1.3 ΤΟ ΒΙΩΜΑ - Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

"Αγαπητοί  μου, ας αγαπάμε ο ένας τον άλλον, γιατί η αγάπη προέρχεται από τον Θεό. Όποιος αγαπάει, δείχνει ότι έχει αναγεννηθεί από τον Θεό και ότι γνωρίζει τον Θεό" (Α΄ Ιω. 4, 7)

Νικολάου Γ. Τσιρέβελου, Δρ. Θεολογίας

Εισαγωγή

        Στην τελευταία μας συνάντηση συμφωνήσαμε ότι πολλοί άνθρωποι ψηλαφίζουν την ύπαρξη αλλά και τη σχέση με τον Θεό στην ομορφιά του κόσμου (κόσμημα-στολίδι) και την αρμονία του σύμπαντος. Το μεγαλείο της φύσης τους παρακινεί να αναζητήσουν και  πολλές φορές να υμνήσουν τον Θεό. Ιδιαίτερα στα βιβλικά κείμενα για τη δημιουργία του κόσμου απαντά ένα διαχρονικό μήνυμα. Ο άνθρωπος καλείται να συνεργαστεί με τον Θεό και τον συνάνθρωπό του για να "φυλάξει", δηλαδή να προστατέψει το φυσικό περιβάλλον.
           Για να επιτύχει τον στόχο του αυτόν ο άνθρωπος, οφείλει να ανοιχτεί και να επικοινωνήσει με τον συνάνθρωπό του αλλά και τον Θεό. Η επικοινωνία με τους άλλους και οπωσδήποτε με τον Θεό μας οδηγεί στη σύναψη σχέσεων, κι όπως έχουμε δει σε πολλά παραδείγματα στην τάξη, οι σχέσεις δεν είναι αυτονόητες, ούτε μια εύκολη υπόθεση. Ωστόσο, ο άνθρωπος μέσω των σχέσεων έρχεται σε επαφή μέ άλλα άτομα, ανταλλάσσει ιδέες και απόψεις, λαμβάνει και μεταδίδει γνώσεις, αντιμετωπίζει καταστάσεις, επηρεάζεται και επηρεάζει και εξελίσσεται ως προσωπικότητα.

Όλες οι σχέσεις αφήνουν σημάδια στο πέρασμά τους και διαμορφώνουν την προσωπικότητα κάθε ανθρώπου μέσα από τις εμπειρίες που αποκτούν. 

Ουσιαστικά, πρόκειται για το βίωμα της ζωής.

Τι σημαίνει όμως για εσάς βίωμα και με ποια άλλη λέξη μπορεί να αντικατασταθεί;

Ποια γεγονότα μπορούν να είναι καθοριστικά βιώματα στη ζωή ενός ανθρώπου;

Τα βιώματα  διαμορφώνουν το ανθρώπινο πρόσωπο;

Έχετε ακούσει για τον όρο "θρησκευτικό βίωμα"; 

Αν ναι, τι σημαίνει αυτός ο όρος;

Μπορείτε να περιγράψετε κάποια θρησκευτική εμπειρία;

1. Ανιχνεύοντας σταδιακά το θέμα μας, ας αναζητήσουμε τη σημασία της εμπειρίας-βιώματος στον θρησκευτικό κόσμο μέσα από κάποιες εικόνες, που θα τις περιγράψουμε.

Η θεραπεία του τυφλού - El Greco

Τείχος των δακρύων - Ιερουσαλήμ

2. Το θρησκευτικό βίωμα μέσα από τη λογοτεχνία.

Με αφορμή τα επόμενα λογοτεχνικά και θεολογικά κείμενα θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε αν η νεοελληνική λογοτεχνία αναφέρεται στο θρησκευτικό βίωμα και ποιες είναι οι διαστάσεις που του δίνει. Σε μία δεύτερη ανάγνωση θα προσπαθήσουμε να εντοοπίσουμε τη σχέση της θρησκευτικής εμπειρίας με τη ζωή των πιστών, τη λαϊκή παράδοση και τον πολιτισμό στον ορθόδοξο ελληνικό χώρο.

Ι. "Στην Εκκλησιά"  Κ.Π. Καβάφη (Ποιήματα εκδ. Ίκαρος, 2004, σελ. 52)

Την εκκλησίαν αγαπώ — τα εξαπτέρυγά της,
τ’ ασήμια των σκευών, τα κηροπήγιά της,
τα φώτα, τες εικόνες της, τον άμβωνά της.

Εκεί σαν μπω, μες σ’ εκκλησία των Γραικών·
με των θυμιαμάτων της τες ευωδίες,
μες τες λειτουργικές φωνές και συμφωνίες,
τες μεγαλοπρεπείς των ιερέων παρουσίες
και κάθε των κινήσεως τον σοβαρό ρυθμό —
λαμπρότατοι μες στων αμφίων τον στολισμό —
ο νους μου πηαίνει σε τιμές μεγάλες της φυλής μας,
στον ένδοξό μας Βυζαντινισμό. 

ΠΗΓΗ: www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=93&

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
-Πως αισθάνεται ο ποιητής την Εκκλησία;
-Σε ποια Εκκλησία (Ορθόδοξη, Ρωμαιοκαθολική) αναφέρεται το ποίημα;
-Σύμφωνα με το βίωμα του ποιητή, η Εκκλησία ποιες αισθήσεις του ανθρώπου ικανοποιεί;
-Συμφωνείτε ότι ο "Βυζαντινισμός" είναι μια ένδοξη εποχή; Αν ναι, υπάρχουν ομοιότητες με τη σημερινή εποχή. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

ΙΙ. "Η αυθεντικότητα του βιώματος", Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου (Χατζηνικολάου) (από το βιβλίο Άνθρωπος Μεθόριος, εκδ. Εν πλω, Αθήνα 2005)

ΠΗΓΗ: http://users.otenet.gr/~mystakid/nxn.htm

Ερωτήσεις επεξεργασίας:

- Τι είναι και τι δεν είναι πίστη;

-Να πειγράψεις το αυθεντικό χριστιανικό βίωμα.

-Ποια είναι η σχέση πίστης και βιώματος;

-Να συσχετίσεις το κείμενο με την εικόνα δίπλα.

ΙΙΙ. Η Παναγιά του Βάλτου, Ζούλα Οδυσσέα (Ιστορίες από τον Αστακό [διηγήματα], εκδ. Δίφρος, Αθήνα.
ΠΗΓΗ: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/theotokos/zoulas.htm

Ερωτήσεις επεξεργασίας:

-Πως έψαλνε ο παππούλης (ιερέας) του διηγήματος; 

-Αυτή η αταξία του τι εκφράζει για την πίστη του;

-Πως χαρακτηρίζεται το γεγονός ότι ο παπά Λάζαρος δεν τον άφησε να διαβάσει το Ευαγγέλιο, όταν ήταν ο δεσπότης στο ναό;

-Να σχολιάσετε τη φράση: "Aυτή είναι η απολαυή των πιστών: πάντα μικρή, πάντα λίγη - για να συμβολίζει και υπενθυμίζει, όχι να εξαργυρώνει... Όσοι πιστοί προσέλθετε!... Εκεί, θαρρώ, είναι η λεβεντιά και η τιμιότητα της Oρθοδοξίας και της Eλλάδας:".

IV. Στην Παναγία την Κεχριά, Παπαδιαμάντη Αλέξανδρου
ΠΗΓΗ: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/theotokos/papadiam_kehria.htm

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
-Τι ζητάει να κάνει ο ποιητής και με αφορμή ποια εορτή;
-Να περιγράψεις τη θρησκευτική του εμπειρία;
-Η θρησκευτική του εμπειρία με τι άλλο συνδυάζεται;
-Έχετε αισθανθεί κάτι παρόμοιο;

V. Η Θεοσκέπαστη, Βενέζη Ηλία  ("Αφιέρωμα στη Σαντορίνη", Νέα Εστία, τεύχ. 698 (Αυγ. 1956), σελ. 1031.
ΠΗΓΗ: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/theotokos/venezis.htm

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
-Πως είναι το ξωκκλήσι που περιγράφει ο ποιητής;
-Να περιγράψεις τις γυναίκες σε όλο το απόσπασμα του διηγήματος.
-Ποια είναι τα τάματα των γυναικών;
-Να σχολιάσεις τη φράση: ""Tώρα μας ένωσε η Θεοσκέπαστη", είπαν…".

[VI. Η Ορθοδοξία, Νίκου Καρούζου (Ποιήματα.....) ΠΗΓΗ: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/grpoetry/karouzos1.htm]

3. Το βίωμα ως εμπειρία μυστικής σχέσης με τον Θεό

«Σκοπός του Μυστικισμού είναι η βιωματική, υπαρξιακή αναζήτηση, η άμεση σχέση και η πνευματική ένωση με τον Θεό η το θείο· 

αυτή επιδιώκεται με αυτοσυγκέντρωση, προσευχή, απάθεια, θεωρία, έκσταση. 

Ο Μυστικισμός αποτελεί συνήθως το διαισθητικό στοιχείο στη θρησκευτική εμπειρία και εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις θρησκείες, από τις πιο πρωτόγονες έως τις πιο εξελιγμένες. Κάποτε αναπηδά μέσα από πετρώδεις περιοχές μιας εξωτερικής θρησκευτικότητας, δίνοντας νέα άνθηση στο θρησκευτικό αίσθημα…

Μέσα στον θρησκευτικό μυστικισμό διακρίνονται καθαρά δύο ρεύματα: το ένα, που γενικά θα μπορούσε να ονομασθεί μονιστικής ή μονιστικιζούσης κατευθύνσεως (Νεοπλατωνισμός, ινδουιστική Αντβάιτα, Ταοϊσμός),                                                     

και το άλλο το θεϊστικό, που αναπτύχθηκε στις προφητικές θρησκείες. 

Στο πρώτο, το μυστικό βίωμα κορυφώνεται στον πλήρη αφανισμό του ανθρώπινου εγώ μέσα στην απόλυτη Αρχή ή το θείο Πνεύμα. 

Στο δεύτερο, η ανθρώπινη προσωπικότητα εξυψώνεται και διατηρείται ενωμένη με τον Θεό. Ανάλογα με τον βαθμό της συμμετοχής του Μυστικού στη διαδικασία για την επιστροφή του στον Θεό, ο Μυστικισμός εμφανίζεται ως ενεργητικός, θεωρητικός ή ησυχαστικός…». Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου (Γιαννουλάτου), (2006). Ίχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού, Αθήνα: Ακρίτας, σελ. 319.

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
1) Ποιος είναι ο σκοπός του μυστικισμού;
2) Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η ένωση με το θείο;
3) Ποια είναι τα δύο μεγάλα ρεύματα του θρησκευτικού μυστικισμού;
4) Ο Χριστιανισμός σε ποια από τα δύο ανήκει;
5) Τι γνωρίζετε για τον χριστιανικό και ειδικά τον ορθόδοξο μυστικισμό;

4. Ο θρησκευτικός μυστικισμός μέσα από εικόνες και video. 

Ας προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε σε ποιες θρησκείες ανήκουν οι ακόλουθες εικόνες ή φωτογραφίες με θέμα το μυστικισμό. Ποιες από αυτές λέτε να ανήκουν σε θρησκείες με μονιστικής κατευθύνσεως μυστικισμό και ποιες με θεϊστικό;

 

Μια μορφή ισλαμικού μυστικισμού: Οι στροβιλιζόμενοι δερβίησδες.

Ο μυστικισμός στο Ισλάμ (Σουφισμός)

Κινήματα αυστηρότητας και ασκητισμού μέσα στην ίδια την ισλαμική κοινότητα, αλλά και άλλοι παράγοντες, όπως η επίδραση των χριστιανών ασκητών από τις κατακτημένες περιοχές, η επαφή με νεοπλατωνικές ιδέες κτλ., οδήγησαν από τον 8ο αι. μ.Χ. στη δημιουργία του ισλαμικού μυστικισμού*, που πήρε το όνομα Σουφισμός. Ο μυστικισμός δε βρήκε εύκολα τη θέση του μέσα στην προφητική θρησκεία του Ισλάμ και πάντα η σχέση του μ' αυτή διακρινόταν από κάποια ένταση. Σκοπός του Σουφισμού είναι η ένωση με το Θεό που επιτυγχάνεται μέσω της εκμηδένισης του εγώ. Ο ισλαμικός φόβος και η υπακοή στο Θεό στο Σουφισμό μετατράπηκε σε θείο έρωτα και επιδίωξη της θέας του Θεού. Βαθμιαία οι Σούφι οργανώθηκαν σε διάφορες μοναστικές κοινότητες και τάξεις, όπως οι δερβίσηδες κ.ά.. Επίσης ανέπτυξαν τεχνικές, μέσω των οποίων μπορούσε να επιτευχθεί η ένωση με το Θεό, όπως το «ντικρ», που συνίσταται στο διαλογισμό πάνω στο όνομα του Θεού, ή ο στροβιλισμός των δερβίσηδων γύρω από τον εαυτό τους.

Οι στροβιλιζόμενοι δερβίσηδες προσπαθούν μέσα από το χορό και τη ζάλη να ενωθούν με τον Αλλάχ. "Η ιδεολογία των στροβιλιζόμενων δερβίσηδων πηγάζει από την έννοια της "περιστροφής" και αναδεικνύει τη σημασία αυτής της κίνησης στον κόσμο και τη ζωή του ανθρώπου. Για περισσότερα επί του θέματος βλ. Wikipedia

5. Ο Χριστιανικός Μυστικισμός και το ορθόδοξο βίωμα

Εισαγωγικά στον Ορθόδοξο μυστικισμό: "Στην ορθόδοξη θεολογία και ευσέβεια δεν παρατηρείται κανένας μυστικισμός ως εγκατάλειψη του 'γήινου περιβλήματος' και βυθισμός στο υπερπέραν. Μυστικότητα εδώ σημαίνει την εμπειρία μιας θεϊκής εισβολής στο χώρου του κτιστού, μιας μεταμόρφωσης και συνάμα μιας κατοχής ενός πράγματος αρρήτου που δεν το ξέρουν οι μη μυημένοι, οι 'άμυστοι' κατά Διονύσιο Αεροπαγίτη". Νίκου Ματσούκα, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄, εκδ. Π. Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 516.

Η κάθε ομάδα ας μελετήσει πως αισθάνονται το βίωμα και την εμπειρία με τον Θεό τρεις άγιοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας κι ένας άγιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και να παρουσιάσει τα συμπεράσματά της στην ολομέλεια της τάξης.

  Ι. Αγίου Συμεών Νέου Θεολόγου

 «Ξέρω ότι ο Ακίνητος κατεβαίνει·

 Ξέρω ότι ο Αόρατος εμφανίζεται·

 Ξέρω ότι αυτός που είναι έξω απ' όλη τη δημιουργία

 Με παίρνει μέσα του και με κρύβει στην αγκαλιά του, 

 Και τότε βρίσκομαι έξω απ' όλο τον κόσμο.

 Βλέπω τον Δημιουργό του κόσμου, ολόκληρο μέσα σε μένα τον  ίδιο·

 Και ξέρω ότι δεν θα πεθάνω, γιατί είμαι μέσα στη ζωή,

 Έχω ολόκληρη τη Ζωή που ξεπηδάει από μέσα μου σαν πηγή.

 Αυτός είναι στην καρδιά μου, είναι στον ουρανό: 

 Κι εκεί κι εδώ μου φανερώνεται με την ίδια δόξα».

 Ερωτήσεις Επεξεργασίας:
 -Να περιγράψετε τη θρησκευτική εμπειρία του αγίου. Με ποια  λέξη μπορεί να περιγραφεί αυτή η εμπειρία;
 -Ποια αισθήματα δημιουργεί στον άγιο η σχέση του με τον Θεό;
 -Πως ονομάζει ο άγιος τον Θεό και γιατί;

Άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος. Στο Γουέαρ, Κάλλιστος, Επίσκοπος Διοκλείας (⁷1982). Ο Ορθόδοξος Δρόμος, Αθήνα: Επτάλοφος, σελ. 31.  

ΠΗΓΗ: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/kallistos_dromos_kef1.html#a

ΙΙ. Άγιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

«Ν’ αγαπήσομε τον Χριστό. Τότε από μέσα μας θα βγαίνει με λαχτάρα, με θέρμη, με θείο έρωτα το όνομα του Χριστού, θα φωνάζομε το όνομά Του μυστικά, αλάλητα. (…) Τότε παύουν τα λόγια. Είναι η εσωτερική σιωπή, η σιγή, που προηγείται, συνοδεύει και ακολουθεί τη θεία επίσκεψη, τη θεία ένωση και σύγκραση της ψυχής με το θείον. Όταν βρεθείς σ’ αυτή την κατάσταση, δεν χρειάζονται λόγια. Αυτό είναι κάτι που το ζεις. Κάτι που δεν εξηγείται. Μόνο αυτός που τη ζει αυτή την κατάσταση την καταλαβαίνει. Το αίσθημα της αγάπης σε πλημμυρίζει, σε ενώνει με τον Χριστό. Γεμίζεις από χαρά και αγαλλίαση, που δείχνει ότι έχεις μέσα σου τη θεία αγάπη, την τέλεια αγάπη. Η θεία αγάπη είναι ανιδιοτελής, απλή, αληθινή».

Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτης (2003). Βίος και Λόγοι. Χανιά: Ι.Μ. Χρυσοπηγής, σελ. 274-275. 

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
-Να περιγράψετε τη θρησκευτική εμπειρία του αγίου. Με ποια λέξη μπορεί να περιγραφεί αυτή η εμπειρία;
-Ποια αισθήματα δημιουργεί στον άγιο η σχέση του με τον Θεό;
-Τι προτρέπει ο άγιος να κάνουν οι αναγνώστες;

ΙΙΙ. Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου, 

 "Οι Μοναχοί λοιπόν, που ζουν αυτή την      ανάσταση, αυτοί μόνον μπορούν να καταλάβουν  τους κολασμένους, που είναι απομακρυσμένοι  από τον Θεό -γιατί αυτό είναι η κόλαση-, και,  επειδή νιώθουν αυτούς να υποφέρουν, βλέπουν  και τον εαυτό τους να αγάλλεται συνέχεια,  παρακαλούν τον Θεό, εάν είναι δυνατόν να  αντικαταστήσουν έστω και έναν που  ταλαιπωρείται στην κόλαση, που δεν ένιωσε  ούτε στην γη τον Θεό ούτε εκεί στην κόλαση  και συνέχεια βασανίζεται. Με τη χαρά αυτή θα  αντικαταστήσουν έστω και έναν κολασμένο, και το ζητούν συνέχεια από τον Θεό οι Μοναχοί, νιώθουν μεγάλη αγαλλίαση, και από τη μεγάλη τους αγάπη, που μεταφέρεται και στην κόλαση, νομίζω ότι εκείνο το μικρό κομματάκι της κολάσεως μεταβάλλεται σε Παράδεισο, διότι όπου αγάπη, ο Χριστός, και όπου ο Χριστός, χαρά". (Επιστολές, εκδ. Ι. Ησυχαστηρίου, Ευαγγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 85-86).

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
-Να περιγράψετε τη θρησκευτική εμπειρία του αγίου. Με ποια λέξη μπορεί να περιγραφεί αυτή η εμπειρία;

-Που φθάνει το βίωμα της αγάπης του μοναχού; Μήπως αυτή η αγάπη "αδικεί" αυτούς που είναι ήδη στον Παράδεισο;

- Να σχολιάσετε τη φράση: "νομίζω ότι εκείνο το μικρό κομματάκι της κολάσεως μεταβάλλεται σε Παράδεισο, διότι όπου αγάπη, ο Χριστός, και όπου ο Χριστός, χαρά".

ΙV. Άγιος Ιωάννης του Σταυρού

 "«Ο εαυτός βρίσκεται στο σκοτάδι γιατί τυφλώνεται από ένα  Φως μεγαλύτερο από εκείνο που μπορεί ν’ ανεχθεί. Όσο  καθαρότερο είναι το Φως τόσο περισσότερο τυφλώνει τα  μάτια της κουκουβάγιας, κι όσο εντονότερες είναι οι ηλιακές  αχτίδες τόσο περισσότερο τυφλώνουν τα οπτικά όργανα, τα  παραλύει εξαιτίας της αδυναμίας τους, αποστερώντας τα από  τη δύναμη της όρασης. Έτσι και το Θείο Φως της ενατένισης,  όταν προσκρούει πάνω σε μια ψυχή που δεν είναι ακόμη  τέλεια φωτισμένη, προκαλεί πνευματικό σκοτάδι, όχι μόνο  γιατί ξεπερνά τη δύναμή της αλλά γιατί την τυφλώνει και την  αποστερεί από τις φυσικές της αντιλήψεις…. Όπως τα μάτια  που είναι εξασθενημένα και θολά από τα δάκρυα, πονούν όταν  το διαυγές φως πέσει πάνω τους, έτσι και η ψυχή, επειδή είναι  ακάθαρτη, υποφέρει εξαιρετικά όταν το Θείο Φως λάμπει  πραγματικά πάνω της. Κι όταν οι αχτίδες αυτού του καθαρού  φωτός λάμπουν πάνω στην ψυχή, για να εξαλείψουν τα  μιάσματα, η ψυχή νιώθει πως είναι τόσο ακάθαρτη και άθλια ώστε μοιάζει σαν να έχει ταχθεί ο Ίδιος ο θεός ενάντιά της, κι αυτή ενάντια στο θεό… θαυμάσια αλλά και θλιβερή εικόνα! Τόσο μεγάλη είναι η αδυναμία και η ρυπαρότητα της ψυχής, ώστε το χέρι του θεού, που είναι τόσο απαλό και ευγενικό, το νιώθει σαν βαρύ και καταθλιπτικό, μολονότι δεν την πιέζει, ούτε πέφτει πάνω της, αλλά απλώς την αγγίζει, και αγγίζει την ψυχή ευσπλαχνικά, όχι για να την τιμωρήσει αλλά για να τη γεμίσει με τη χάρη Του.»".

ΠΗΓΗ: http://www.solon.org.gr/index.php/thriskia-anthropos-pnevma/102-thriskia-anthropos-pnevma/1686-skoteini-nyxta-psixis-assagioli.html

Ερωτήσεις επεξεργασίας:
-Να περιγράψετε τη θρησκευτική εμπειρία του αγίου. Με ποια λέξη μπορεί να περιγραφεί αυτή η εμπειρία;
-Πως ονομάζει ο άγιος τον Θεό και γιατί;
-Να σχολιάσετε τη φράση: "ώστε το χέρι του θεού [...]αγγίζει την ψυχή ευσπλαχνικά, όχι για να την τιμωρήσει αλλά για να τη γεμίσει με τη χάρη Του".  

6. Για έναν τελικό προβληματισμό...

Μήπως μετά από όλα αυτά τα κείμενα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί χρησιμοποιούμε ποιήματα, διηγήματα, τραγούδια, πίνακες ζωγραφικής κι αποσπάσματα ταινιών στο Μάθημα των Θρησκευτικών;

Μήπως τελικά το βίωμα της αγάπης  του Θεού ωθεί τον άνθρωπο να αγαπά όλον τον κόσμο, όπως οι διηγούνται οι παρακάτω στίχοι του τραγουδιού του Παντελή Θαλασσινού;

Στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι το παραπάνω τραγούδι αποτελεί πρόταση κατά την πορεία μάθησης από τη μαθήτρια Γεωργία Π. του Β5 του "Βενετοκλείου"-1ου ΓΕΛ Ρόδου.   

Με λίγα λόγια ...

Το θρησκευτικό βίωμα αποτελεί μια προσωπική πορεία αναζήτησης και βίωσης της σχέσης με τον Θεό κι απαντά σε όλες σχεδόν τις θρησκείες. Η εμπειρία με τον Θεό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου. Τον βοηθά να ανακαλύψει τον εαυτό του και να επικοινωνήσει με τον συνάνθρωπό του.

Η θρησκευτική εμπειρία έχει άμεση σχέση με την καθημερινή ζωή, επηρέαζει και διαμορφώνει τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τον κοινωνικό και πολιτικό βίο, τον πολιτισμό, τις διαπροσωπικές σχέσεις και γενικά όλη τη ζωή του ανθρώπου.

Αποκορύφωμα του θρησκευτικού βιώματος είναι ο μυστικισμός, που είναι κοινός στον θρησκευτικό κόσμο. Ο μυστικισμός διακρίνεται: α) στο μονιστικό, που έχει ως σκοπό το σβήσιμο του ανθρώπινου "εγώ" μέσα στον Ωκεανό της θείας Ύπαρξης (π.χ. Ινδουισμός, Βουδισμός) και β) στο θεϊστικό, κατά τον οποίο το ανθρώπινο πρόσωπο σώζεται(σώος=ακέραιος) σωματοψυχικά και ενώνεται με τον Θεό.

Στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση ο μυστικισμός εκφράζεται στην αγωνιστικότητα των μοναχών και των μοναζουσών. Οι μοναχοί και οι μοναχές φανερώνουν σε όλους τους λαϊκούς με πραγματική αυταπάρνηση τον αγώνα και την πορεία ένωσης με τον Θεό. 

 Πολλοί άγιοι και αγίες της Εκκλησίας έφτασαν από το  "κατ' εικόνα" στο  "καθ' ομοίωσιν" και την αγιοσύνη. Η εμπειρία τους ήταν μοναδική κι  κορυφώνεται στη θέα του Ακτίστου Φωτός. Βέβαια, η εμπειρία αυτή  κράτησε ελάχιστες στιγμές. Ήταν όμως σημαντική για να αναζητήσει ο  άνθρωπος τον Θεό και να τον δει ως τον "μανικό εραστή", όπως γράφει κι  ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής.

 Αυτή η εμπειρία οδηγεί τον άνθρωπο στην αυτοπαραίτηση και την ανάγκη  να μοιρασθεί την αγάπη του Θεού με τον συνάνθρωπό του. Για τους  χριστιανούς το βίωμα αυτό είναι η άντληση δύναμης από την αδυναμία. Το  μεγαλείο αυτής της εμπειρίας-σχέσης με τον Θεό είναι η έμπρακτη  προσφορά αγάπης ακόμη και σε αυτούς που αρνούνται τον συνάνθρωπό τους.

Ειδικότερα, στον ελλαδικό χώρο το ορθόδοξο βίωμα επηρέασε και επηρεάζει ποιητές, τραγουδιστές, λογοτέχνες, σκηνοθέτες, ζωγράφους και πάσης φύσεως καλλιτέχνες. Τα δημιουργήματά τους απεικονίζουν το βίωμα της σχέσης με τον Θεό και εμπλουτίζουν την ελληνική παράδοση. Όμως, το βίωμα αυτό αντανακλάται και στα έργα και τις παραδόσεις του απλού λαού. Αρκεί να επισκεφτεί κανείς τα εξωκκλήσια στα βουνά και τα νησιά και να αντικρίσει μέσα απο τα μικρά κι αρμονικά κτίσματα το μεγαλείο του χριστιανικού βιώματος.

   Τελικά στον Χριστιανισμό η θρησκευτική εμπειρία συνδέεται με    την πίστη ως σχέση εμπιστοσύνης με τον Θεό. Το αυθεντικό βίωμα  αποτελεί παραίτηση από το "εγώ" κι  άνοιγμα προς τον  συνάνθρωπο. Κατά το παράδειγμα του Ιησού Χριστού "σπάει" τα  κοινωνικά στερεότυπα και εκφράζεται ως αγαπητική συνάντηση με  τον "αμαρτωλό", τον περιθωριακό. Το αυθεντικό βίωμα δε  βασίζεται στην αυτοδικαίωση  και τον φαρισαϊσμό, αλλά στην  αναγνώριση της ανθρώπινης ανεπάρκειάς. Ο άνθρωπος βιώνει τον  Θεό όταν γνωρίζει ότι λυτρώνεται για την ανεπάρκειά του κι όχι  για την επάρκειά του.