3.4 Διάλογος - Β΄ Λυκείου

"ἵνα πάντες ἓν ὦσιν" 

(Ιω. 17, 21)

Εισαγωγή

Οι σύγχρονες κοινωνίες του δυτικού κόσμου χαρακτηρίζονται από πολυπολιτισμικότητα.  Αίτημα της εποχής είναι η ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισμούς, παραδόσεις, ήθη, έθιμα, θρησκείες, γλώσσες και ξέχωρα από όποια διχαστικά στερεότυπα ή προκαταλήψεις. Η αρμονική συμβίωση επιτυγχάνεται μεσά από τη γνωριμία όλων αυτών των διαφορετικών ομάδων, όπως ορθά σημειώσατε στις προηγούμενες συναντήσεις μας.
Βέβαια, για να ξεκινήσει η γνωριμία είναι απαραίτητος ο διάλογος, ώστε να τεθούν οι γέφυρες μιας πρωταρχικής επικοινωνίας, η οποία μπορεί να οικοδομήσει σταδιακά μια σχέση μεταξύ των διαφορετικών ανθρώπων. Θέμα των επόμενων δύο ωρών είναι ο διάλογος μεταξύ των Εκκλησιών και των θρησκειών, η ανίχνευση των αιτιών που παρακωλύουν τον διάλογο καθώς και η υπέρβαση αυτών των δυσχερειών με σκοπό την ενότητα και την κοινωνία των προσώπων στον πλανήτη.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τις αναζητήσεις μας.

1. Ο διάλογος ως στοιχείο προσέγγισης και κατανόησης

Έχω την αίσθηση ότι αυτό το πρώτο στάδιο μπορούμε να το παραλείψουμε εύκολα. Τις τελευταίες 6-7 διδακτικές ώρες αφιερώσαμε μεγάλο μέρος των συναντήσεών μας σε συζητήσεις σχετικά με τη θέση του χριστιανού ως πολίτη, για την εκκοσμίκευση, τα αίτια και τις συνέπειες των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία κι άλλα πολλά. Προβληματιστήκατε και προβληματίστηκα, ανταλλάξατε και ανταλλάξαμε διάφορα επιχειρήματα, διαφωνήσατε και διαφωνήσαμε, ήρθατε και ήρθαμε σε ποικίλες αντιπαραθέσεις.

Με άλλα λόγια βιώσαμε τη σημασία του διαλόγου.
Δε ξεχνώ τον ενθουσιασμό σας γι'  αυτά τα κατ'  εξοχήν "διαλογικά μαθήματα".
Ποιον ρόλο έπαιξε ο διάλογος στην κινητοποίηση του ενδιαφέροντός σας καθώς και στη συμμετοχή σας στα θέματα που εξετάσαμε;

2. Διάσπαση και αντιπαλότητα στην ιστορία των θρησκειών. Το παράδειγμα του Χριστιανισμού

Η ιστορία όλων των θρησκειών είναι γεμάτη από γεγονότα που ευφραίνουν την ανθρώπινη ύπαρξη και τη γεμίζουν με θείο δέος και ανθρώπινη ομορφιά. Δυστυχώς, όμως, δεν απουσιάζουν και τα γεγονότα που επέφεραν τη διάσπαση μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, καλλιέργησαν τη μισαλοδοξία, στόχευσαν στην ανάδειξη της θεμελιοκρατίας καιεπέτυχαν τελικά την έλλειψη επικοινωνίας. Μια από αυτές τις συνέπειες συνήθως είναι οι ποικίλες θρησκευτικές ομάδες να αποξενωθούν η μία από την άλλη, να καλλιεργήσουν στα μέλη τους πολλές αρρωστημένες προκαταλήψεις και εν τέλει να οδηγηθούν σε μια έχθρα που μπορεί να καταλήξει σε πόλεμο.

