Γρηγόριος ο Θεολόγος: Ύψιστη Πνευματική Προσωπικότητα

Γρηγόριος ο Θεολόγος

Ύψιστη Πνευματική Προσωπικότητα

Εργασία των: Α. Π., Ι. Σ., Μ. Π., Σ. Π.

Με την ονομασία Τρεις Ιεράρχες αναφέρονται τρεις άγιοι και Θεολόγοι της Ορθόδοξης Χριστιανικής Θρησκείας, προστάτες των γραμμάτων και των μαθητών, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο Μέγας και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή Θεολόγος. Ο Γρηγόριος είναι Άγιος της Ανατολικής και της Δυτικής Χριστιανικής Εκκλησίας. Θεωρείται Διδάσκαλος και Πατέρας της Εκκλησίας.

Ο Γρηγόριος γεννήθηκε στο χωριό Αριανζός κοντά στη Ναζιανζό της νοτιοδυτικής Καππαδοκίας. Οι γονείς του, Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος και Νόννα, ήταν πλούσιοι γαιοκτήμονες και απέκτησαν τρία παιδιά τον Γρηγόριο, τον άγιο Καισάριο και την αγία Γοργονία. Η Νόννα, η μητέρα του, έστρεψε το σύζυγό της στο Χριστιανισμό, ο οποίος βαπτίστηκε το 325 μ.Χ., ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 328 ή 329 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ναζιανζού. Ο νεαρός Γρηγόριος και ο αδερφός του, Καισάριος Ναζιανζηνός, τον πρώτο καιρό ήταν μαθητές του θείου τους, Αμφιλόχιου.

Σπούδασε ρητορική και φιλοσοφία στη Ναζιανζό, στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια,στην Αντιόχεια και στην Αθήνα. Στην Αθήνα συνάντησε και έγινε φίλος με το Βασίλειο τον Μέγα. Επίσης, εκεί συνάντησε και ήταν συμφοιτητής και με τον ειδωλολάτρη Ιουλιανό, μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως. Στην Αθήνα, δάσκαλοι του ήταν οι γνωστοί ρήτορες Ιμέριος και Προαιρέσιος. Στη Ναζιανζό, διδάσκεται τη στοιχειώδη εκπαίδευση, ενώ τη μέση στη Καισάρεια, όπου γνωρίζεται με το συμμαθητή του Μέγα Βασίλειο. Έπειτα, πηγαίνει κοντά σε περίφημους διδασκάλους της ρητορικής στη Παλαιστίνη και στην Αλεξάνδρεια και, τέλος, στα Πανεπιστήμια της Αθήνας. Οι σπουδές του διήρκεσαν 13 ολόκληρα χρόνια (από 17 έως 30 ετών).

Μετά τις σπουδές στην Αθήνα ,ο Γρηγόριος επιστρέφει στη πατρίδα του μονολότι του πρόσφεραν έδρα Καθηγητή Πανεπιστημίου. Αλλά ο ίδιος προτιμά την ησυχία του αναχωρητηρίου στον Πόντο, κοντά στο φίλο του Βασίλειο, για περισσότερη άσκηση στη πνευματική και ησυχαστική ζωή.

Ο πλούτος των γνώσεων, η φωτισμένη διάνοια, η ποιητική του φύση, η θερμή του πίστη έβρισκαν στο ησυχαστήριο άριστες συνθήκες για να αποδώσουν καρπούς και να συνθέσουν θεολογικό λόγο, ορθοτομούντα την αλήθεια, σε μια εποχή, που συγκλονιζόταν από πολλαπλές αιρέσεις. Αργότερα,ο Γρηγόριος με τις παρακλήσεις τού πατέρα του Γρηγορίου, επισκόπου Ναζιανζού, της αγίας μητέρας του Νόννας, των φίλων του και των χριστιανών της Ναζιανζού, ανέλαβε το χρέος της διακονίας στην περιοχή της Ναζιανζού χειροτονηθεί ιερέας και στη συνέχεια επίσκοπος. Η φήμη του δεν άργησε να απλωθεί πέρα από τα στενά όρια της Ναζιανζού. Ο λόγος του ήταν συναρπαστικός. Τα κείμενά του ανυπέρβλητα.

Το 379 οι Χριστιανοί της Κωνσταντινούπολης κάλεσαν τον Γρηγόριο να τους υπερασπιστεί και να αγωνιστεί ενάντια στους Αρειανούς για την ορθόδοξη πίστη. Όταν ο Γρηγόριος κατέφτασε στην Πόλη κατάλαβε πως δεν υπήρχε κανένα παρεκκλήσι στα χέρια των Ορθόδοξων. Άρχισε να λειτουργεί και να κηρύττει σε ένα σπίτι που ο ίδιος διαμόρφωσε σε ναό και το ονόμασε Αγία Αναστασία, δηλαδή της Αναστάσεως της Ορθοδοξίας.

Η επίδρασή των κηρυγμάτων του και ιδιαίτερα των πέντε «Θεολογικών Λόγων» του ήταν τόση, ώστε οι φανατικοί Αρειανοί αποφάσισαν τον εξολοθρεύσουν. Τον έβρισαν, τον κακολόγησαν, τον χτύπησαν, τον λιθοβόλησαν και έβαλαν μάλιστα κάποιον να τον σκοτώσει. Νικημένος όμως από την πραότητά του, ο δολοφόνος, ομολόγησε στον Γρηγόριο την αλήθεια τη στιγμή που ήταν έτοιμος να τον σφάξει.

Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος, τον κατέστησε το 380 μ.Χ. Πατριάρχη και τον εκθρόνισε στο ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως.

Το 381 μ.Χ. συνήλθε η Β’ Οικουμενική Σύνοδος. Πρόεδρός της ήταν ο Άγιος Μελέτιος Αντιόχειας. Αυτή αναγνώρισε τον Άγιο Γρηγόριο ως κανονικό Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως. Μετά την κοίμηση του Αγίου Μελετίου τον διαδέχθηκε στην προεδρία της Συνόδου. Όταν κάποιοι επίσκοποι αμφισβήτησαν την κανονικότητα της εκλογής του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Βασιλεύουσας, με μια αξιοθαύμαστη πράξη, παραιτήθηκε και γύρισε στην πατρίδα του, όπου ποίμανε την επισκοπή της Ναζιανζού ως το 383.

Εν τω μεταξύ κλονίστηκε σοβαρά η υγεία του και γι’ αυτό αποσύρθηκε σε οικογενειακό του κτήμα, όπου έζησε ειρηνικά με προσευχή, άσκηση, και νηστεία. Εκεί συνέγραψε τα περίφημα θεολογικά του συγγράμματά του και συνέθεσε τα, άφθαστου ποιητικής αξίας, ποιήματά του. Κοιμήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 391.

Ανακηρύχτηκε άγιος, Πατέρας και οικουμενικός διδάσκαλος της Εκκλησίας μας. Η μνήμη του τιμάται στις 25 Ιανουαρίου, ημέρα της κοιμήσεώς του και στις 30 Ιανουαρίου μαζί με τους άλλους δύο Ιεράρχες, το Μ. Βασίλειο και τον Ι. Χρυσόστομο, ως προστάτες των μαθητών και των σχολείων.

Ο άγιος Γρηγόριος ανήκει στους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας μας και ταυτόχρονα στις μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας. Θαυμασμό προξενεί στους ιστορικούς η ευγένεια και το ψυχικό του μεγαλείο. Η μόρφωσή του, η πνευματική του καλλιέργεια, η ρητορική του δεινότητα σε συνδυασμό με την βαθιά πίστη του στο Θεό τον ανέδειξαν ως έναν από τους κορυφαίους θεολόγους και συγγραφείς της Εκκλησία μας.

Είναι ο θεολόγος του Θεού Λόγου, ο οποίος διατύπωσε με τον πλέον σαφή τρόπο την περί Θεού πίστη της Εκκλησίας μας. Χάρις σ’ αυτόν κατατροπώθηκε η φρικτή και επικίνδυνη αίρεση του Αρείου, η οποία απειλούσε τη σώζουσα αλήθεια της Εκκλησίας. Αλλά και ως ποιητής ο άγιος Γρηγόριος υπήρξε απαράμιλλος.

Είναι τέλος εκείνος που κατόρθωσε να συνενώσει το ελληνικό πνεύμα με τη χριστιανική πίστη σε ένα καταπληκτικό σύνολο. Χαρακτηριστική είναι η φράση του προς τον Ιουλιανό, «το ελληνίζειν εστί πολυσήμαντον», αποδεικνύοντας στον άλλοτε συμμαθητή και φίλο του Ιουλιανό ότι η αλλοπρόσαλλη πολιτική του διαφέρει εντελώς από τον Ελληνισμό, τον οποίο νόμιζε ότι υπηρετούσε!

Η ποίηση του:

Ο Γρηγόριος ήταν άνθρωπος των γραμμάτων και ποιητής. Έγραψε αρκετά ποιήματα με Θεολογικά και ηθικά θέματα. Ολόκληρο το όγδοο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας απαρτίζεται από επιγράμματά του, 254 τον αριθμό, ενώ ακόμη δύο επιγράμματά του (Ι 51 και 92) περιλαμβάνονται στο πρώτο βιβλίο. Ο μεγαλύτερος ανιψιός του Γρηγορίου, Νικόδουλος, επεξεργάστηκε και εξέδωσε πολλά από τα έργα του. Ο αδελφός του, Ευλάλιος, δημοσίευσε αρκετά έργα του Γρηγορίου το 391.Το 400, ο Ρουφίνιος άρχισε να μεταφράζει τα έργα του Γρηγορίου στα Λατινικά. Τα έργα του θεωρήθηκαν έγκυρα στη Σύνοδο της Εφέσου το 431.

Τα περισσότερα από τα έργα του επηρεάζουν τους σύγχρονους θεολόγους, ειδικά όσον αφορά τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Απέφυγε συστηματικά την δραστηριοποίηση του στο έργο της Εκκλησίας, αλλά τελικά και ποιμαντική φροντίδα ανέλαβε και τα μεγάλα θεολογικά προβλήματα αντιμετώπισε. Θεωρείται ευρέως ως ο πιο ταλαντούχος ρήτορας μεταξύ των Πατέρων της Εκκλησίας.

Πηγές: