1.1 Η αναζήτηση του Θεού - Α΄ Λυκείου

"Ὁ θεὸς ἀγάπη ἐστίν, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ θεῷ μένει, 
καὶ ὁ θεὸς ἐν αὐτῷ μένει."

(Α΄ Ιω. 4, 16)

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας

Υπάρχει Θεός;

Μήπως ο Θεός δεν υπάρχει και είναι δημιούργημα της ανάγκης και της φαντασίας του ανθρώπου για να πιστέψει σε μια ανώτερη δύναμη;

Αν υπάρχει Θεός, που μπορώ να τον συναντήσω; Που είναι η κατοικία του;

Πότε συνήθως αισθάνομαι την ανάγκη για να ψάξω για τον Θεό;

Ποιος θεός είναι αληθινός ανάμεσα στους θεούς που διακηρύσσουν οι διάφορες θρησκείες του κόσμου;

Πως ονομάζεται η διαδικασία εύρεσης και συνάντησης με τον Θεό;

Πως μπορούν να χαρακτηριστούν οι άνθρωποι ανάλογα με τη στάση - πίστη - αναζήτησή τους απέναντι στο Θεό;




Ας προχωρήσουμε σε μερικές σκέψεις ακόμη.

Με ποιες από τις παρακάτω εικόνες ταιριάζει η αναζήτηση του Θεού;

Να περιγράψεις σε κάθε εικόνα τη σχέση που μπορεί να έχει με την αναζήτηση του Θεού;

                         

Για να προβληματιστούμε περισσότερο...

Ο πρωτόγονος άνθρωπος αναζητούσε τον Θεό;

Ο σύγχρονος άνθρωπος αναζητεί τον Θεό;

Η αναζήτηση του Θεού από τον άνθρωπο μπορεί να αποτυπωθεί καλύτερα από τους αγίους και τους ποιητές.

Ο άγιος Γρηγόριο Νύσσης έλεγε ότι η εύρεση του Θεού δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από τη διαρκή αναζήτησή Του, η οποία δεν τελείωνει ποτέ:

"Η εύρεσις (του Θεού) εστίν αυτό το αεί ζητείν, ου γάρ άλλο εστί το ζητείν και άλλο το ευρίσκειν [...] Και τούτο εστίν όντως ιδείν τον Θεόν, το μηδέποτε της επιθυμίας κόρον ευρείν, αλλά χρή πάντοτε βλέποντα, δι’ ών εστί δυνατόν οράν, προς την του πλέον ιδείν επιθυμίαν εκκαίεσθαι" (Περί του βίου Μωϋσέως, Jaeger, Gregorii Nysseni Opera, τ. VII, Ι, Leiden, σελ. 116)!

Ενδεικτικό για το θέμα μας είναι το το ακόλουθο τραγούδι με τίτλο "Ο προσκυνητής" από τον Αλκίνοο Ιωαννίδη (στίχοι-μουσική).

Ας αναλύσουμε περισσότερο το θέμα μας ...

Ποιήματα για εργασία σε ομάδες

1. "Κύριε, σε αναζήτησα παντού: στις δόξες της γης και τ'
ουρανού, στο μεγαλείο των μητροπόλεων, στων
εποχών τα σταυροδρόμια -
κι εσύ περνούσες ταπεινά κι αθόρυβα στον πιο
ακαθόριστο τη νύχτα, ρεμβασμό μου"
(Τ. Λειβαδίτη, "Ο τυφλός με τον λύχνο" (1983), Συνομιλίες 9.