Στην ιστορία των θρησκειών πολλά είναι αυτά τα παραδείγματα, όπως μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών καιΠροτεσταντών στον Χριστιανισμό, Σουννιτών και Σιητών στο Ισλάμ αλλά και των Ορθόδοξων και Μεταρρυθμισμένων πιστών στον Ιουδαϊσμό.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σας παρουσιάσω πολύ σύντομα ορισμένα γεγονότα που συντέλεσαν σε διάφορα σχίσματα μεταξύ των Χριστιανών. Από την ίδρυσή της Εκκλησίας οι αιρετικές διδασκαλίες λειτούργησαν διασπαστικά προσπαθώντας να επιβάλουν ηθικιστικές θέσεις στους Χριστιανούς. Οι θέσεις αυτές αλλοίωναν το εν Χριστώ βίωμα των μελών της Εκκλησίας και οδηγούσαν σε κίνδυνο της σωτηρίας τους. Επιπρόσθετα, ο εγωκεντρισμός των αιρεσιαρχών (π.χ. Αρείου) οδηγούσε πολλές φορές στη διάσπαση των χριστιανών και στη διακοπή κάθε επικοινωνίας και διαλόγου.

Επιγραμματικά αναφέρω τα σημαντικότερα σχίσματα στην ιστορία των Χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών. Σκοπός αυτής της αναφοράς δεν είναι σε καμία περίπτωση η ιστορική εξάντληση του θέματος.

α). Η σταδιακή αποσχιση μεγάλης μερίδας των χριστιανών της Αιγύπτου και της Συρίας, όπου υπήρχαν πολλοί μονοφυσίτες κατά τον 5ο αι. κ.ε..

β) Οι διαμάχες της Εκκλησίας σε ανατολή και δύση (π.χ. Πατριάρχης Φώτιος και Πάπας) και το τελικό σχίσμα του 1054 μ.Χ. ανάμεσα στον Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο και τον Πάπα Λέοντα Θ΄ και τα αναθέματα ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες.

γ) Η διαμαρτυρία του Λούθηρου και η θυροκόλληση στο μητροπολιτικό ναό της Βιτεμβέργης των 95 θέσεων ενάντια στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (φέτος εορτάζονται 500 χρόνια από αυτό το γεγονός). Απο τότε ιδρυθήκαν σταδιακά Διαμαρτυρόμενες εκκλησιαστικές κοινότητες στην Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη, οι οποίες αποσχίσθηκαν από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.Τοέτος 1555 επικράτησε η Μεταρρύθμιση στη Δύση με την ειρήνη της Αυγούστας. Από τότε οι Προτεσταντικές Εκκλησίες αυξάνονται με τη μεταξύ τους διαίρεση μέχρι τις ημέρες μας.

Ας παρακολουθήσουμε ένα σχετικό βίντεο με την εορτή των 500 ετών από την πρώτη μεγάλη διαμαρτυρία του Μαρτίνου Λούθηρου.

Θα μπορούσαμε να σημειώσουμε και άλλα ιστορικά παραδείγματα. Ωστόσο, αυτό που μας ενδιαφέρει. είναι η ανίχνευση των αιτίων που οδηγούν στη διάσπαση και την αντιπαλότητα μεταξύ των Εκκλησιών καθώς και να αντιληφθούμε τις συνέπειες της έλλειψης του διαλόγου. Ξέχωρα από τις διαφορές μεταξύ των θρησκειών ή των δογματικών αποκλίσεων από τους αιρετικούς υπάρχουν και βαθύτερα υπαρξιακά αίτια. Ας διαβάσουμε τι γράφει επί του θέματος ο νυν Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος σε δύο διαφορετικά κείμενά του:

Ι. "Η αναγκαιότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί, να αντικρίζει τα άλλα ανθρώπινα πρόσωπα, να έχει 'σχέσεις' με τους συνανθρώπους του υπήρξε πάντοτε ζωτική. Συγχρόνως όμως εξαιρετικό πλεονέκτημα που πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες του ατόμου, της ομάδας και του λαού και οδηγεί στη δημιουργική συμβίωσή τους. Η συνύπαρξη βεβαίως δεν είναι απλή υπόθεση. Υπομονεύεται και δηλητηριάζεται συχνά. Η εξασθένησή της, η διάλυσή της κατά κανόνα οφείλεται στον ιό του εγωκεντρισμού, ατομικού ή ομαδικού, που εκδηλώνεται ποικιλότροπα. [...] Η ειρηνική συμβίωση των θρησκευτικών κοινοτήτων μπορεί γενικά να προέλθει από δύο αντίθετες αφετηρίες. Είτε από την αδιαφορία για τη θρησκευτική εμπειρία, είτε από τη συνειδητή βίωση της βαθύτερης ουσίας της θρησκείας, όπως προβάλλει στη ζωή πολλών εξαιρετικών προσωπικοτήτων όλων των θρησκειών. Αντιστρόφως, η θρησκευτική μισαλλοδοξία και η εχθρότητα ανάμεσα σε συνυπάρχουσες θρησκευτικές κοινότητες είναι δυνατόν να αναπτυχθούν είτε από σπέρματα θρησκευτικού τύπου, έναν ακραίο φανατισμό, είτε από μη θρησκευτικές ρίζες, π.χ. παράγοντες πολιτικούς, εθνικιστικούς ή αιτίες ψυχολογικές, ιδιοτελείς, που ζητούν να να χρησιμοποιήσουν τη θρησκεία για άλλες επιδιώξεις". (Συνύπαρξη. Ειρήνη, Φύση, Φτώχεια, Τρομοκρατία, Αξίες. Θρησκειολογική θεώρηση, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2015, σελ. 9 και 45 αντίστοιχα).

ΙΙ. « Η βία εν ονόματι της θρησκείας βιάζει την ουσία της θρησκείας. Και κάθε έγκλημα στο όνομα της θρησκείας είναι έγκλημα κατά της ίδιας της θρησκείας. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το λάδι της θρησκείας, για να δυναμώνει τη φωτιά των συγκρούσεων. Η θρησκεία είναι θείο δώρο, που γαληνεύει τις καρδιές, θεραπεύει τις πληγές και φέρνει πλησιέστερα άτομα και λαούς». (Αρχιεπισκόπου Τιράννων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου, http://orthodoxalbania.org/alb/index.php/el/lajme-2/blog/3611-2015-10-19-18-58-31 τελευταία προσπέλαση: 10-06-2016)

Γνωρίζετε κάποια σύγχρονα γεγονότα θρησκευτικής διάσπασης στη χώρα μας ή στον κόσμο;

Ποια στοχεία καλλιεργούν την εχθρότητα μεταξύ των θρησκειών σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο;
Ποια είναι τα βαθύτερα αίτια της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας;
Η έλλειψη διαλόγου που μπορεί να οδηγήσει;
Ποια είναι η θέση των χριστιανών απέναντι στο φανατισμό;

3. Το αίτημα του διαλόγου και της ειρηνικής συνύπαρξης εκκλησιών και θρησκειών. Η συμμετοχή των Ορθοδόξων στους διαχριστιανικούς και διαθρησκειακούς διαλόγους
Η κάθε μορφή διαλόγου αποτελεί για την Ορθόδοξη Εκκλησία ένα βασικό χαρακτηριστικό του βίου της. Ας μη λησμονούμε ότι ο Ιησούς Χριστός διαλέχθηκε με τη Σαμαρείτιδα, που ήταν γυναίκα ετερόφυλη και ετερόθρησκη. Το παράδειγμα του Κυρίου ακολούθησαν και οι ανά τους αιώνες μαθητές Του. Ενδεικτικοί είναι οι επίσημοι διάλογοι του αγίου Κυρίλλου με τους Σαρακηνούς και τους Χαζάρους (βλ. Ταχιάου Αιμιλιανού-Αντώνιου, Κύριλλος και Μεθόδιος, εκδ. Αδελφών Κυριακίδη 1997, σελ. 63-86), αλλά και του αγίου Γρηγορίου Παλαμά με τους Χιόνας,μία  ισλαμική φυλή (Γρηγορίου Παλαμά, Προς τους αθέους Χιόνας, Διάλεξις συγγραφείσα παρά ιατρού του Ταρωνίτου παρόντος και αυτηκόου γεγονότος, Σωτήρ 15, σελ. 240-246).

