3.3 Πολυπολιτισμικότητα - Β΄ Λυκείου

"καὶ ἔσεσθέ μου μάρτυρες ἔν τε Ἰερουσαλὴμ καὶ [ἐν] πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ καὶ Σαμαρείᾳ 

καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς " (Πρ. Απ. 1, 8)

Εισαγωγή

      Οι χριστιανοί ως μαθητές/τριες του Κυρίου έχουν χρέος να μεταδίδουν τη ζωή Του και να αγωνίζονται για μεταμόρφωση της κοινωνίας από το κακό. Σε αυτά τα πλαίσια δε ξητούν καμια κοσμική εξουσία και ως πολίτες προσπαθούν να διακονούν το συνάνθρωπό τους, καταργώντας στην πράξη κάθε είδους στερεότυπες παθογένειες και προκαταλήψεις. 

    Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η ανεξέλεκτη οικονομική παγκοσμιοποίηση μαζί με την πρόοδο της τεχνολογίας και των επιστημών επέφερε αλλαγές στον κοινωνικό χάρτη του δυτικού κόσμου, και όχι μόνο. Στόχος αυτής της ανάρτησης δεν είναι να ανιχνεύσει τα αίτια αυτών των αλλαγών. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η κατανόηση ότι η παγκοσμιοποίηση είναι γεγονός σε διαρκή εξέλιξη. Ο κοινωνικόςπερίγυρος μεταβάλλεται ραγδαία και στις παλιότερες μονοπολιτιστικές κοινωνίες, όπως η χώρα μας, προστίθενται νέα πολιτιστικά έθιμα και νοοτροπίες. Ταυτόχρονα δημιουργούνται νέα στερεότυπα και προκαταλήψεις, που δηλητηριάζουν τη συνύπαρξη και αναδεικνύουν τον εγωκεντρισμό σε κάθε διάσταση των ανθρώπινων κοινωνιών. Μετανάστευση, πρόσφυγες, σπουδές στο εξωτερικό, τεχνολογία, διαδίκτυο και πολλά άλλα μεταβάλλουν τον πλανήτη μας σε ένα μικρό χωρίο με πολλά χρώματα και πολλές παραδόσεις. 

     Είναι εύκολο ή ακατόρθωτο να μπορούν να συνυπάρχουν άνθρωποι διαφόρων πολιτισμών σε ένα τόπο; Ποια είναι η θέση των θρησκειών και ειδικά της Χριστιανικής Εκκλησίας; Μήπως η Χριστιανική Εκκλησιά ταυτίζεται με έναν πολιτισμό και έθνος;

Η εν Χριστώ μαρτυρία αποτελεί γεγονός που ενεργείται στο εξωτερικό ως ιεραποστολή ή μήπως αφορά και τους κατοίκους μιας κοινωνίας που είναι σε διαρκή αλλαγή; 

Ωστόσο ποια είναι τα όρια μεταξύ μαρτυρίας και προσυλητισμού;

Αυτά και άλλα πολλά στην παρακάτω ανάρτηση που θα αποτελέσει την πορεία μάθησης μας στο θέμα της πολυπολιτισμικότητας.

1. Η έννοια της πολυπολιτισμικότητας

Τι σημαίνει για εσάς πολυπολιτισμικότητα;

Κοιτάζουμε προσεκτικά τις παρακάτω εικόνες και γράφουμε 3 λέξεις ή φράσεις για κάθεμία από αυτές.

Μαθητές διαπολιτισμικού σχολείου

Μουσουλμάνοι προσεύχονται δημόσια στην Αθήνα

Κατάστημα Κινέζου μετανάστη στην Ελλάδα

Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου

Τελικά η συνύπαρξη ανθρώπων με διάφορες πολιτιστικές καταβολές και θρησκευτικές παραδόσεις είναι γεγονός υπαρκτό και οπωσδήποτε, όχι καινούριο, όπως άλλωστε φανερώνει η Μεσαιωνική Πόλη του νησιού μας.
Ωστόσο, η πολυπολιτισμικότητα αποτελεί χαρακτηριστικό των δυτικών κοινωνιών μόνο;

2. Προκλήσεις και δυσκολίες σε θέματα συμβίωσης και αποδοχής ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικές θρησκευτικές και αξιακές αναφορές.