2. "Ένα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα.
Χτύπησα την πόρτα και μπήκα.
Μου δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό.
΄Είδες -μου λέει- γεννήθηκε η ευσπλαχνία΄.
έκλαψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.
Γιατί θα περνούσαν αιώνες κι αιώνες.
Και δε θα είχαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ΄ αυτό".
(Τ. Λειβαδίτη, "Η Γέννηση" Ο τυφλός με τον λύχνο (1983), Συλλογή: Ο αδελφός Ιησούς)

3."Υπάρχεις, Θεέ μου; Και αν υπάρχεις που είσαι;
χάνονται άνθρωποι εδώ,
άλλοι σε αναζητούν και άλλοι σε απαρνιούνται
άλλοι νομίζουν ότι Σε βρήκαν μέσα από αυταπάτες...
ένα Σου βλέμμα και όλα παίρνουν ζωή
ένας Σου ψίθυρος και όλα κινούνται...
Χριστούγεννα και όλοι Σε έχουν ξεχάσει...
τους θάμπωσαν τα φώτα και τα στολίδια...
το αστέρι σου το κάνανε φωτεινή επιγραφή και τη φάτνη Σου εμπορικό κέντρο...
υπάρχεις Θεέ μου ... και είσαι στις καρδιές των παιδιών γιατί μόνο εκείνα
μπορούν
να νιώσουν Χριστούγεννα
υπάρχεις Θεέ μου ... και είσαι στις καρδιές των φτωχών, γιατί μόνο εκείνοι εκτιμούν τα δώρα Σου
υπάρχεις Θεέ μου ... και είσαι στις καρδιές των αδύναμων γιατί για εκείνους είσαι μεγαλοδύναμος
και τέλος υπάρχεις Θεέ μου... γιατί δεν ξεχνάς κανέναν ακόμη και αυτούς που σε έχουν ξεχάσει"
(Κατερίνας Τσιλιλή, Μέρες διττές).

4. "Κύριε, άκουσε τα λόγια μου
στο θρήνο μου στρέψε
την προσοχή σου.
Πρόσεξε την κραυγή μου για βοήθεια,
Θεέ μου και βασιλιά μου, γιατί σ' εσένα δέομαι. [...]
Οδηγησέ με, Κύριε, με τη δικαιοσύνη σου
ώστε να λυπηθούν οι εχθροί μου,
κοντά σου βοήθα με να ρθώ.
(Ψαλμός 4ος)

5. "Μεγάλος άνεμος και δυνατός έσχιζε τα βουνά και σύντριβε τους βράχους στο πέρασμά του, αλλά ο Κύριος δεν ήταν σ εκείνο τον άνεμο. Μετά τον άνεμο έγινε σεισμός, αλλά ούτε στον σεισμό ήταν ο Κύριος. Μετά το σεισμό ήρθε φωτιά, αλλά ούτε στη φωτιά ήταν ο Κύριος. Και μετά τη φωτιά ακούστηκε ήχος από ελαφρό αεράκι. Μόλις το άκουσε ο [προφήτης] Ηλίας, σκέπασε το πρόσωπό του με το μανδύα του και βγήκε και στάθηκε στην είσοδο της σπηλιάς. Τότε άκουσε μια φωνή να του λέει: 'Τι ζητάς εδώπέρα, Ηλία;' Αυτός απάντησε: 'Εγώ αγωνίστηκα με μεγάλο ζήλο για σένα Κύριε, Θεέ του σύμπαντος." (Α΄ Βασιλειών [Γ΄ Βασιλειών] 19, 11β-14α.

6. "'Γιορτή αύριο!' φώναξαν,/  'ποιο φόρεμα θα βάλεις;'. Απάντησα:/ 'Το φόρεμα που Αυτός μου έδωσε, γεμάτο/ τόσα πικρά φαρμάκια. Φτώχεια/ κι υπομονή είν' τα ρούχα μου./    Σκεπάζουν μια καρδιά που σ' όλες τις γιορτές/ βλέπει τον Αγαπημένο της,/ Ποιο ρούχο τάχα ομορφότερο υπάρχει/ το Φίλο για να χαιρετήσεις ή να επισκεφτείς;/ παρά εκείνο που μας έδωσε ο ίδιος;/ Όταν Εσύ, απαντοχή μου, αλαργεύεις/ κάθε στιγμή είναι ένας αιώνας λύπης, φόβου: Όμως, όταν μ' αφήνεις να σε βλέπω, να σ' ακούω όλες/ χαρά είναι οι μέρες μου και μια γιορτή η ζωή μου!" (Αλ-Νουρί, "The Doctrine of the Sufis", Abu-Bakr al-Kalabadhi, σελ. 87).