H Ορθόδοξη Εκκλησία πρωτοστατεί στους οικουμενικούς (διαχριστιανικούς) διαλόγους από τις αρχές του περασμένου αιώνα, ακολουθώντας πιστά την παράδοσή της. Πάλι πολύ σύντομα θα σας παρουσιάσω ορισμένα γεγονότα από τους οικουμενικούς διαλόγους που συμμετέχει η Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ι. Το 1902 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄ με την ευκαιρία της εκλογής του απευθύνει εγκύκλιο επιστολή προς τους Προκαθημένους των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Με έμφαση αναφέρει ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία οφείλει να ξεκινήσει τον διάλογο με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τις Προχαλκηδόνιες και τις Προτεσταντικές Εκκλησίες. Μετά από δυο χρόνια (1904) ο ίδιος Πατριάρχης λαμβάνει αφορμή από τις απαντήσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών και τονίζει την ανάγκη έναρξη του διαχριστιανικού διαλόγου, ειδικά με τους Παλαιοκαθολικούς και τους Αγγλικανούς που είναι εγγύτερα θεολογικά στην ορθόδοξη παράδοση. τους προτρέπει σε άνοιγμα στο διάλογο.

Το 1920 το Οικουμενικό Πατριαρχείο απευθύνει εγκύκλιο γράμμα προς όλες τις Εκκλησίες του Χριστού για την ίδρυση μιας κοινωνίας των Εκκλησιών κατά το πρότυπο της "Κοινωνίας των Εθνών" (μετέπειτα Ο.Η.Ε.).

Τα επόμενα έτη η Ορθόδοξη Εκκλησία συμμετέχει στις πρώτες διαχριστιανικές επαφές. Το 1925 ιδρύθηκε ο κλάδος "Ζωή και Εργασία" (Στοκχόλμη) και το 1927 ο κλάδος "Πίστη και Τάξη" (Λωζάνη).

Το 1948 ιδρύεται στό Άμστερνταμ το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών με σκοπό να φέρει σε επαφή τους χριστιανούς μεταξύ τους. Η Ορθόδοξη Εκκλησία συμμετέχει σε όλες τις συνελεύσεις του Π.Σ.Ε. δίδοντας τη μαρτυρία της σε θέματα πίστης αλλά και σε ζητήματα που αναφέρονται στο κοινωνικό-διακονικό έργο και τη συνεργασία των Εκκλησιών.

(Εδώ μπορείτε να δείτε την επίσημη ιστοσελίδα του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών: https://www.oikoumene.org/en/ )

Το Π.Σ.Ε. καταδικάστηκε αρχικά από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Ωστόσο, με τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού (1962-1965) έκανε τα πρώτα βήματα στο χώρο της οικουμενικής κίνησης.

Εκείνο το έτος το Οικουμενικό Πατριαρχείο με πρωτόπορο τον Πατριάρχη Αθηναγόρα εγκαινίασε τον τολμηρό διάλογο της αγάπης με τους Ρωμαιοκαθολικούς. Έτσι είχαμε τη συνάντηση του Πάπα Παύλου Στ΄ με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα και την άρση των αναθεμάτων του 1054 μ.Χ..Το 1971 εκδόθηκε ο Τόμος της Αγάπης και συνεχίστηκαν μέχρι τις ημέρες μας οι διμερείς διάλογοι μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές συναντήσεις σε θεσμικό επίπεδο μεταξύ των Πατριαρχών και ειδικά του νυν Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τους Πάπες Βενέδικτο και τον νυν Πάπα Φραγκίσκο.

Ωστόσο η Ορθόδοξη Εκκλησία εγκαινίασε διμερείς διαλόγους και με τις άλλες Χριστιανικές Εκκλησίες. Το 1971 ξεκίνησε ο διάλογος με του Προ-Χαλκηδόνιους, με τους Παλαιοκαθολικούς έφτασε σε ουσιαστικό σημείο το 1975 (είχε ξεκινήσει από το 1874), από το 1961 με τους Αγγλικανούς και με τους Λουθηρανούς το 1968.
(πηγή: Νίκου Ματσούκα, "Οικουμενική κίνηση: Ιστορία-θεολογία. Επαφές και δραστηριότητες κατά τον 20ο αιώνα": http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/themata.asp?cat=hist&NF=1&main=texts&file=2.htm )

Έπειτα από αυτή τη σύντομη παρουσίαση με το  κείμενο και τις φωτογραφίες για την πορεία των διαχριστιανικών διαλόγων, θα ήθελα να απαντήσουμε σε ορισμένες σχετικές ερωτήσεις σχετικά με τη διεξαγωγή αυτών των διαλόγων..

Οι ερωτήσεις μπορούν να είναι οι ακόλουθες:
Ποια είναι η χρησιμότητα του διαλόγου;
Ποιοι εκπροσωπούν τις Εκκλησίες;
Οι διαφορές λύνονται;
Μπορεί να υπάρξει άμεσα ένωση μεταξύ των Εκκλησιών; Αν όχι, τότε γιατί γίνονται οι διάλογοι;
Σε γενικές γραμμές ποια είναι τα αποτέλεσματα;
Η συμμετοχή στους διαλόγους αποτελεί προδοσία της πίστης μας;
Υπάρχουν εκκλησιαστικοί κανόνες που απαγορεύουν τους διαλόγους;
Μήπως κινδυνεύει το έθνος και ο πολιτισμός μας;
Αφού είναι αιρετικοί, γιατί να διαλεγόμαστε μαζί τους;)

ΙΙ. Σε αυτά τα πλαίσια διεξάγονται και οι διαθρησκειακοί διάλογοι, δηλαδή οι διάλογοι μεταξύ των των εκπροσώπων των διάφορων θρησκειών. Σκοπός τους είναι η καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας απέναντι στα παγκόσμια προβλήματα (π.χ. οικολογική καταστροφή) καθώς και η προβολή της σημασίας του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των μελών κάθε θρησκειάς, ώστε να συμβιώσουν αρμονικά σε έναν τόπο, διατηρώντας ταυτόχρονα τις διαφορές και την ιδιαιτερότητά τους.

Περισσότερα για τη σημασία των διαθρησκειακών διαλόγων βλ. στους παρακάτω σύνδεσμους:
α) http://www.amen.gr/enotites/diathriskeiakos-dialogos

β) http://www.avgi.gr/article/10813/5952817/diathreskeiakos-dialogos-christianon-kai-mousoulmanon-ste-thrake

γ) http://panagiotisandriopoulos.blogspot.gr/2013/09/blog-post_17.html

δ) Θεολογικά Δρώμενα

4. Ο διάλογος ως άσκηση αγάπης

Τελικά, ο διάλογος αποτελεί για τους χριστιανούς χαρακτηριστικό στοιχείο της αυτοσυνειδησίας τους. Η συμμετοχή στους διαλόγους, εκκλησιαστικούς, ακαδημαϊκούς και της ζωής των απλών ανθρώπων, αποσκοπεί στη μαρτυρία της ζωής και της αυτοθυσιαστικής αγάπης του Χριστού καθώς και στη μετάδοση του Ευαγγελίου. Αντίθετα, το κλείσιμο στον εαυτό μας και η απόρριψη του άλλου, του διαφορετικού, θεωρώ ότι ισοδυναμεί με βίωμα αλαζονικής υπεροχής και ύψωμα τειχών ανάμεσα στο διαφορετικό.