Το θέμα αυτό θα προσπαθήσουμε να το αναλύσουμε μέσα στις ομάδες μας.

-Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι δυσκολίες στη συμβίωση ανθρώπων από διαφορετικές αξίες;

-Που και πότε μπορούν να προκύξουν αυτές οι δυσκολίες;

-Ποια θεωρείτε ότι είναι τα αίτια του προβλήματος; Είναι μια η αιτία ή πολλές;

-Θεωρείτε ότι είναι σοβαρό αυτό το ζήτημα; 

-Ποιες είναι οι συνέπειες του στον κοινωνικό χώρο;

3. Η χριστιανική θεολογία απέναντι στην πολιτιστική και θρησκευτική ποικιλομορφία του σύγχρονου κόσμου

Ποια είναι όμως η θέση των χριστιανών απέναντι στην πολυπολιτισμική συνύπαρξη;

Αραγε, χριστιανοί Ορθόδοξοι μπορεί να είναι μόνο Έλληνες;

Τα ερωτήματα αυτά θα τα εξετάσουμε μέ ένα κείμενο από την πρώτη χριστιανική Εκκλησία, στο οποίο αναφέρεται η πρόσληψη της πολυπολιτισμικότητας κατά την ίδρυση της Εκκλησίας. Για να δείτε τα Φύλλα Εργασίας ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ.

"Όταν έφτασε η ημέρα της Πεντηκοστής, ήταν όλοι μαζί συγκεντρωμένοι με ομοψυχία στο ίδιο μέρος. Ξαφνικά ήρθε από τον ουρανό μια βουή σαν να φυσούσε δυνατός άνεμος, και γέμισε όλο το σπίτι όπου έμεναν. Επίσης τους παρουσιάστηκαν γλώσσες σαν φλόγες φωτιάς, που μοιράστηκαν και κάθισαν από μία στον καθένα απ’ αυτούς. Όλοι τότε πλημμύρισαν από Πνεύμα Άγιο και άρχισαν να μιλούν σε άλλες γλώσσες, ανάλογα με την ικανότητα που τους έδινε το Πνεύμα.

Στην Ιερουσαλήμ βρίσκονταν τότε ευσεβείς Ιουδαίοι από όλα τα μέρη του κόσμου. Όταν ακούστηκε αυτή η βουή, συγκεντρώθηκε πλήθος απ’ αυτούς και ήταν κατάπληκτοι, γιατί ο καθένας τους άκουγε τους αποστόλους να μιλάνε στη δική του γλώσσα. Είχαν μείνει όλοι εκστατικοί και με απορία έλεγαν μεταξύ τους: «Μα αυτοί όλοι που μιλάνε δεν είναι Γαλιλαίοι; Πώς, λοιπόν, εμείς τους ακούμε να μιλάνε στη δική μας μητρική γλώσσα; Πάρθοι, Μήδοι και Ελαμίτες, κάτοικοι της Μεσοποταμίας, της Ιουδαίας και της Καππαδοκίας, του Πόντου και της Ασίας, της Φρυγίας και της Παμφυλίας, της Αιγύπτου, και από τα μέρη της λιβυκής Κυρήνης, Ρωμαίοι που είναι εγκατεστημένοι εδώ, Κρητικοί και Άραβες, όλοι εμείς, είτε ιουδαϊκής καταγωγής είτε προσήλυτοι, τους ακούμε να μιλούν στις γλώσσες μας για τα θαυμαστά έργα του Θεού". 

