1.3 Επικοινωνία - Α΄ Λυκείου (2017-18)

"Αδιάκοπα να προσεύχεστε." 

(Θεσ. Α΄ 5, 17)

Εισαγωγή

Η εύρεση του Θεού δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από τη διαρκή αναζήτησή Του, σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης. Όμως για να αναζήτησουμε κάποιον ή, όπως λέγαμε στην τάξη να ταξιδέψουμε, χρειάζεται να γνωρίζουμε τον εαυτό μας. και που θέλουμε να πάμε.
΄Ετσι και η αυτογνωσία είναι ένα ταξίδι. Μια διαρκής και επίπονη διαδικασία δίχως τελειωμό. Συγχρόνως εξαρτάται από τη σχέση μας με τον Άλλον/άλλον/άλλη. 

Ωστόσο, για να δημιουργηθεί μια σχέση και να συνεχίσει να υπάρχει, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η επικοινωνία. Αντιλαμβάνομαι ότι η λέξη "επικοινωνία" μπορεί να περιγραφεί με πολλούς τρόπους.

Στην ανάρτηση αυτή, που θα μας βοηθήσει στα μαθήματά μας, θα αναζητήσουμε πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να επικοινωνούμε πραγματικά, θα εξετάσουμε αν υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στον άνθρωπο και τον Θεό, ποιες είναι οι μορφές της και πως αξιολογούμε τους τρόπους αυτούς. Τέλος, θα προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποιο πρότυπο επικοινωνίας, το οποίο μπορεί να έχει θρησκευτικές καταβολές αλλά και να αναφέρεται στη σημερινή μας ζωή.

1. Αποτύπωση εμπειριών για τη χαρά και τις δυσχέρειες της επικοινωνίας.

Τι λέτε είναι εύκολη η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων; υπάρχουν δυσκολίες ή αντιφάσεις; Και ποιες είναι οι χαρές της επικοινωνίας;
Ας διαβάσουμε το κείμενο, όπου ο Μικρός Πρίγκηπας συνομιλεί με την αλεπού.

Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την επικοινωνία με αφορμή αυτό το κείμενο;

Τι είναι όμως επικοινωνία και ποιο το αντίθετό της;


2. Πέρασμα από τη φιλία και τη λαχτάρα συναναστροφής στη θρησκεία ως επικοινωνία με το ιερό.

Κάθε μορφής επικοινωνία όπως η ομιλία (συναστροφή με την αρχαία ελληνική σημασία της), διάλογος, ανταλλαγή απόψεων, αποσκοπεί να οδηγήσει στη γνωριμία των ανθρώπων, τη συνεργασία, την αποφυγή παρεξηγήσεων και εν τέλει στην προαγωγή του ανθρώπινου πολιτισμού.
Σίγουρα η επικοινωνία δεν είναι πάντα εύκολη, όπως είπατε. Υπάρχουν τρόποι και προϋποθέσεις για να γίνει ευχάριστη και κυρίως για να οικοδομήσει τις ειλικρινείς ανθρώπινες σχέσεις, τη φιλία και την "εξημέρωση" του άλλου, που δεν είναι τίποτα άλλο από την ουσιαστική κοινωνία.
Στην εποχή μας εκτός από τη ζωντανή και άμεση επικοινωνία, απαιτείται να συμπεριλάβουμε και την ηλεκτρονική, η οποία δεσπόει στη ζωή μας, μια που όλο και περισσότεροι άνθρωποι επικοινωνούν με αγωγό το διαδίκτυο.

Βέβαια, το αντίθετο της επικοινωνίας είναι λίγο δύσκολο να περιγραφεί. Ή υπάρχει επικοινωνία ή δεν υπάρχει. Από τις όμορφες λέξεις που άκουσα σήμερα και προσπαθούν να αποτυπώσουν το αντίθετο της επικοινωνίας, θα ήθελα να μεταφέρω την "αδιαφορία" από το Α4 και την "ακοινωνησία" που είπε η Ελένη από το Α5 (πραγματικά με εξέπληξε!). Συμπληρωματικά θα πρόσθετα και τη λέξη "αφιλία". 

Το μόνο σίγουρο είναι ότι πολλές φορές και για ποικίλους λόγους η επικοινωνία μπορεί να αποτύχει.

