3.5 Εκκοσμίκευση - Β΄ Λυκείου (2017-18)

"Να τα εξετάζετε όλα και να κρατάτε ό,τι είναι χρήσιμο" 

(Α΄ Θεσ. 5, 21)

Εισαγωγή

Σε προηγούμενη ανάρτησή μας αναφερθήκαμε στη σημασία του διαχριστιανικού και διαθρησκειακού διαλόγο και αναδείξαμε (ειδικά μέσα από την επεξεργασία συγκεκριμένου υλικού στην τάξη) τη σημασία του αλληλοσεβασμού, της συνεργασίας και της έμπρακτης αγάπης. Ωστόσο, εδώ τίθεται ένα ζήτημα. Ποια είναι τα όρια της μαρτυρίας της Χριστιανικής Εκκλησίας σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον; Μήπως η Εκκλησία αποτελεί απλά μια κοινωνική έκφραση; Μήπως σήμερα ο λόγος και η πράξη της Εκκλησίας είναι ένα παραδοσιακό έθιμο δίχως ουσία και χρειάζεται να λειτουργεί ως ένας κρατικός θεσμός;

Ή μήπως τελικά η Εκκλησία ή και η θρησκεία είναι στο περιθώριο της κοινωνίας;

Νομίζω ότι χρειάζεται να μελετήσουμε το θέμα της εκκοσμίκευσης. Τι σημαίνει όμως αυτή η λέξη;

Ποιες είναι οι αλλαγές που επιφέρει η εκκοσμίκευση στη θρησκεία και στη  θρησκευτικότητα;

Ποιες είναι οι θέσεις της  Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης για την εκκοσμίκευση. 

Πως τοποθετούμαστε εμείς απέναντι στο φαινόμενο της εκκοσμίκευσης που πλέον είναι ορατό;

Είναι αναγκαίος ο όρκος των βουλευτών ή μιας κυβέρνησης;

Είναι αναγκαίες οι εικόνες ή η πρωινή προσευχή στο δημόσιο σχολείο;

Είναι αναγκαίος ο χωρισμός Εκκλησίας και κράτος στην Ελλάδα; Τι σημαίνει αυτή η φράση;

Ποια είναι η δική μας θέση;

Αυτά και άλλα πολλά θα προσπαθήσουμε να τα διελευκάνουμε μέσα από την παρακάτω ανάρτηση.

1. Το φαινόμενο της εκκοσμίκευσης στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Τι σημαίνει άραγε αυτή η έννοια; Μήπως μπορεί να εκφραστεί με δύο διαφορετικές σημασίες. Νομίζω ότι οι παρακάτω φωτογραφίες θα μας βοηθήσουν στις αναζητήσεις μας.

Τι βλέπετε;

Τι σκέφτεστε γι'  αυτό που βλέπετε;

Τι θα θέλατε να ρωτήσετε;

Και μια ακόμη ερώτηση: Ποιες από αυτές τις φωτογραφίες περιγράφουν τον θρησκευτικό κόσμο της χώρας μας;

Για τη σημασία της έννοιας αυτής πατήστε επάνω στη λέξη εκκοσμίκευση ;

Στη συνέχεια, προσπαθούμε να βρούμε απαντήσεις στα κείμενα του Φ.Μ.. Ως συνήθως ορισμένες απαντήσεις θα τις βρούμε στη συνέχεια του μαθήματός μας. 

2. Θρησκευτική ταυτότητα και εκκοσμίκευση.

Μπορούμε να εντοπίσουμε σημεία εκκοσμίκευσης στην Ορθόδοξη Χριστιανική Ελλάδα; Στον προβληματισμό αυτό θα μας βοηθήσουν οι παρακάτω ερωτήσεις. Η κάθε ομάδα σημειώνει αν συμφωνεί ή διαφωνεί και αιτιολογεί την απάντησή της.

• Το βράδυ της Ανάστασης αποτελεί μια όμορφη παράδοση του τόπου μας, όπου το σημαντικότερο γεγονός είναι ότι οι άνθρωποι ασπάζονται, ανταλλάσσουν ευχές και τρώνε παραδοσιακά φαγητά.
• Ο γάμος είναι Μυστήριο της Εκκλησίας, η δέσμευση αγάπης και πιστότητας ενώπιον Θεού και ανθρώπων, και η αίτηση ευλογίας, γι΄ αυτό και είναι αυτονόητο ότι τελείται μόνο στο ναό.
• Είμαι χριστιανός σημαίνει ότι πηγαίνω στην Εκκλησία τις μεγάλες γιορτές (Πάσχα, Χριστούγεννα κ.λπ.) και αυτό είναι αρκετό.
• Το φιλανθρωπικό έργο που απευθύνεται αποκλειστικά στους Έλληνες, περιφρονώντας τους ξένους, είναι αντίθετο με το κήρυγμα του Χριστού.
• Η βάπτιση είναι ένα χαριτωμένο κοινωνικό γεγονός. Κάτι σαν το πρώτο παιδικό πάρτι του μωρού.
• Η μετάφραση της λειτουργικής γλώσσας στην εκκλησία είναι προϊόν εκκοσμίκευσης;

Άραγε, η Ελλάδα είναι μια εκκοσμικευμένη χώρα; Ας ξεκινήσει η συζήτηση με βάση τις απαντήσεις σας.

3. Ορθόδοξη παράδοση και εκκοσμίκευση.

