Η τέχνη του θεολογείν

Ο πατήρ Νεκτάριος Κάνιας συζητά με τον Δρ. Πολύκαρπο Καραμούζη Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου και τον Δρ. Νικόλαο Τσιρέβελο, καθηγητή Δ.Ε., για το Μάθημα των Θρησκευτικών στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της εκπομπής "Ορθόδοξη μαρτυρία" που προβάλλεται από τον εκκλησιαστικό τηλεοπτικό σταθμό TV ΘΑΡΡΙ της Ι.Μ. Ρόδου. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκπομπή στο ακόλουθο βίντεο:

"Ο Υιός του Ανθρώπου ήρθε για να αναζητήσει και  ν α σώσει αυτούς  που έχουν χάσει το δρόμο τους"  (Λκ. 19,10) Εισαγωγή Στην προηγούμενη θ.ε. εξετάσαμε τις έννοιες της ελευθερίας και της αγάπης. Στις τελευταίες μας συναντήσεις, θα ασχοληθούμε με το κακό. Τι είναι το κακό; Ποια είναι η αφετηρία του στον θρησκευτικό κόσμο και πως βιώνεται σήμερα; Η εξέταση αυτών των ζητημάτων θα προκύψει από την διερεύνηση των εννοιών αμαρτία, θάνατος και φανατισμός. Το πρώτο μας θέμα είναι η αμαρτία. Τι είναι αμαρτία; Μήπως είναι η παραβίαση ενός κανόνα και στη συνέχεια ακολουθεί η τιμωρία από τον Θεό; Τι ακολουθεί την αμαρτία; Ενοχή; Καταδίκη; Τιμωρία; Απομόνωση; Αιώνια κόλαση; Ποιο είναι το πραγματικό νόημα της αμαρτίας στον Χριστιανισμό; Άραγε η αμαρτία αντιμετωπίζεται; Αν ναι, με ποιους τρόπους; Ποια είναι η δική μας θέση; Γι'  αυτά και άλλα πολλά ακολουθεί η παρακάτω ανάρτηση.

4. Η μετάνοια ως αντίδοτο της αμαρτίας στον Χριστιανισμό. Το προπατορικό αλλά και κάθε μεταποτορικό αμάρτημα έχει ως συνέπειες τη διάσπαση των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό αλλά και το συνάνθρωπό του και το φυσικό περιβάλλον. Ωστόσο, ο δρόμος της αποτυχίας δεν είναι μόνιμος. Ο άνθρωπος έχει τον τρόπο και τη δυνατότητα να τον αλλάξει και να ακολουθήσει μια καινούρια πορεία; Πώς όμως; Ας διαβάσουμε, την παραβολή του Σπλαχνικού Πατέρα (γνωστή και Ασώτου Υιού), που διηγήθηκε ο Ιησούς Χριστός. Άραγε, μετά την επιστροφή του υιού, την αποδοχή του πατέρα και το γλέντι της επανασύνδεσης, τι θα έγραφε το ίδιο βράδυ ο υιός στο προσωπικό του ημερολόγιο.  Τι θα έγραφε και ο πατέρας στο δικό του ημερολόγιο; Στη συνέχεια, συμπληρώνουμε στο Φ.Ε. τα παρακάτω: Αμαρτία είναι... Μετάνοια είναι...

"Η αγάπη είναι ισχυρή σαν τον θάνατο"  (Ασμ. Ασμ. 6,6) Εισαγωγή Σε προηγούμενη ανάρτησή μας, προβληματιστήκαμε έντονα με τα ζητήματα της βιοηθικής και τις θέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας, των άλλων Ομολογιών και θρησκειών. Επόμενο θέμα μας, ο έρωτας και η σεξουαλικότητα. Θέμα που όλους μας απασχολεί και το οποίο έχει πολλές έχει πολλάπλώς παρεξηγηθεί από την κοινωνία. Ωστόσο μεγάλο μερίδιογια αυτή την ευθύνη έχουν οι θρησκείες. Όμως για να διερευνήσουμε αντικειμενικά το συγκεκριμένο θέμα, οφείλουμε να αναζητήσουμε τις απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα. Τι είναι έρωτας; Είναι κάτι το αμαρτωλό και απαγορευμένο στον θρησκευτικό κόσμο; Ο έρωτας πριν το γάμο παραβιάζει κάποιους θρησκευτικούς κανόνες; Αν ναι, οι ερωτευμένοι για να εξιλεωθούν πρέπει να αισθανθούν ένοχοι; Ποιες είναι οι  θέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τον έρωτα, τη σεξουαλικότητα, και τις σχέσεις των φύλων; Μπορούμε να αξιολογήσουμε  με θρησκευτικά κριτήρια τις αντιλήψεις για τον έρωτα, τι...