Ας διαβάσουμε τα δύο παρακάτω κείμενα από το φύλλο εργασίας (μπορείτε να το δείτε ΕΔΩ).

Ι. Διήγηση από το Γεροντικό για τον καλό λόγο
«Έλεγαν για τον αββά Μακάριο τον Αιγύπτιο ότι ανέβαινε κάποτε από τη Σκήτη προς το ορός της Νιτρίας, και όταν πλησίασε στον τόπο είπε στο μαθητή του: Προχώρα εσύ λίγο. 
Καθώς προχωρούσε λοιπόν ο μαθητής, συναντάει κάποιον ειδωλολάτρη ιερέα να τρέχει, και του φωνάζει δυνατά:
-   Ε, ε, δαίμονα! Που τρέχεις;
Οργίστηκε τότε εκείνος και με το ραβδί του τον χτύπησε δυνατά, τον καταπλήγωσε και, αφήνοντας τον μισοπεθαμένο, συνέχισε το δρόμο του. Αφού προχώρησε λίγο, τον συναντάει ο αββάς Μακάριος να τρέχει και του λέει:
-  Ο Θεός μαζί σου, κουρασμένε άνθρωπε, ο Θεός μαζί σου!
Εκείνος, ευχαριστημένος μ' αυτόν το λόγο, τον πλησίασε:
-  Τι καλό είδες σ' εμένα και με χαιρέτησες; του είπε:
-  Σε είδα να κουράζεσαι, αποκρίθηκε ο γέροντας, χωρίς να ξέρεις ότι άδικα κουράζεσαι.
- Εγώ, του είπε εκείνος, συγκινήθηκα από το χαιρετισμό σου και κατάλαβα ότι είσαι άνθρωπος του Θεού. Κάποιος άλλος όμως άθλιος μοναχός, όταν με συνάντησε, μ' έβρισε κι εγώ τον χτύπησα θανάσιμα."

ΙI.«Είναι καιρός όλοι να αντιληφθούμε ότι πολυπολιτισμική κοινωνία σημαίνει κατά βάση πολυθρησκευτική κοινωνία. Σε αυτήν την κοινωνία ειρήνη δεν είναι δυνατόν να υπάρξει χωρίς ειρήνη μεταξύ των θρησκειών. Και ειρήνη μεταξύ των θρησκειών δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς διάλογο μεταξύ των θρησκειών. [...] Στόχος ενός τέτοιου διαλόγου οφείλει να είναι η ανάδειξη της ενωτικής και ειρηνοποιητικής λειτουργίας των θρησκειών. Στόχος ενός τέτοιου διαλόγου οφείλει να είναι η συναίνεση των θρησκειών σε μια ελάχιστη κοινή ηθική, χωρίς ομολογιακή νόθευση».(Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρου Β΄ Πασχάλιο Μήνυμα 2012)

Ποιο είναι το κοινό σημείο ανάμεσα στα δύο κείμενα;
Τελικά ο διάλογος μπορεί να είναι άσκηση αγάπης; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Ολοκληρώνοντας τις αναζητήσεις μας, ας παρακολουθήσουμε τα παρακάτω δύο βίντεο με τη συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον Πάπα Ρώμης Φραγκίσκο, κι ας σκεφτούμε, αν ο διάλογος οικοδομεί την αγάπη.

Επίλογος

Επιλογικά αντιγράφω τρία αποσπάσματα σχετικά με το θέμα μας. Τα δύο προέρχονται από τον νυν Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιο και το τελευταίο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.

Ι. Η στάση των χριστιανών απέναντι στους ανθρώπους άλλων θρησκειών

Οι χριστιανοί δεν εναντιώνονται, ούτε επιτίθενται με διάφορους τρόπους στους ανθρώπους των άλλων θρησκειών. Τους σέβονται, δέχονται το διάλογο μαζί τους και τη συνεργασία σε κοινωνικά ζητήματα (π.χ. επικράτηση ειρήνης, θεραπεία πείνας κλπ), τονίζοντας ωστόσο τη διαφορετικότητά τους.  

Σύμφωνα με τον νυν Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο: "Κριτήριο για την αξιολόγηση και αποδοχή των διαφορετικών θρησκευτικών εμπνεύσεων και αρχών για τους χριστιανούς παραμένει ο Ιησούς Χριστός[...] Το έργο του Χριστού για τη σωτηρία ολόκληρου ρου κόσμου συνεχίζεται στον χρόνο από την Εκκλησία [...] Οι χριστιανοί οφείλουν να σταθούξν με πολλή κατανόηση, σεβασμό και αγάπη απέναντι στους ανθρώπους που ζουν στο κλίμα των διαφόρων θρησκειών και ιδεολογιών [...] έχοντας δημιουργθεί 'κατ' εικόνα Θεού' κάθε άνθρωπος είναι αδελφός μας [...]  όλοι οι άνθρωποι δέχονται μέρος της χάριτος και της αγάπης του Θεού, οι οποίες δραστηριοποιούνται πλήρως μέσα στην Εκκλησία Του" (Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2000, σελ. 204-205).

 ΙΙ. Αρχές του διαθρησκειακού διαλόγου και η συμμετοχή των χριστιανών.

"Ένας διάλογος για να είναι ειλικρινής, προϋποθέτει σεβασμό στην προσωπικότητα και την ελευθερία του συνομιλητού, καθώς επίσης ειλικρινή αγάπη, κατανόηση και αναγνώριση των εμπνεύσεων που ενυπάρχουν στις άλλες θρησκευτικές εμπειρίες. Αλλά μια τέτοια διάθεση για διάλογο δε σημαίνει αναστολή της χριστιανικής μας μαρτυρίας. Ακριβώς το αντίθετο. Ενώ είμαστε σε διάλογο, ερμηνεύουμε και αποσαφηνίζουμε τη μαρτυρία μας στη συγκεκριμένη περίπτωση. Είμαστε υποχρεωμένοι να μιλούμε και να προσφέρουμε τον πολύτιμο θησαυρό που κατέχουμε [...] Όλοι οι άνθρωποι καλούνται να συμματάσχουν στην κοινωνία αγάπης του Τριαδικού Θεού. Αλλά για να είμαστε πειστικοί, η μαρτυρία μας πρέπει να πηγάζει από την προσωπική μας ζωή και εμπειρία" (Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2000, σελ. 205-206)

ΙΙΙ. Ο διάλογος και η ειρηνική συνεργασία

"Γνωρίζομεν ότι υπάρχουν διαφοραί θρησκευτικών αντιλήψεων μεταξύ ημών. Δενθεωρούμεν όμως απαραίτητον την εξάλειψιν αυτών δια την επίτευξιν της ειρήνης των καρδιών μας και της κοινωνικής ειρήνης. Σεβόμεθα τον συνάνθρωπον και τας πεποιθήσεις του και ακριβώς επί του σεβασμού αυτού οικοδομούμεν τον μετ'αυτού διάλογον και την μετ'  αυτού ειρηνικήν συνεργασίαν".

IV. Οδιάλογος ως θεραπεία του φανατισμού

"Ημείς οι θρησκευτικοί ηγέται οφείλομεν να ηγούμεθα της ειρηνοποιού προσπαθείας και όχι να επώμεθα των πολιτικών. Πολλώ μάλλον δεν προσήκει εις ημάς να παρεμποδίζωμεν την ειρήνη δια κηρυγμάτων φανατισμού και μισαλλοδοξίας".

ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ
Ευθύς αμέσως παρουσιάζω ορισμένουλικό που θεωρώ ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις αναζητήσεις μας.

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/1260

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/1104

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/5068