Όμως, όλη η παραπάνω περιγραφή για το θέμα μας, μπορεί να έχει σχέση με τον θρησκευτικό κόσμο;
Ο άνθρωπος γίνεται να επικοινωνήσει με το ιερό; Με ποιυς τρόπους;

Ας ακούσουμε το τραγούδι των Active Member, Καλώς ήρθες παράξενε στον τόπο μου. 

Μη ξεχνάτε ότι μέσα από την ποίηση και τη μουσική ο άνθρωπος μπορεί να αναζητήσει τον Θεό και να εκφράσει αυτή του την εμπειρία.
Ακούμε το τραγούδι 2 φορές. Την πρώτη σημειώνουμε 5 πράγματα που μας έρχονται αυθόρμητα στο μυαλό.

Καθώς άκουγα το τραγούδι, σκεφτόμουνα, αν οι στίχοι έχουν σχέση με τη ζωή του Χριστού και του χριστιανού σήμερα;

Το ξανακούμε και γράφουμε 5 πράγματα που απαντούν στην ερώτηση:
Γιατί ο στιχουργός θέλει να επικοινωνήσει με τον Θεό;
Τώρα προσπαθούμε να γράψουμε το δικό μας κείμενο με τις λέξεις που σημειώσαμε!

Άραγε, ο Δαυίδ γιατί έγραψε τους Ψαλμούς; Γιατί τους διαβάζουμε μέχρι σήμερα;
Ας ακούσουμε ένα Ψαλμό, τον 61ο ή τον 117ο ;
Τι αισθάνεται και θέλει να επικοινωνήσει με τον Θεό; Υπάρχουν κάποια κοινά σημεία με τον στιχουργό;
Διαβάζουμε τους στίχους και σημειώνουμε τις παρατηρήσεις μας.

Ακούμε για τον 61ο Ψαλμό από 2:24:14 μέχρι 2:26:35 και για τον 117ο Ψαλμό από 4:53:20 μέχρι 4:54:30.

3. Η προσευχή, η λατρεία, η θεογνωσία και η θεολογία ως επικοινωνία στις χριστιανικές θρησκευτικές παραδόσεις.

Οι άνθρωποι επικοινωνούνε με τον Θεό για ποικίλους λόγους, όπως για να ελαφρώσουν από τα προβλήματά τους, να ζητήσουνε τη βοήθεια Του, ενώ πολλές φορές λένε σ 'Εκείνον με κραυγή τα παραπονά τους. Ωστόσο, πολλές φορές οι άνθρωποι επικοινωνούν μαζί Του για να τον ευχαριστήσουν ή απλά και μόνο για να μιλήσουν σ'΄Εκείνον που αγαπάνε.

Από που όμως ξεκινά αυτή η επικοινωνία με τον Θεό και που μπορεί να καταλήξει σύμφωνα με τη χριστιανική θεολογική παράδοση;
Ποια είναι η θεολογία της επικοινωνίας με τον Θεό;

Για να αναζητήσουμε ορισμένες απαντήσεις σ'  αυτά τα ερωτήματα, θα διαβάζουμε τα κείμενα στο Φ.Μ. και θα  προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τις διάφορες όψεις της επικοινωνίας με τον Θεό. Μπορείτε να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά της επικοινωνίας με τον Θεό στο κείμενο που σας δόθηκε  και να τα συσχετίσετε με μια από τις παρακάτω φωτογραφίες;

4. Τρόπος ουσιαστικής επικοινωνίας: αναζητώντας ένα πρότυπο.

Η επικοινωνία με τον Θεό είναι μια σχέση. Κί όπως όλες οι σχέσεις είναι δύσκολη. Η λαχτάρα όμως της επικοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό ξεκινάει από τον έρωτα, την αυτοθυσιαστική αγάπη, που προτεραιότητα είναι η επικοινωνία με τον Αγαπημένο. Σε αυτή την σχέση ο άνθρωπος ακολουθεί μια πορεία αυτοπαραίτησης για να συναντήσει τον Κύριο που κρύβεται και να Του ζητήσει να είναι Οδηγός στη ζωή του.

Η συνομιλία με τον Θεό δίχως κάποια ιδιοτέλεια ή εξάρτηση οδηγεί στη μετάνοια και τη δοξολογία του Κυρίου.

Εδώ όμως προκύπτει ένα ερώτημα.