"Η Βασιλεία του Θεού είναι [...] δικαιοσύνη, ειρήνη και χαρά,  που δίνει το Άγιο Πνεύμα" (Ρωμ. 14, 17) Εισαγωγή Η ειρήνη πάντα ξεκινάει από τον εαυτό μας και έπειτα μπορεί να μεταδοθεί στους άλλους. Όμως η ειρήνη συνοδεύεται πάντα από τη δικαιοσύνη. Η έννοια της δικαιοσύνης θα είναι το θέμα μας για τις επόμενες δύο διδακτικές ώρες. Το θέμα αυτό το έχετε εξετάσει σε μαθήματα κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος, πολιτικής παιδείας αλλά και στην ιστορία και τη λογοτεχνία. Τώρα θα προσπαθήσουμε να το αναλύσουμε από θρησκευτική σκοπιά. Τα ζητήματα που θα μας απασχολήσουν είναι αν οι θρησκείες αναφέρονται στη διδασκαλία τους για τη δικαιοσύνη και ποιο είναι το περιεχόμενό τους. Στη συνέχεια, θα προσπαθήσουμε να ψηλαφήσουμε και να    αξιολογήσουμε το όραμα της Εκκλησίας για την επικράτηση της δικαιοσύνης. Στο τέλος, θα επιχειρήσουμε να δικαιολογήσουμε  με θρησκευτικούς όρους την ανάληψη προσωπικής ευθύνης στην επιδίωξη της δικαιοσύνης.

  " Η βία εν ονόματι της θρησκείας βιάζει την ουσία της θρησκείας.  Και κάθε έγκλημα στο όνομα της θρησκείας είναι έγκλημα κατά της ίδιας της θρησκείας. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το λάδι της θρησκείας,  για να δυναμώνει τη φωτιά των συγκρούσεων.  Η θρησκεία είναι θείο δώρο, που γαληνεύει τις καρδιές, θεραπεύει τις πληγές  και φέρνει πλησιέστερα άτομα και λαούς . "  Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου [1] Εισαγωγή Σε προηγούμενη ανάρτησή μας (όπως και στην τάξη) συζητούσαμε για το κοινό χρέος των θρησκειών να υπερασπιστούν σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε αυτά τα πλαίσια, αναγκαία είναι και η διαθρησκειακή συνεργασία προς όφελος των ανθρώπων. Όμως, μια τέτοια συνεργασία κινδυνεύει όταν την έντιμη αναζήτηση και την αγαθή προαίρεση για συνεργασία αντικαθιστά το μένος και ο φανατισμός. Με τη σημερινή ανάρτησή μας θα προσπαθήσουμε να διακρίνουμε τα αίτια και τις μορφές του θρησκευτικού φανατισμού, ...

"Ας φτιάξουμε τον άνθρωπο [...]  Αυτό επιτέλους είναι κόκαλο από τα κόκαλά μου και σάρκα από τη σάρκα μου"  (Γεν. 1, 26 και 2, 23) Εισαγωγή Με την ανάρτηση αυτή εισερχόμαστε στην τελευταία μας θεματική ενότητα για φέτος, η οποία έχει τον τίτλο "Ηθική". Ζητήματα βιοηθικής, σεξουαλικότητας και έρωτα, αλλά και ευρύτερα θέματα σχετικά με τη ζωή και τη δύναμη της συγχώρεσης είναι αυτά που θα μας απασχολήσουν. Η πρώτη έννοια που θα διερευνήσουμε, είναι εκείνη της βιοηθικής.  Πρώτα από όλα τι σημαίνει αυτή η λέξη; Υπάρχει κάποια σχέση της βιοηθικής με τη θρησκεία; Αν ναι, ποια μπορεί να είναι αυτή και ποιες δύναται να είναι οι ποικίλες θρησκευτικές προσεγγίσεις; Η Χριστιανική και ειδικά η Ορθόδοξη Εκκλησία αναφέρεται στις επιτυχίες και τις προκλήσεις της βιοηθικής; Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το θρησκευτικό μας ταξίδι στα ζητήματα της βιοηθικής.

"Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι,  έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ'  αυτούς"  (Λκ. 6, 31) Εισαγωγή Η αγάπη δεν έχει όρια. Ή αν προτιμάτε από μόνη της η αγάπη αποτελεί όριο που απελευθερώνει. Στις τελευταίες μας συναντήσεις γνωρίσαμε όχι μόνο λόγους αγάπης αλλά και πράξεις. Ωστόσο, το κακό στον κόσμο έχει διάφορες μορφές και επείγουν πρωτοβουλίες από όλους τους φορείς καλής θέλησης αλλά και τον καθένα μας προσωπικά. Ιδιαίτερα η ευθύνη των θρησκειών στην καταπολέμηση κάθε μορφής κακού είναι σημαντική και καίρια. Ειδικότερα, οι θρησκείες οφείλουν να σεβαστούν τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου και να αγωνιστούν για την υπεράσπισή τους σε κάθε τόπο. Τι εννοούμε όμως με τον όρο δικαιώματα; Οι θρησκείες είναι υπεύθυνες για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιώματων; Ποια είναι η ευθύνη τους για την υπεράσπιση των ανθρωπίνω δικαιωμάτων; Άραγε η χριστιανική παράδοση έχει σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα; Αν ναι, ποια είναι αυτή η σχέση; ...

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα  ogdoo.gr Τι σχέση μπορεί να έχει ένας Καθηγητής Θεολογίας με την ροκ μουσική; Στον κόσμο της σοβαροφάνειας, καμία. Στον κόσμο όμως της επιστημονικής γνώσης και ο Θεολόγος μπορεί να κατανοήσει την τεράστια αξία της ροκ μουσικής. Απόδειξη, ο Αθανάσιος Καλαμάτας, Καθηγητής Θεολογίας, στο Πειραματικό Λύκειο Μυτιλήνης Πανεπιστημίου Αιγαίου, όπου διδάσκει εκτός από εκκλησιαστική ιστορία και την ιστορία της ροκ μουσικής! Έβαλε, μάλιστα, ερευνητική εργασία και σειρά μαθημάτων στους μαθητές Λυκείου, με τίτλο «Στα ανοικτά της rock μουσικής». Στην σχετική του πρόταση στην Σχολική Μονάδα, μεταξύ άλλων, αναφέρει:

« Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός ,  οὐρανός τέ καί γῆ καί τά καταχθόνια»  Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαρισάμενος Χριστός Ανέστη! Χρόνια πολλά και ευλογημένα  σε όλους τους αναγνώστες  και όλες τις αναγνώστριες του ιστολογίου! Μέσα από την καρδιά μου εύχομαι  το Φως του Χριστού  να φωτίζει πάντα τη ζωή σας  και να σας οδηγεί στην ειρήνη Του! Μαζί με τις ευχές κι ένα μικρό απόσπασμα από τη μελέτη μου με τίτλο,  Θεολογική θεμελίωση της Ορθόδοξης μαρτυρίας. Σπουδή στο έργο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου  (εκδ. Ostracon Publishing, Θεσσαλονίκη 2015, σελ. 56-58) για περαιτέρω αναστάσιμο προβληματισμό!

† Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ  ΚΑΙ EΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ * * * Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, Ἡ ἐμπειρία τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, τῆς πανσωστικῆς νίκης τῆς Ζωῆς ἐπί τοῦ Θανάτου, εἶναι ὁ πυρήν τῆς πίστεως, τῆς θείας λατρείας, τοῦ ἤθους καί τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ χριστεπωνύμου ὀρθοδόξου λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἡ ζωή τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν, εἰς ὅλας τάς ἐκφάνσεις καί τάς διαστάσεις αὐτῆς, διαποτίζεται καί τρέφεται ἀπό τήν πίστιν εἰς τήν Ἀνάστασιν, ἀποτελεῖ καθημερινόν Πάσχα. Τό πασχάλιον αὐτό βίωμα δέν εἶναι ἁπλῶς ἀνάμνησις τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ἀλλά βίωσις καί τῆς ἰδικῆς μας ἀνακαινίσεως καί ἀκλόνητος βεβαιότης περί τῆς ἐσχατολογικῆς τελειώσεως τῶν πάντων. 

«Καθώς απέσταλκέ με ο πατήρ, καγώ πέμπω υμάς» (Ιω. 20:21) Η λατρευτική ζωή των Ορθοδόξων κορυφώνεται στην ολόλαμπρη εορτή της Αναστάσεως του Χριστού. Χωρίς την Ανάσταση, το κήρυγμα του Ευαγγελίου καταλήγει σε μια ισχνή δεοντολογία. Με τόλμη ο Απόστολος Παύλος επισημαίνει την αλήθεια αυτή: «Ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, κενόν άρα το κήρυγμα ημών, κενή δε και η πίστις υμών» (Α΄ Κορ. 15:14). Η δυναμική του χριστιανικού μηνύματος συμπυκνώνεται στο «Χριστός Ανέστη!». Η Ανάσταση του Χριστού διατρανώνει την υπέρβαση του θανάτου: «Συνετάφημεν ούν αυτώ διά του βαπτίσματος εις τον θάνατον, ίνα ώσπερ ηγέρθη Χριστός εκ νεκρών διά της δόξης του πατρός, ούτω και ημείς εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν» (Ρωμ. 6:4). (Με το βάπτισμα έχουμε ταφεί μαζί με τον Χριστό, ώστε, όπως αναστήθηκε ο Χριστός από τους νεκρούς με την ενέργεια του Πατέρα, έτσι κι εμείς να πορευθούμε σε μια νέα ζωή). Ο Αναστάς Χριστός, ο οποίος συνέτριψε του θανάτου το κράτος, συνεχίζει να διαλύει κάθε θανατηφόρα πνοή φόβου, αδικ...

Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας. Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται, ο των αγγέλων βασιλεύς. Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται, ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις. Ράπισμα κατεδέξατο, ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ. Ήλοις προσηλώθη, ο νυμφίος της Εκκλησίας. Λόγχη εκεντήθη, ο υιός της Παρθένου. Προσκυνούμεν σου τα Πάθη, Χριστέ. Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου Ανάστασιν.

Δρ. Χριστοφόρου Αρβανίτη,  Επίκουρου Καθηγητή   Πατριαρχική Ανωτάτη Εκκλησιαστική  Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης Τροπάριο της Κασσιανής «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή...» Δοξαστικό των αποστίχων του όρθρου της Μ.Τετάρτης