Η τέχνη του θεολογείν

Ἀνακοινωθέν Οικουμενικού Πατραρχείου (27/11/2017) Συνῆλθεν, ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος εἰς τήν τακτικήν συνεδρίαν αὐτῆς σήμερον, Δευτέραν, 27ην Νοεμβρίου 2017, πρός ἐξέτασιν τῶν ἐν τῇ ἡμερησίᾳ διατάξει ἀναγεγραμμένων θεμάτων. Κατ᾿ αὐτήν, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος ὁμοφώνως ἀποδεχθεῖσα εἰσήγησιν τῆς Κανονικῆς Ἐπιτροπῆς ἀνέγραψεν εἰς τό Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τόν μακαριστόν Ἀρχιμανδρίτην Ἰάκωβον Τσαλίκην, ἐκ Λιβισίου Μικρᾶς Ἀσίας, Ἡγούμενον τῆς ἐν Β. Εὐβοίᾳ Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Δαυΐβ τοῦ Γέροντος, τῆς μνήμης αὐτοῦ ὁρισθείσης διά τήν 22αν Νοεμβρίου ἑκάστου ἔτους. Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 27ῃ Νοεμβρίου 2017 Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου Πηγή:  Οικουμενικό Πατριαρχείο

                                           " ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ " (Μτ. 6, 13) Εισαγωγή Η γιορτή είναι χαρά και πανηγύρι, όπως τονίσατε στην τάξη. Μάλιστα, μεγάλες γιορτές είναι μεγάλες χαρές και γι'  αυτό έχουν επικρατήσει να είναι αργίες. Συγχρόνως όμως, κομίζουν κάποιο νόημα το οποίο συνδέθηκε με τη ζωή των πιστών και επιβίωσε ποικιλοτρόπως σε διάφορα ήθη και έθιμα.  Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά αυτού του νοήματος; Γιατί ωθούν τον άνθρωπο στο πανηγύρι; Ποια είναι η θεολογική σημασία τους και πως συνδέεται αυτή η σημασία με τον εκκλησιαστικό/θρησκευτικό χώρο; Εν τέλει, το νόημα αυτό ως βίωμα έχει σχέση με τη ζωή των πιστών στο παρόν και στο επέκεινα; Αν ναι, μπορεί να εκφραστεί με τη λέξη "σωτηρία"; Και τι σημαίνει σωτηρία; Ποιο είναι το θεολογικό της νόημα και αυτό γίνεται κατανοητό στην καθημερινότητα; Αυτά τα γενικά ερωτήματα...

Η εκλεκτή συναδέλφισσσα Στέλλα Μαυρονάνου μου έστειλε μια πρόταση για τα 2 πρώτα στάδια της υποενότητας "Πλούτος" της Γ΄  Λυκείου, την οποία δημοσιεύω με μεγάλη μου χαρά. Όλη η ιδέα και η όμορφη επεξεργασία του κειμένου ανήκει στη Στέλλα, την οποία ευχαριστώ που τη μοιράστηκε μαζί μας.

Εισαγωγή Η προσευχή είναι επικοινωνία με τον Θεό. Οι χριστιανοί προσεύχονται ατομικά ή συλλογικά στο ναό ή οπουδήποτε αλλού για διάφορους λόγους.  Για ποιους λόγους και πότε όμως συγκεντρώνονται στο ναό; Τι θέλουν να τιμήσουν; Ποιο είναι αυτό το περιεχόμενο της σύναξής τους; Στις άλλες θρησκευτικές παραδόσεις υπάρχουν παρόμοιες συνάξεις; Οι συνάξεις αυτές έχουν σχέση με την καθημερινή ζωή; Για εσάς τι σημαίνουν;

Εισαγωγή Η παράδοση συνδέει τις γενιές μιας θρησκευτικής κοινότητας και εκφράζει την εμπειρία του παρελθόντος στις σύγχρονες ανάγκες και επιταγές. Θα έλεγα ότι πολύ περισσότερο η παράδοση είναι ένα μπόλιασμα, μια ρωμαλέα σύνθεση παρελθόντος και παρόντος που κτίζει το μέλλον. Για να ακολουθήσει κάποιος/κάποια μια παράδοση απαιτείται να είναι μέλος μιας θρησκευτικής κοινότητας και να γνωρίζει τη στοιχειώδη πίστη. Πως γίνεται όμως κάποιος μέλος σε μια ομάδα, θρησκευτική ή μη; Ποιες μπορεί να είναι οι προϋποθέσεις ένταξης; Στον Χριστιανισμό πως γίνεται η ένταξη; Τι συμβολίζουν κάτι τα τελούμενα;

"Μη μαζεύετε θησαυρούς πάνω στη γη, όπου τους αφανίζει ο σκόρος και η σκουριά [...]  να μαζεύετε θησαυρούς στον ουρανό, όπου δεν τους αφανίζουν ούτε ο σκόρος ούτε η σκουριά" (Μτθ. 6, 19-20) Εισαγωγή Στην προηγούμενη ενότητα εξετάσαμε μέσα από το θρησκευτικό, και ειδικά το χριστιανικό πρίσμα, ορισμένα διλήμματα που σχετίζονται με την επιστημονική εξέλιξη και την τεχνολογική πρόδο. Στη συνέχεια, εστιάσαμε σε βιοηθικά ζητήματα που μπορούν να προκληθούν από τις εφαρμογές της γενετικής. Δεν παραλείψαμε όμως να αναφερθούμε στις ανησυχητικές περιβαλλοντικές εξελίξεις. Στη συνάφεια αυτή ερευνήσαμε, ανακαλύψαμε και αξιολογήσαμε τις οικολογικές προεκτάσεις που εκφράζει το ήθος και η παράδοση της Χριστιανικής Εκκλησίας. Στις επόμενες αναρτήσεις που υποστηρίζουν τα σχολικά μας μαθήματα, θα προχωρήσουμε στη θ.ε. "Προκλήσεις". Ορισμένα από τα θέματά μας αναφέρονται στον πλούτο, την εργασία, τη συμβίωση και την επανάσταση. Ξεκινάμε με την έννοια του πλούτου!

