1.4 Οικολογία

Καὶ ἔλαβε Κύριος ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε, 

καὶ ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν.

(Γεν. 2, 15)

Εισαγωγή

Στις προηγούμενες αναρτήσεις μας εξετάσαμε στη Γ΄ Λυκείου τα διλήμματα που προκύπτουν στην καθημερινή ζωή από την επιστήμη, την τεχνολογία, τη γενετική.

Ποια είναι η σχέση όλων αυτών των διλημμάτων με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και επομένως με την οικολογία;

Ποια είναι η σχέση του ανθρώπου με τη δημιουργία και ποιοι προβληματισμοί αναδεικνύονται;

Η χριστιανική παράδοση έχει να κομίσει μέσα από την παράδοσή της έναν έμπρακτο λόγο και μια πράξη ελλόγιμη με οικολογική αναφορά, που να καθορίζει την καθημερινότητα;

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τις αναζητήσεις μας.

 1. Δημιουργία και άνθρωπος
Ποια είναι η σχέση του ανθρώπου με τη φύση; Στο ερώτημα αυτό θα μας βοηθήσουν τα παρακάτω βίντεο και φωτογραφίες.

Για περισσότερες φωτογραφίες, πατήστε εδώ

Νομίζω ότι οι παραπάνω φωτογραφίες δε χρειάζονται λεζάντες... Μόνο για την τελευταία θα έγραφα παραφράζοντας τον Gabriel Garcia Marquez, "Ο έρωτας στα χρόνια της αιθαλομίχλης...".

Ποιος/Τι ευθύνεται για την περιβαλλοντική κρίση και γιατί;
Ποια είναι η σχέση της οικονομίας με το περιβάλλον;
Μήπως η νομή του οίκου μας (γη) δε λειτουργεί ορθά και κυριαρχεί το ατομικό κέρδος;
Μήπως για ακόμη μια φορά το αυτο-είδωλό μας υψώνεται απειλητικά στον κόσμο;


Ποιες είναι οι τελικές συνέπειες της οικολογικής καταστροφής;

2. Οικολογικοί προβληματισμοί

Το αυτο-είδωλo μας μας εξουσιάζει και κυριαρχεί παντού, δυναστεύει την κτίση ολάκερη και συνάμα μας οδηγεί στην άνευ προϋποθέσεων αυτοκαταστροφή.

Όμως, τι μπορεί να γίνει;

Έχουν γραφτεί πολλά, όσα ένα δάσος κατεστραμμένο που μετατράπηκε σε χαρτί, κι ακόμη περισσότερα. Ας διαβάσουμε το παρακάτω κείμενο και ας προβληματιστούμε: Ανθρωποκεντρική οικολογία ή Οικοκεντρική σκέψη;

Μελετάμε το κείμενο στο Φ.Μ., σκεφτόμαστε, γράφουμε, συζητάμε και μοιραζόμαστε τις θέσεις μας. Στη συνέχεια επιχειρηματολογούμε για τα υπέρ ή τα κατά κάθε θεωρίας.

3. Οικοθεολογία: η χριστιανική θεολογία για το περιβάλλον.

Απέναντι στην καταστροφή του περιβάλλοντος, ποια είναι η πρόταση του εκκλησιαστικού βίου;

Έχει κάποιες προτάσεις η χριστιανική θεολογία;

Κι αν έχει, αυτές είναι καινούριες ιδέες;

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να θυμηθούμε τους πρώτους στίχους από το βιβλίο της Γενέσεως και να εξετάσουμε κάποια αποσπάσματα κειμένων της χριστιανικής παράδοσης.

Στο βιβλίο της Γενέσεως, στο 1ο κεφάλαιο, οι συγγραφείς αναφέρουν στο τέλος κάθε μέρας της δημιουργίας, ότι αυτό που δημιούργησε ο Θεός είναι "καλώς λίαν".

Στη συνέχεια, καταγράφεται ότι ο άνθρωπος "τοποθετήθηκε" στη γη-παράδεισο "για να εργάζεται και να τη φυλάσσει".

Επιπρόσθετα, ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος αναφέρεται στην "ελεήμων καρδιά" που καίγεται για όλη τη φύση, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός (17ος αιώνας) έλεγε: "οι άνθρωποι θα μείνουν φτωχοί γιατί δε θα έχουν αγάπη στα δέντρα". Ένας σύγχρονος άγιος, ο Γέροντας Αμφιλόχιος Πάτμου έλεγε "όταν φυτεύετε ένα δέντρο, φυτεύετε αγάπη, φυτεύετε ειρήνη", ενώ ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, έβλεπε τη φύση και δοξολογούσε τον Θεό.

Με αφορμή όλα αυτά. Ποια είναι η διαχρονική πρόταση της εκκλησιαστικής εμπειρίας για το περιβάλλον;

4. Προβληματισμοί για τη δράση των εκπροσώπων το Χριστιανισμού και των Θρησκειών ως προς το οικολογικό ζήτημα.

