Εβραϊκή κοινότητα Θεσσαλονίκης

 

Οι μαθητές/μαθήτριες του 1ου Πρότυπου Λυκείου Θεσσαλονίκης "Μανόλης Ανδρόνικος" και του 2ου Πρότυπου Λυκείου Θεσσαλονίκης "Λευκός Πύργος" ασχολούνται με τις θρησκευτικές περιηγήσεις στον τόπο τους. Η διερεύνησή τους περιλαμβάνει τις θρησκευτικές κοινότητες και τα θρησκευτικά μνημεία της Θεσσαλονίκης. Βασικός στόχος ήταν η δημιουργία παρουσιάσεων και κειμένων, τα οποί μπορούν να αξιοποιηθούν στα ευρύτερα πλαίσια του θρησκευτικού τουρισμού.

Η Θεσσαλονίκη, «Μητέρα του Ισραήλ», υπήρξε η μητρόπολη του μεσογειακού εβραϊσμού με πολλά κτίρια, θρησκευτικά μνημεία και ιδρύματα να διατηρούνται μέχρι και σήμερα. Κατά τον 2o παγκόσμιο πόλεμο διώχθηκαν από τους Γερμανούς και αφανίστηκαν τα ⅔ του εβραϊκού πληθυσμού στην Ελλάδα, ενώ οι επιζώντες του ολοκαυτώματος συγκεντρώθηκαν στη Θεσσαλονίκη. Πληθώρα εντυπωσιακών μνημείων που χρησιμοποιήθηκαν στη διάρκεια του 20ου αιώνα και αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης εντοπίζονται στην οδό Βασιλίσσης Όλγας. Το στίγμα τους στη Θεσσαλονίκη έχουν αφήσει η Βίλα Αλλατίνη, η Βίλα Μορδόχ και η Βίλα Ιακώβ Μοδιάνο. Σήμερα, υπάρχει μια οργανωμένη κοινότητα με δύο εν ενεργεία συναγωγές, αυτή του Γιαντ Λεζικαρόν και εκείνη των Μοναστηριωτών, στις οποίες τελούνται οι θρησκευτικές λειτουργίες καθημερινά και στις Μεγάλες Γιορτές. Παρά το γεγονός ότι συγκριτικά με το παρελθόν η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης έχει συρρικνωθεί, λειτουργεί εβραϊκό νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο, ενώ ταυτόχρονα, προσφέρεται ένα κέντρο νεολαίας που οργανώνει διάφορες ψυχαγωγικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Παράλληλα, το εβραϊκό μουσείο Θεσσαλονίκης, όπως επίσης τα μνημεία τόσο στο παλαιό όσο και στο νέο νεκροταφείο εκφράζουν τη συμβολή της κοινότητας στην πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης και συνιστούν αφορμή για ενημέρωση σχετικά με την ιστορία των Εβραίων. Όλα τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα μνημεία συμπεριλαμβάνονται στην εφαρμογή «Thessaloniki Jewish Legacy APP» μία πρωτοβουλία της πρεσβείας του Καναδά και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, που θα βοηθήσει την περιήγηση κάθε ενδιαφερόμενου στις γειτονιές της πόλης.

1ο ΠΠ "Μανόλης Ανδρόνικος" - Β2: Γιάννης, Μάνος, Θοδωρής, Κώστας, Ελένη

Η εβραϊκή κοινότητα και η συναγωγή της Θεσσαλονίκης

 Η εβραϊκή κοινότητα και η συναγωγή της Θεσσαλονίκης

 

Η Συναγωγή Μοναστηριωτών  βρίσκεται στην οδό Συγγρού 35 στη Θεσσαλονίκη και αποτελεί την σημαντικότερη από τις τρεις συναγωγές που βρίσκονται στην πόλη. Σήμερα, υπάρχει μια οργανωμένη κοινότητα με δύο εν ενεργεία συναγωγές. Συναγωγή είναι ο τόπος λατρείας της Ιουδαϊκής θρησκείας. Ο όρος συναγωγή προέρχεται από το ρήμα συνάγω και σημαίνει «τόπος συγκέντρωσης».Μια συναγωγή αποτελείται από ένα μεγάλο χώρο προσευχής και μικρότερα δωμάτια μελέτης. Συνήθως περιλαμβάνει και χώρο κοινωνικών συναθροίσεων, καθώς και γραφεία. Οι θρησκευτικές λειτουργίες τελούνται καθημερινά και στις Μεγάλες Γιορτές. Σήμερα η Ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης αριθμεί 1.100 μέλη και αποτελεί τη δεύτερη σε μέγεθος Εβραϊκή κοινότητα της Ελλάδος μετά την Αθήνα. Τον Ιανουάριο του 2018 θεμελιώθηκε στη Θεσσαλονίκη Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος και Εκπαιδευτικό Κέντρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπάρχουν τρία Μνημεία, το Μνημείο Ολοκαυτώματος, το Μνημείο του παλαιού νεκροταφείου και το Μνημείο στο νέο νεκροταφείο. Το Μνημείο του Ολοκαυτώματος, βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας, τοποθετήθηκε προς τιμήν των 50.000 Ελλήνων εβραίων της Θεσσαλονίκης που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. 