Μερικές σκέψεις με αφορμή τα κείμενα (κι όπως εκφράστηκαν στην τάξη)

Η αναζήτηση του Θεού είναι ορμέμφυτη και πηγάζει από τα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης. Κάθε άνθρωπος αναζητεί τον Θεό, ακόμη κι εκείνοι που τον απορρίπτουν. Η αναζήτηση του Θεού μοιάζει πολύ με το ψάξιμο στο σκοτάδι. Πολύ περισσότερο εκφράζει την πορεία μιας σχέσης και οπωσδήποτε είναι επίπονη διαδικασία. Περνά από την αμφισβήτηση, το διάλογο, την αποδοχή και ολοκληρώνεται στην αποδοχή του θελήματος του Θεού και την έμπρακτη αγάπη προς τον πλησίον.
Η κατάσταση αυτή και τα στάδια τα οποία διέρχεται ο άνθρωπος στην πορεία αναζήτησης του Θεού μπορούν να αποτυπωθούν στους στίχους του τραγουδιού "Losing my religion" των REM.

Στο σημείο αυτό οφείλων να σημειώσω ότι ένα έργο τέχνης από τη στιγμή που φεύγει από τα χέρια του δημιουργού του, είναι ελεύθερο να προσεγγισθεί σύμφωνα με τη βούληση και τις εμπειρίες του κάθε δέκτη.

Ας εμβαθύνουμε λίγο ακόμη...

Η κάθε ομάδα ας επιλέξει έναν ρόλο. Ένας αγνωστικιστής, ένας άθεος, ένας χριστιανός που εκκλησιάζεται τακτικά κι ένας χριστιανός που έχει τυπικές σχέσεις με την Εκκλησία συζητούνε για τις εμπειρίες τους σχετικά με την αναζήτηση του Θεού και το σκοπό της ζωής τους.

Τι σημαίνει για τον καθένα από εσάς η αναζήτηση του Θεού;

Με λίγα λόγια

Όλοι οι άνθρωποι αναζητούν τον Θεό. Ακόμη κι εκείνοι που τον απορρίπτουν. Η αναζήτηση του Θεού είναι μια βαθειά υπαρξιακή ανάγκη, που είναι έμφυτη στον άνθρωπο (ορμέμφυτη). 

Οι άνθρωποι που πιστεύουν σε κάποιον Θεό ονομάζονται "πιστοί", εκείνοι που δεν πιστεύουν λέγονται "άθεοι" και εκείνοι που δέχονται την ύπαρξη του Θεού αλλά δεν τον προσωποποιούν ονομάζονται "αγνωστικιστές".

Ιδιαίτερη αναφορά για τη σχέση της αναζήτησης και της αποκάλυψης του Θεού γίνεται στις τρεις μεγάλες θρησκείες μονοθεϊστικές, τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ.

Τέλος, ας μη λησμονούμε ότι η πίστη στο Θεό -ως σχέση εμπιστοσύνης- αποτελεί προσωπικό βίωμα κι οπωσδήποτε προκύπτει μέσα από την προσωπική αναζήτηση. Η αναζήτηση αυτή δεν αποτελεί μια στατική κατάσταση ή  ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά στη ζωή του ανθρώπου. Διαρκεί και επαναλαμβάνεται όσο διαρκεί η ανθρώπινη ζωή! Είναι μια δυναμική και ασταμάτητη προσπάθεια σε ολόκληρη τη ζωή κάθε ανθρώπου και έχει άμεση σχέση με την αυτογνωσία!