώλεια των όποιων προϋποθέσεων για αρμονική συμβίωση. Τι είμαι όμως σύμβίωση; Πώς επιτυγχάνεται; Ποιες είναι διαστάσεις της Ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας και άλλων θρησκευτικών παραδόσεων για τη συμβίωση των ανθρώπων, τις σύγχρονες μορφές της και τη μοναξιά; Με βάση τα θρησκευτικά κριτήρια πως τοποθετούμαστε εμείς απέναντι στις δυνατότητες συμβίωσης των ανθρώπων. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν.

"Μην εκμεταλλεύεσαι ποτέ τον μισθωτό"  (Δευτ. 24, 14) Εισαγωγή Ο Μέγας Βασίλειος έγραφε παραστατικά για τους πλούσιους ότι μοιάζουν με εκείνους που μπαίνουν πρώτοι σ' ένα θέατρο, πιάνουν όσα περισσότερα άδεια καθίσματα μπορούν και κατόπιν δεν αφήνουν τους άλλους να καθίσουν. Έχω την αίσθηση ότι αυτή η εικόνα περιγράφει με εύστοχο τρόπο την παντοτινή αδικία των ολίγων -αριθμητικά- πλούσιων απέναντι στους δισεκατομμύρια φτωχούς του πλανήτη. Ωστόσο προκύπτει ένα ερώτημα, το οποίο εσείς το θέσατε στην τάξη. Είναι κακό πράγμα η εργασία και η επίτευξη μεγάλου κέρδους; Ποια να είναι άραγε τα θρησκευτικά κριτήρια τα ηθικά ζητήματα  που σχετίζονται με την εργασία και τις εργασιακές δομές και σχέσεις, Ποιες είναι οι θέσεις του Χριστιανισμού για την εργασία, την αεργία, την εκμετάλλευση και ειδικά την παιδική εκμετάλλευση; Ποια είναι  η δική μας τοποθέτηση απέναντι σε αυτές τις θέσεις; Όλα αυτά και άλλα περισσότερα στην ανάρτηση που ακολουθεί. ...

"Μη μαζεύετε θησαυρούς πάνω στη γη, όπου τους αφανίζει ο σκόρος και η σκουριά [...]  να μαζεύετε θησαυρούς στον ουρανό, όπου δεν τους αφανίζουν ούτε ο σκόρος ούτε η σκουριά" (Μτθ. 6, 19-20) Εισαγωγή Στην προηγούμενη ενότητα εξετάσαμε μέσα από το θρησκευτικό, και ειδικά το χριστιανικό πρίσμα, ορισμένα διλήμματα που σχετίζονται με την επιστημονική εξέλιξη και την τεχνολογική πρόδο. Στη συνέχεια, εστιάσαμε σε βιοηθικά ζητήματα που μπορούν να προκληθούν από τις εφαρμογές της γενετικής. Δεν παραλείψαμε όμως να αναφερθούμε στις ανησυχητικές περιβαλλοντικές εξελίξεις. Στη συνάφεια αυτή ερευνήσαμε, ανακαλύψαμε και αξιολογήσαμε τις οικολογικές προεκτάσεις που εκφράζει το ήθος και η παράδοση της Χριστιανικής Εκκλησίας. Στις επόμενες αναρτήσεις που υποστηρίζουν τα σχολικά μας μαθήματα, θα προχωρήσουμε στη θ.ε. "Προκλήσεις". Ορισμένα από τα θέματά μας αναφέρονται στον πλούτο, την εργασία, τη συμβίωση και την επανάσταση. Ξεκινάμε με την έννοια του πλούτου!

" ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ ᾿  εἰκόνα ἡμετέραν  καὶ  καθ ᾿ ὁμοίωσιν "  (Γεν. 1, 26) Εισαγωγή Η εξέλιξη και η πρόοδος των επιστημών και της τεχνολογίας τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αλλάξει ριζικά τον κόσμο σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες. Σε αυτά τα πλαίσια έχουν εμφανιστεί νέες δυνατότητες και δυναμικές που βελτιώνουν ποικιλοτρόπως τον ανθρώπινο βίο. Ωστόσο, παρόλη την εξέλιξη αυτή, πάντα υπάρχει η επιλογή της κακής χρήσης των τεχνολογικών επιτευγμάτων, που προκύπτει από ιδιοτελείς διαθέσεις και οδηγεί στην καταστροφή του ανθρώπου. Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δε σημαίνει επιστροφή σε έναν κόσμο του παρελθόντος ή απομόνωση των σύγχρονων τεχνολογικών επιτευγμάτων.  Στο ζήτημα αυτό απαιτείται να εξετασθούν τα ηθικά-ανθρωπολογικά διλήμματα που προκύπτουν με τη βοήθεια διαφόρων ειδικών. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να ακουστεί και η φωνή των θρησκειών. Μέσα από την πλούσια παράδοσή τους μπορούν να νοηματοδοτήσουν τον κόσμο και να τον προσανατολίσουν σ...

Εισαγωγή Στις προηγούμενες συναντήσεις μας, εξετάσαμε το θέμα της πίστης και επιστήμης. Σήμερα θα ερευνήσουμε τη σχέση της θρησκευτικότητας με τη μαγεία και τη μαντεία. Ποιες είναι οι δυνατότητες της σύγχρονης μαντείας;  Τι χρειάζεται κάποιος για να γίνει καλός μάντης; Ας παρακολουθήσουμε το παρακάτω βίντεο που καταγράφει μια αληθινή ιστορία.

Εισαγωγή      Στα μ.μ.ε. δεν είναι λίγες οι φορές που παρουσιάζεται ότι η επιστήμη και η Ορθόδοξη Εκκλησία βρίσκονται σε μία δυνατή σύγκρουση. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι υπάρχει μια έντονη διαμάχη, ενώ παραθέτουν και ποικίλες "τεκμηριώσεις" επί του θέματος. Ωστόσο, όλες αυτέςοι απόψεις οδηγούν ουκ ολίγες φορές σε αθεμελίωτα -και ενίοτε αθεολόγητα- τα συμπεράσματα, τα οποία ενδύονται πολλές φορές με τη δύναμη του φανατισμού και παρουσιάζουν τόσο εκκλησιαστικούς όσο και επιστημονικούς "αφορισμούς" για το "αντίπαλο" στρατόπεδο. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Η επιστήμη και η πίστη συγκρούονται; Ποια είναι η θέση της Χριστιανικής Εκκλησίας και ειδικά της Ορθόδοξης για αυτό το θέμα; Υπήρξαν ή υπάρχουν χριστιανοί ή θρησκευόμενοι επιστήμονες Υπάρχουν κάποια δ ιλήμματα για την επιστημονική πρόοδο; Αν ναι, τότε οι χριστιανοί έχουν λόγο; Ας ξεκινήσουμε τις αναζητήσεις μας!