Αναμφισβήτητα η εκκοσμίκευση είναι αισθητή στην Ελλάδα. Ο τρόπος που οι σύγχρονοι Ορθόδοξοι χριστιανοί της χώρας κατανοούν το γεγονός της Εκκλησίας διαφέρει ποικιλοτρόπως από την ουσία του μηνύματος του Χριστού και την εμπειρία των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων. 
Αλλά ποια είναι αυτή η εμπειρία;

Για να γνωρίσουμε αυτό το ζήτημα, μελετούμε τα κείμενα του Φ.Μ. Απαντούμε στις παρακάτω ερωτήσεις.

Πως ζούσαν οι χριστιανοί τους πρώτους αιώνες; 

Ποια ήταν η στάση τους απέναντι στην νοοτροπία της τότε κοινωνίας;

Τι προσπαθούσαν να πράττουν για να διακρίνουν το θέλημα του Θεού στο παρόν;

Σήμερα τι συμβαίνει; Ή με άλλα λόγια ποια είναι τα κοινά και οι διαφορές μεταξύ των χριστιανών τότε και σήμερα;

4. Οι συνέπειες της εκκοσμίκευσης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

Με αφορμή όσα παρατηρήσατε για τη σύγχρονη εποχή, μπορούμε να αντιληφθούμε τις συνέπειες τις εκκοσμίκευσης και τις αλλαγές που επιφέρει;

Για να κατανοήσουμε το θέμα αυτό, διαβάζουμε το κείμενο του π Δημητρίου Μπαθρέλλου και γράφουμε μια σκέψη με αφορμή το κείμενο, την οποία ανακοινώνουμε στην ολομέλεια.

Ποιες όμως μπορεί να είναι οι συνέπειες της εκκοσμίκευσης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο;

5. Κριτική στάση απέναντι στην εκκοσμίκευση.

Έχει φθάσει η στιγμή για να διατυπώσουμε τις δικές μας θέσεις απέναντι στο φαινόμενο της εκκοσμίκευσης. Σκέφτομαι να προτείνω τα ακόλουθα θέματα για να εργαστούμε και να συζητήσουμε. 

1η επιλογή

Διαβάζουμε τα αποσπάσματα από δημοσιευμένα κείμενα στο διαδίκτυο σχετικά με τη δικαστική απόφαση για αναστολή της απαγόρευσης του μπουρκίνι στις παραλίες της Γαλλίας ή  την απόφαση δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απαγόρευση της μαντήλας σε επιχειρήσεις. Παρατηρούμε τις σχετικές φωτογραφίες. 

Ποια είναι η τοποθέτηση κάθε ομάδας;

2η επιλογή

Μελετούμε το κείμενο του καθηγητή Ιωάννη Πέτρου με θέμα το χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους.

Είστε «υπέρ» ή «κατά» του χωρισμού Εκκλησίας και Κράτους στην Ελλάδα; Γράφετε τα επιχειρήματά σας, επιλέγετε τους εκπροσώπους σας και ακολουθεί συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Εκκλησία και Κράτος: Χωρισμός ή Συνύπαρξη με διακριτούς ρόλους;».

3η (και τελευταία) επιλογή

Επιχειρηματολογούμε και συζητάμε κάποιο από τα παρακάτω θέματα: "Η θέση των θρησκευτικών συμβόλων ή του θρησκευτικού όρκου στον δημόσιο χώρο ή της προσευχής και των εικόνων στο δημόσιο σχολείο".

Επιλέγετε και ξεκινάμε!!

Επίλογος

Επιλογικά αντιγράφω τα λόγια του νυν Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου από το Μήνυμά του για τα Χριστούγεννα του 2017:

"Στην επιδημία πλεονεξίας και αδικίας, που μαστίζει τις εκκοσμικευμένες καπιταλιστικές κοινωνίες, όπως και στο αμόκ της βίας και του μίσους, που στον αιώνα μας εκρήγνυνται με συνθήματα θρησκευτικά, η αντίδραση των πιστών Χριστιανών είναι η βίωση και προσφορά αγάπης, με ταπεινοφροσύνη και θυσιαστική διάθεση. Κανείς κοινωνικός θεσμός δεν μπορεί να αντικαταστήσει την Εκκλησία σ’ αυτή την προσφορά. Αυτή είναι το διαχρονικό εργαστήριο αγάπης. 

Έχοντας κεφαλή της τον Χριστό, ο Οποίος είναι η Σαρκωμένη Αγάπη του Θεού, διακηρύσσει ότι «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» (Α΄ Ιω. 4:16)˙ και ο μόνος τρόπος για να ζήσουμε αληθινά είναι να βιώσουμε την αγάπη, όπως την έζησαν αναρίθμητα πλήθη Αγίων σε όλες τις εποχές. Μόνο έτσι θα «ζήσωμεν δι᾿ αὐτοῦ» και θα είμαστε σε κοινωνία μαζί Του: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ». (Α΄ Ιω. 4:16)".

Ολόκληρο το Μήνυμα του Αρχιεπισκόπου μπορείτε να το δείτε, πατώντας ΕΔΩ

Πλέον είμαστε έτοιμοι να εξερευνήσουμε σε επόμενες αναρτήσεις μας τη σχέση της θρησκείας με τον πολιτισμό!

Για να δείτε μια παλιότερη ανάρτησή μας με το ίδιο θέμα, ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