Ποια είναι η ουσιαστική επικοινωνία με τον Θεό; Υπάρχει κάποιο πρότυπο ή παράδειγμα; Σίγουρα για τους χριστιανούς το πρότυπο απαντά στα λόγια του Υιού του Θεού που έγινε άνθρωπος, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Ο Ιησούς Χριστός στην "Επί του Όρους Ομιλίας" μας παραδίδει τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της επικοινωνίας.
Ας διαβάσουμε λοιπόν το κείμενο.

Θα ήθελα να σχολιάσετε το κείμενο και να σημειώσετε τις παρατηρήσεις σας.
Με αφορμή αυτό το κείμενο από το Ευαγγέλιο, ποιες είναι οι δικές σας θέσεις για την διαπροσωπική κοινωνία;

Επίλογος

Η επικοινωνία είναι η μετάδοση ενός μηνύματος και συντελείται με διάφορους τρόπους. Με την επικοινωνία ο άνθρωπος επιτυγχάνει να δημιουργεί και να προάγει τον πολιτισμό. Η σύναψη σχέσεων και η συγκρότηση κοινωνιών σχετίζεται με τη μετάδοση, διάδοση και ανταλλαγή μηνυμάτων που κομίζουν γνώσεις, πληροφορίες, εντυπώσεις, συναισθήματα, εμπειρίες, ήθη, έθιμα κλπ.

Στον θρησκευτικό κόσμο η επικοινωνία με τον Θεό γίνεται μέσω της προσευχής και των διάφορων τελετών, π.χ εξιλασμού ή καθαρμού, διαβατήριων κλπ. Σε πολλές θρησκείες, π.χ. αφρικανικά θρησκεύματα υπάρχουν οι σαμάνοι (ιεροδιάμεσοι ή πνευματολήπτες) οι οποίοι επικοινωνούν με τα πνεύματα ή τους θεούς.

Στη Χριστιανική Εκκλησία η επικοινωνία πραγματώνεται με την προσευχή και τη μετοχή των πιστών στα Μυστήρια, δηλαδή στους δρόμους που οδηγούν στη χάρη του Θεού. Ο άνθρωπος διψά να επικοινωνήσει με τον Θεό. Η επιθυμία αυτή πραγματώνεται με την αυτοπαραίτηση.

Η επικοινωνία των χριστιανών τον Θεό αποσκοπεί στο φωτισμό και τη σωτηρία όλων των ανθρώπων και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να έχει ατομικά κίνητρα. Το πρότυπο για μια ουσιαστική επικοινωνία δίνεται από τον Χριστό στην "επί του Όρους ομιλία" Του. Ορισμένα χαρακτηριστικά για μια ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ Θεού και ανθρώπου και ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του είναι τα παρακάτω: πραότητα, δίψα του θείου θελήματος, έλεος, καθαρή καρδιά, θέληση για επικράτηση της ειρήνης, νηφαλιότητα και υπομονή απέναντι στουςδιωγμούς και τις συκοφαντίες, συγχώρηση, καταπολέμηση των πονηρών επιθυμιών, ταπείνωση και μη άσκηση βίας, ελεημοσύνη, ειλικρίνεια, άρνηση κατάκρισης, συγχώρεση και έμπρακτη-ανιδιοτελής-ανυπόκριτη αγάπη ακόμη και προς τον εχθρό!

Ο Θεός επικοινωνεί - "μιλά" στην καρδιά των ανθρώπων. Επίσης, πολλές φορές στην ιστορία της Εκκλησίας ο Θεός αποστέλλει τα μηνύματά του με ανθρώπους, οι οποίοι είχαν "γεγυμνασμένα τα αισθητήρια" (Εβρ. 5, 14), π.χ. προφήτες, άγιοι.
Τα μηνύματα αυτά έχουν ως αποδέκτες όλη την κοινότητα και αποσκοπούν να την οδηγήσουν πέρα από το κακό και το θάνατο. Έτσι η επικοινωνία των χριστιανών με τον Θεό και τους συνανθρώπους τους, ανεξαρτήτως φυλής, έθνους, φύλου, κοινωνικής τάξης, θρησκείας, διαμορφώνει το ήθος της Εκκλησίας που πορεύεται στους αιώνες.

Μπορείτε να δείτε και μια παλιότερη σχετική ανάρτημή μας πατώντας ΕΔΩ