Επισκεφτείτε την πόλη της Θεσσαλονίκης, που είχε προπολεμικά μια από τις πιο ακμαίες εβραϊκές κοινότητες και εξερευνήστε τον εβραϊκό πολιτισμο!

2ο ΠΠΛ - "Λευκός Πύργος" - Β2

Γ. Σ.

Εβραϊκή κοινότητα- συναγωγή 

Για περισσότερους από είκοσι αιώνες, η Θεσσαλονίκη στάθηκε το καταφύγιο τον καταδιωγμένων Εβραίων της Ευρώπης. Ιστορικά κέντρα της διασποράς μετακινούμενα αδιάκοπα στο χώρο και στο χρόνο, μεταφυτεύτηκαν και ρίζωσαν σ' αυτή την πόλη, δημιουργώντας μία μεγάλη Εβραϊκή Κοινότητα, από τις σημαντικότερες ίσως σ' ολόκληρο τον κόσμο, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1492 - 1943.

• Η Συναγωγή Μοναστηριωτών ιδρύθηκε με δωρεά της Ίντας Αροέστη και αφιερώθηκε στη μνήμη του συζύγου της Ισαάκ.

• Στη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής, η Συναγωγή Μοναστηριωτών ήταν το επίκεντρο του γκέτο που δημιουργήθηκε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Όταν το σύνολο του εβραϊκού πληθυσμού εκτοπίσθηκε στα στρατόπεδα του θανάτου, η Συναγωγή χρησιμοποιήθηκε από τον Ερυθρό Σταυρό, σαν αποθήκη. Γι' αυτό το λόγο διέφυγε της καταστροφής της απ' τους Ναζί και διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση.

• Μετά την απελευθέρωση (Νοέμβριος του 1944), κατέφυγαν εκεί οι ελάχιστοι Εβραίοι που είχαν διασωθεί και συγκάλεσαν συνέλευση. Εξέλεξαν το πρώτο μετακατοχικό διοικητικό συμβούλιο και οργάνωσαν μια κοινοτική ζωή.

• Μετά την επιστροφή των επιζώντων από τα στρατόπεδα του θανάτου έγινε η κεντρική Συναγωγή της Θεσσαλονίκης.

 

• Τον Ιούνιο του 1978, η Συναγωγή αν και υπέστη σοβαρές καταστροφές από το σεισμό που έπληξε την πόλη μας, συνέχισε τη λειτουργία της  κανονικα μετά τις επεμβάσεις της αναστηλωσης της. Σήμερα συνεχίζει τη λειτουργία της εξυπηρετώντας τις θρησκευτικές ανάγκες του εβραϊσμού.

Σύμφωνα με την παράδοση, η αρχαιότερη συναγωγή της Θεσσαλονίκης, όπου πιθανότατα κήρυξε ο Απόστολος Παύλος, ονομαζόταν "Έτς Αχαΐμ" (Δέντρο της ζωής). 

 

Γιατι να επισκεφτείτε την Εβραική Συναγωγή ;

Σήμερα, η λειτουργία της συναγωγής είναι διττή. Πρώτον, συνεχίζει κατά περίσταση να λειτουργεί ως λατρευτικός χώρος. Δεύτερον, αποτελεί ζωντανό μνημείο της διαχρονικής παρουσίας των Εβραίων στην πόλη και αντιπροσωπευτικό δείγμα της θρησκευτικής, αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής τους παράδοσης.

2ο ΠΠΛ - "Λευκός Πύργος" - Β2: Ομάδα 1 : Φανή Λ.T., Έλενα Π., Χάρις Μ., Άννα Σοφία Γ., Μαριλίζα Π.