"Αδιελείπτως προσεύχεσθε"  (Α΄ Θεσ. 5, 17) Εισαγωγή Στη χριστιανική θεολογία, η πίστη αποτελεί έκφραση σχέσης εμπιστοσύνης και η λατρεία σημαίνει αγαπητική αφοσίωση, που με αφορμή το εκκλησιαστικό και λειτουργικό βίωμα "ζυμώνει" το παρόν" και οδηγεί τον πιστό στην έμπρακτη διακονία του πλησίον σε κάθε τομέα του βίου. Πως όμως λαμβάνει ο πιστός δύναμη για να αγωνιστεί στο παρόν; Μπορεί να τον βοηθήσει η προσευχή; Τι είναι όμως η προσευχή; Έχει σχέση με τις βαθύτερες ανθρώπινες ανάγκες; Μπορεί να τον οδηγήσει στη μεταμόρφωση της κοινωνίας;

" ἀδελφοί, στήκετε καὶ κρατεῖτε τὰς παραδόσεις " (Β΄ Θεσ. 2, 15) Εισαγωγή Σε πρόσφατη ανάρτησή μας εξετάσαμε τα τρία βασικά κίνητρα της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό και ανακαλύψαμε ότι στη χριστιανική διδασκαλία αναδεικνύεται η αγάπη που υπερβαίνει κάθε είδους φόβο και εμπόριο. Ο Θεός ούτε ανταμοίβει, ούτε τιμωρεί. Είναι το πλήρωμα της Αγάπης. Ωστόσο, όπως ορθά παρατηρήσατε πολλοί μαθητές και πολλές μαθήτριες τα κίνητρα που οδηγούν σε αυτή τη σχέση είναι σε άμεση σχέση με την περιρρέουσα θρησκευτική παράδοση. Όμως ο όρος "παράδοση" τι σημαίνει;

Το παρακάτω βίντεο το αναδημοσιεύω, με αφορμή τις δραστηριότητες και τη συζήτηση που είχαμε σήμερα στο Γ5 στην υποενότητα της Γ΄ Λυκείου "1.3 Γενετική".

Καὶ ἔλαβε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε,  καὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν. (Γεν. 2, 15) Εισαγωγή Στις προηγούμενες αναρτήσεις μας εξετάσαμε στη Γ΄ Λυκείου τα διλήμματα που προκύπτουν στην καθημερινή ζωή από την επιστήμη, την τεχνολογία, τη γενετική. Ποια είναι η σχέση όλων αυτών των διλημμάτων με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και επομένως με την οικολογία; Ποια είναι η σχέση του ανθρώπου με τη δημιουργία και ποιοι προβληματισμοί αναδεικνύονται; Η χριστιανική παράδοση έχει να κομίσει μέσα από την παράδοσή της έναν έμπρακτο λόγο και μια πράξη ελλόγιμη με οικολογική αναφορά, που να καθορίζει την καθημερινότητα; Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τις αναζητήσεις μας.

"ἐν ἐκκλησίαις εὐλογεῖτε τὸν Θεόν" (Ψλ. 67,27) Εισαγωγή Η πίστη στον θρησκευτικό κόσμο εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους. Ο πιο βασικός τρόπος έκφρασης της πίστης είναι η λατρεία, η οποία μπορεί να παρουσιάζει ποικίλες μορφές. Από την τελετουργική λατρεία μέχρι εκείνη του κοινωνικού βιώματος. Τι σημαίνει όμως η λέξη λατρεία; Ποια η σχέση της με τη θρησκεία; Ποιες είναι οι μορφές λατρείας στις μονοθεϊστικές θρησκείες; Τι σημαίνει λατρεία στον Χριστιανισμό και ειδικά στις μέρες μας; Όλα αυτά θα προσπαθήσουμε να τα ανακαλύψουμε μέσα από τη σημερινή μας ανάρτηση.

"Η πίστη, η ελπίδα κι η αγάπη.  Και απ' αυτά, το πιο σπουδαίο είναι η αγάπη"  (Α΄ Κορ. 13, 13) Εισαγωγή Η σημασία του Ιερού σε κάθε θρησκεία καθορίζει τη ζωή των πιστών. Οι θρησκευόμενοι άνθρωποι αισθάνονται δέος και έλξη για το Ιερό, όπως είδαμε στην προηγούμενη ανάρτησή μας. Όμως, ποια είναι τα βαθύτερα κίνητρά τους; Υπάρχει η προσδοκία κάποιας ανταμοιβής από τον Θεό; Τι ισχύει στις ζωντανές θρησκείες και τι στον Χριστιανισμό; Ποια είναι η δική σας τοποθέτηση επί του θέματος;