Η εκκλησιαστική εμπειρία από τα βάθη των αιώνων κομίζει έναν τρόπο ζωής, ο οποίος αγκαλιάζει τη φύση. Δε θα ήταν υπερβολή, η θεματική αυτή να λάβει τον τεχνικό όρο "οικοθεολογία".
Για τον θέμα αυτό βλέπε το ιστολόγιο και τα άρθρα του Επίκουρου Καθηγητή της Πατριαρχικής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης κ. Χριστόφορου Αρβανίτη, πατώντας ΕΔΩ

Σε άμεση σχέση με αυτή την εμπειρία, οι εκπρόσωποι του Χριστιανισμού αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ενημέρωση των πιστών και την προστασία του περιβάλλοντος.

Για παράδειγμα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για την οικολογική του δράση έχει ονομασθεί "Πράσινος Πατριάρχης", για περισσότερα βλ. ΕΔΩ.

Μαζί με τον Πάπα Ρώμης Ιωάννη Παύλο Β΄, υπόγραψαν από κοινού τη Διακήρυξη της Βενετίας για την προστασία της κτίσης.

Ας διαβάσουμε ένα απόσπασμα από το Φ.Μ. και ας το σχολιάσουμε.

Ας έχουμε κατά νου, ορισμένα θέματα που θα βοηθήσουν το σχολιασμό μας.

-Ποιος είναι ο σκοπός αυτών των Διακηρύξεων των εκκλησιαστικών ηγετών;

-Θεωρείτε ότι είναι αποτελεσματικά τέτοια μηνύματα;

-Η συμμετοχή περισσότερων θρησκευτικών ηγετών μπορεί να συμβάλει στην αφύπνιση των πιστών αλλά και ευρύτερα των πολιτών.

5. Η ευθύνη του πιστού για το περιβάλλον.

Πολλοί θρησκευτικοί ηγέτες, ξέχωρα από τους εκκλησιαστικούς ταγούς, έχουν δραστηριοποιηθεί ποικιλοτρόπως για την προστασία του περιβάλλοντος. 

Ωστόσο, το ζήτημα που πάντα προκύπτει αναφέρεται στην ευθύνη του κάθε πιστού ξεχωριστά. Κακά τα ψέματα, η οικολογική καταστροφή μας αφορά όλους και όλες μας και όλες και όλοι μας μπορούμε να ενεργοποιηθούμε.

Πως όμως;

Θα πρότεινα να σκεφτούμε και να προτείνουμε δράσεις οικολογικές του σχολείου σε άμεση συνεργασία με τη θρησκευτική κοινότητα στην οποία ανήκουμε;

Για παράδειγμα, ποιες δράσεις θα μπορούσε να αναλάβει το σχολείο μας σε συνεργασία με την ορθόδοξη ενορία;

Επίλογος

Η Χριστιανική Εκκλησία μέσα από την μακρόοπνη παράδοσή της μαρτυρεί ότι το οικολογικό ζήτημα είναι πρώτιστα θέμα ηθικό. Γι'  αυτό τονίζει ότι η φύση δεν είναι κτήση του ανθρώπου, αλλά κτίση του Θεού. Μέσα από τη λατρεία και την ασκητική της παράδοση εμπνέει για ένα πραγματικά οικο-λογικό πρόσωπο ξέχωρα από την ιδιοτέλεια και τη λατρεία του κέρδους.

Με την ανάρτηση αυτή ολοκλήρωθηκε η πρώτη έννοια της Γ΄ Λυκείου με τα ποικίλα διλήμματα.

Αν θα έδινα έναν τίτλο για τις πρώτες συναντήσεις μας και τα θέματα που εξετάσαμε, αυτός θα ήταν: Εξημερώνοντας το αυτο-είδωλό μας και την προίκα του".

Επιστήμη, τεχνολογία,  γενετική, οικολογία... ένας τεχνοκρατικός πολιτισμός με προοπτικές, αρκεί ο άνθρωπος να θυμάται πανανθρώπινες αξίες, που κυοφορήθηκαν μέσα από τη Χριστιανική Εκκλησία: την Αγάπη και την Ελευθερία.

Τελειώνοντας αυτά τα διλήμματα ή καλύτερα μόλις αρχίζοντας, γιατί μετά τις Πανελλήνιες εξετάσεις και το Λύκειο θα τα συναντάτε πιο συχνά στη ζωή σας, θα συνεχίσουμε με τις προκλήσεις του σύγχρονου βίου. Ή καλύτερα με διαχρονικές προσκλήσεις: Πλούτος, εργασία, συμβίωση, επανάσταση...

Τι συμβαίνει και ποια είναι η θέση των Θρησκειών και ειδικά του Χριστιανισμού;

Γι'  αυτά όμως θα γράψουμε σε επόμενη ανάρτησή μας!

Για να δείτε μια παλιότερη ανάρτησή μας, ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ 

Και κάτι με αφορμή την πανδημία: