3.1 Ειρήνη - Θ.Ε. 3: ΟΡΑΜΑ - Γ΄ Λυκείου

'Ειρηνεύετε εν αυτοίς'  

(Α΄ Θεσ. 5,13).

Εισαγωγή

Στις προηγούμενες αναρτήσεις μας ασχολήθηκαμε και διερενύσαμε στην τάξη ζητήματα σύγχρονων προκλήσεων που άπτονται και σχετίζονται με τη θρησκευτική πίστη, όπως είναι ο πλούτος, η εργασία, η συμβίωση και η επανάσταση.

Στη συνέχεια θα εισέλθουμε και θα εξετάσουμε την τελευταία μας θ.ε. με τίτλο "Όραμα". Ας μη ξεχνάτε ότι η σειρά μαθημάτων που θα ακολουθήσει, θα είναι η τελευταία σας όσον αφορά το Μάθηματων Θρησκευτικών,εκτός αν κάποιοι/ες από εσάς σπουδάσουν θεολογία.

Τι μπορεί να είναι "όραμα" σήμερα αλλά και διαχρονικά;

Στις συναντήσεις μας αυτές θα ασχοληθούμε με το όραμα της ειρήνης, της δικαιοσύνης, της ευτυχίας και της ελπίδας. Νομίζω ότι αυτές οι έννοιες είναι αλληλένδετες και αποτελούν βασικούς στόχους των θρησκευτικών θέσεων αλλά και ζητούμενο των θρησκευόμενων ανθρώπων. Ας μη συγχέουμε τη θρησκευτική πίστη με την ιδεοτέλεια θρησκευτικών ομάδων η οποία τις περισσότερες φορές εξυπηρετεί ποικίλα συμφέροντα, ενώ με το ένδυμα της "αγνής" θρησκευτικής πίστης υποκρύπτει διάφορες ψυχοπαθολικές νευρώσεις.

Όμως όλα αυτά θα τα συζητήσουμε στην τάξη. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τα έσχατα θεολογικά μας ταξίδια, αναζητώντας τη σημασία της ειρήνης σε επίπεδο προσωπικό, κοινωνικό, εθνικό, θρησκευτικό κι οτιδήποτε άλλο προσθέσετε! 

1. Η ειρήνη σε προσωπικό και παγκόσμιο επίπεδο

Ειρήνη, ειρήνη, ειρήνη, παντού ακούμε για ειρήνη! Που είναι όμως η ειρήνη;
Ας φανταστούμε έναν κόσμο ειρηνικό, όπως μας ζητάει ο John Lennon.

Αφού ακούσουμε το τραγούδι του John Lennon, "Imagine", γράφουμε τρία πράγματα που μας έρχονται στο νου.

Τη δεύτερη φορά που θα το ακούσουμε, γράφουμε 3 φράσεις για το νόημα της ειρήνης σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.

2. Αίτια για τη μη ύπαρξη της ειρήνης
Ο John Lennon δίνει στο παραπάνω τραγούδι κάποια αίτια που διχάζουν τους ανθρώπους. Θρησκείες, έθνη, φανατισμός, προσωπική επιλογή κλπ..

Ποια θεωρείτε όμως ότι είναι τα αίτια για την μη ύπαρξη της ειρήνης;

Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε αυτό το ερώτημα παρατηρώντας τις παρακάτω εικόνες, βάζοντας τίτλους, και στη συνέχεια διαβάζοντας και σχολιάζοντας κάποιες φράσεις από χριστιανικά κείμενα και ποιητές. Για να δείτε το φύλλο εργασίας ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ

Τα αποσπάσματα κειμένων είναι τα ακόλουθα:
Ι. «Δικαιοσύνη και ειρήνη κατεφίλησαν» (Ψλ 84, 11)

ΙΙ. «Μ’ αυτούς που μισούσαν την ειρήνη ήμουν ειρηνικός» (Ψλ 119, 7)

ΙΙΙ.«Ο καρπός του Πνεύματος έστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη…» (Γαλ 5, 22).

IV. «Η μόνη λύση, Κύριε, είναι να κάνεις τα βόλια να μη σκοτώνουν, γιατί εμείς οπωσδήποτε θα εξακολουθούμε να πυροβολούμε» (Κώστα Μόντη, Πηγή: http://blog.thulebooks.gr/diafora/%CE%BA%CF%89%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83/).

V. «Τ’ όνειρο του παιδιού είναι η Ειρήνη. Τ' όνειρο της μάνας είναι η Ειρήνη. Τα λόγια της αγάπης κάτω από τα δέντρα είναι η Ειρήνη.... Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κι ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει» ( Γιάννη Ρίτσου, Ποιήματα 1930-1960, Β΄ τ., εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1961, σελ. 173).

3. Η Χριστιανική διδασκαλία και οι πρωτοβουλίες της Εκκλησίας για την επικράτηση της ειρήνης

Ήδη παρατηρήσατε από τα παραπάνω αποσπάσματα ότι η Χριστιανική Εκκλησία υπερασπίζεται και προάγει την ειρήνη, ξέχωρα από τα όποια αστοχήματα των "εκπροσώπων" της στο πέρασμα των αιώνων.

Το θέμα αυτό θα προσπαθήσουμε να τοκατανοήσουμε μέσα από τη σύντομη μελέτη του βίου και του έργου ενός σύγχρονου Αρχιεπισκόπου.

Ειδικότερα θα ασχοληθούμε με το παράδειγμα του νυν Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου και τους αγώνες του για την επικράτηση της ειρήνης στην Αλβανία σε θρησκευτικό και κοινωνικό επίπεδο.

Αφού παρακολουθήσουμε το βίντεο, ποιο θα ήταν το σχόλιο μας για τον χαρακτηρισμό που του δόθηκε ως: "ο ποιμένας του στοχασμού, της δημιουργίας και της ειρήνης" (Αθνασίου Δεληκωστόπουλου);

Με ποιον τρόπο ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ειρηνική συνύπαρξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες αλλά καιμε την πολιτική εξουσία στην Αλβανία; 

Στο σημείο αυτό αξίζει να προσθέσω ότι ο διαθρησκειακός διάλογος βοηθάει στη γνωριμία μεταξύ των μελών μιας θρησκείας καθώς και θέτει τα θεμέλια για την επικράτηση της ειρήνης στον θρησκευτικό κόσμο.

Στο παρακάτω βίντεο μπορούμε να δούμε τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο να μιλάει για το  διαθρησκειακό διάλογο (00:00-02:18)

Τελικά, τι είναι ο διαθρησκειακός διάλογος;

4. Όραμα και πρωτοβουλίες των θρησκειών για την ειρήνη

Ωστόσο, το ερώτημάμας παραμένει. Οι ζωντανές θρησκείες του κόσμου συμμετέχουν στον επίσημο διαθρησκειακό διάλογο; 

Οι θρησκείες σήμερα λαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ειρήνη.Είναι όραμά τους η ειρήνη ή ενδιαφέρονται μόνο για τη μεταθανάτια ζωή;

Μια σύντομη απάντηση στα ερωτήματα αυτά θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μέσα από τη μελέτη της κοινής δήλωσης για την ειρήνη του Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου και του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.

«Ὑπάρχει ἐπίσης ἐπείγουσα ἀνάγκη δι᾽ ἀποτελεσματικήν καί δεσμευτικήν συνεργασίαν τῶν χριστιανῶν πρός τόν σκοπόν τῆς ἐξασφαλίσεως παντοῦ τοῦ δικαιώματος τῆς δημοσίας ἐκφράσεως τῆς πίστεως καί τῆς δικαίας μεταχειρίσεως κατά τήν προώθησιν ἐκείνου, τό ὁποῖον ὁ Χριστιανισμός ἐξακολουθεῖ νά προσφέρῃ εἰς τήν σύγχρονον κοινωνίαν καί τόν πολιτισμόν. Ἐπ᾽ αὐτοῦ, καλοῦμεν ὅλους τούς χριστιανούς νά προωθήσουν αὐθεντικόν διάλογον μετά τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, τοῦ Ἰσλάμ καί ἄλλων θρησκευτικῶν παραδόσεων. Ἀδιαφορία καί ἄγνοια δύνανται νά ὁδηγήσουν μόνον εἰς ἔλλειψιν ἐμπιστοσύνης καί δυστυχῶς ἀκόμη καί εἰς σύγκρουσιν. 

 Εἰς μίαν ἱστορικήν συγκυρίαν χαρακτηριζομένην ἀπό βίαν, ἀδιαφορίαν καί ἐγωϊσμόν, πολλοί ἄνδρες καί γυναῖκες σήμερον αἰσθάνονται ὅτι ἔχουν χάσει τόν προσανατολισμόν των. Ἀκριβῶς διά τῆς κοινῆς μαρτυρίας μας πρός τήν καλήν ἀγγελίαν τοῦ Εὐαγγελίου θά ἠδυνάμεθα νά βοηθήσωμεν τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς μας νά ἀνακαλύψουν τόν δρόμον, ὁ ὁποῖος ὁδηγεῖ εἰς τήν ἀλήθειαν, τήν δικαιοσύνην καί τήν εἰρήνην. Ἡνωμένοι εἰς τάς προθέσεις μας καί ἀναμιμνησκόμενοι τό παράδειγμα πρό πεντήκοντα ἐτῶν ἐδῶ εἰς τήν Ἱερουσαλήμ τοῦ Πάπα Παύλου Ϛ΄ καί τοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, καλοῦμεν ὅλους τούς χριστιανούς, καθώς καί πιστούς κάθε θρησκευτικῆς παραδόσεως καί ὅλους τούς ἀνθρώπους καλῆς θελήσεως, νά ἀναγνωρίσουν τό ἐπεῖγον τῆς ὥρας ταύτης, τό ὁποῖον μᾶς ὑποχρεώνει νά ἐπιζητήσωμεν τήν καταλλαγήν καί ἑνότητα τῆς ἀνθρωπίνης οἰκογενείας, μέ πλήρη σεβασμόν πρός τάς νομίμους διαφοράς, διά τό καλόν ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος καί τῶν γενεῶν τοῦ μέλλοντος».

(Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και  Πάπας Φραγκίσκος, Κοινή Δήλωση, Ιεροσόλυμα 2014, παράγραφοι 7,8,9.)

Ας δούμε κι ένα απόσπασμα από κείμενο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου:

"Από τα όσα έως τώρα αναφέραμε γίνεται σαφές ότι μελετώντας τις ειρηνικές φωνές, που προέρχονται από τους πνεύμονεςτων θρησκειών, διακρίνουμε: Πρώτον, μια αναζήτηση για την εσωτερική ειρήνη. Δεύτερον, προσπάθεια χαλιναγωγήσεως της επιθετικότητος του ανθρώπου. Τρίτον,επιδίωξη ειρηνικής σχέσεως με την Υπέρτατη Πραγματικότητα, είτε αυτή νοείται απρόσωπη είτε ως προσωπικός Θεός. Τέταρτον, θέσπιση αρχών που διευκολύνουν την ειρηνική διαβίωση στο συγκεκριμένο κοινωνικό σύνολο. Πέμπτον, υποστήριξη της ειρήνης σε κάθε ανθρώπινο σύνολο, περιορισμένο ή ευρύτερο" (Συνύπαρξη: Ειρήνη, Φύση, Φτώχεια, Τρομοκρατία, Αξίες. Θρησκειολογική θεώρηση, εκδ. Αρμός,Αθήνα 2015, σελ. 26). 

5. Η προσωπική και κοινωνική ευθύνη των πιστών για το όραμα της παγκόσμιας ειρήνης

Ολοκληρώνοντας τις αναζητήσεις μας θα ήθελα να θέσω ένα τελευταίο ερώτημα σχετικά με το θέμα που εξετάζουμε:

Ισχύει για τους πιστούς το παλιό λατινικό ρητό: "Si vis pacem para bellum" (αν επιθυμείς ειρήνη, προετοίμαζε πόλεμο);

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Επίλογος

"Προτεραιότητα στην εσωτερική ειρήνη. Η βιβλική διδασκαλίαεπιμένειότι η ειρήνη πρέπει να αρχίζει από μέσα μας: 'Ειρηνεύετε εν αυτοίς'  (Α΄ Θεσ. 5,13). 'Η ειρήνη του Θεού η υπερέχουσα πάντα νουν φρουρήσει τας καρδίας υμών και τα νοήματα υμών εν Χριστώ Ιησού' (Φιλ. 4,7). 'Ειρηνεύετε. και ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης έσται μεθ'  υμών'  (Β΄ κορ. 13, 11). Ακόμα και όταν ζούμε σε περιβάλλοντα που αντιτίθενται στην ειρήνη. Όσον εξαρτάται από εμάς, οφείλουμε να διατηρούμε σχέσεις ειρηνικές προς όλες τις κατευθύνσεις, 'ει δυνατόν, το εξ υμών μετά πάντων ανθρώπων ειρηνεύοντες' (Ρωμ. 12,18). Η εσωτερική ειρήνη ακτινοβολεί ως σεβασμός στην αξιοπρέπεια του κάθε ανθρώπινου προσώπου ως δημιουργήματοςτου Θεού, ανεξαρτήτως του τι πιστεύει ή αν πιστεύει'(Αρχιπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, Συνύπαρξη: Ειρήνη, Φύση, Φτώχεια, Τρομοκρατία, Αξίες. Θρησκειολογική θεώρηση, εκδ. Αρμός,Αθήνα 2015, σελ. 29-30).

Όμως, είναι δυνατόν να υπάρξει ειρήνη δίχως δικαιοσύνη;

Αυτό το θέμα θα το εξετάσουμε στην επόμενη ανάρτησή μας!