Τι συνέβη μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές και την ίδρυση της Εκκλησίας;

Ποιες σκέψεις σας δημιουργεί αυτό το γεγονός όσον αφορά τα πολυπολιτισμικά θεμέλια της Εκκλησίας;

Ποια είναι η στάση της σύγχρονης Εκκλησίας απέναντι σε ζητήματα πολιτιστικής συνύπαρξης σε έναν τόπο;

Ας δούμε όμως και τι γράφει για τους ορίζοντες του χριστιανικού οικουμενικού πνεύματος ένας σύγχρονος επίσκοπος, ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος:

«Με την αίσθηση οικουμενικότητος που καλλιεργεί, η Εκκλησία όχι μόνο συμβάλλει στην προσέγγιση των ανθρώπων αλλά και αναγγέλλει, συμβολικά και λειτουργικά, την παγκόσμια κοινωνία αγάπης. Την προγεύεται ως εσχατολογική προσδοκία. Ως όραμα και εορτή […] Η Βασιλεία του Θεού ‘ήλθε και έρχεται’. Πρόκειται για ‘γεγονός’ βιωμένο στη ζωή των γνωστών και αγνώστων αγίων, το οποίο προφητικά παρηγορεί για τις δυνατότητες της ανθρωπότητος».

Ποια οφείλει να είναι η προσφορά της Εκκλησίας σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον; 

Πως κατανοείτε τη σκέψη αυτή του συγγραφέα;

4. Προσηλυτισμός, χριστιανική μαρτυρία και ειρηνική συνύπαρξη;
Σκοπός της Εκκλησίας είναι η μεταμόρφωση του κόσμου και η δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινωνίας αγάπης κατά το πρότυπο της Αγίας Τριάδας. Όλα αυτά τα κατανοήσαμε.
Όμως στο σημείο αυτό δημιουργείται ένα ερώτημα. Όταν τα μέλη της Εκκλησίας μαρτυρούν τη ζωή του Χριστού στην πολυπολιτιστική πλέον ελληνική κοινωνία ή σε άλλες χώρες, οφείλουν να μεταφέρουν και τον ελληνικό τρόπο ζωής;
Κι ένα επιπρόσθετο ερώτημα. Μήπως τελικά η χριστιανική μαρτυρία (ιεραποστολή) λειτουργεί ως ένδυμα εξυπηρέτησης ποικίλων εθνικών, οικονομικών και εξουσιαστικών συμφερόντων;

Το θέμα αυτό θα το εξετάσουμε μέσα από δύο κείμενα.

Το πρώτο είναι του θεολογόυ Θανάση Παπαθανασίου και αναφέρεται στον προσηλυτισμό και τον εθνικό επεκτατισμό μέσω τηςχριστιανικής  ιεραποστολής στα έθνη.

 (Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται. Η ιεραποστολή ως ελπίδα και ως εφιάλτης, εκδ. Εν πλω, Αθήνα 2008, σελ. 290-1).

Το δεύτερο κείμενο είναι του μακαριστού καθηγητή Ηλία Βουλγαράκη και αποτυπώνει με σαφήνεια τη διαφορά της εν Χριστώ μαρτυρίας από τον προσηλυτισμό.

Στην έρευνα μας θα μας βοηθήσουν και οι φωτογραφίες.

Τελικά ποια είναι η διάκριση ανάμεσα στη χριστιανική μαρτυρία και τον προσηλυτισμό και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων διαφόρων θρησκειών; 

5. Η διαπολιτιμικότητα ως πρόκληση

Η μαρτυρία της εν Χριστώ ζωής συνδέεται οπωσδήποτε με την ελευθερία. Ωστόσο, η διαπολιτισμικότητα είναι μια μεγάλη πρόκληση γι' αυτούς που τη βιώνουν. Δεν είναι εύκολο κανείς να αντισταθεί στους πειρασμούς και τους φόβους. Όμως εδώ απαιτείται νηφαλιότητα, ψυχραιμία καιη ήρεμη δύναμη των ανθρώπων, ώστε η πρόκληση της διαπολιτισμικότητας να μεταμορφωθεί σε πρόσκληση μιας ειρηνικής ζωής, δίχως φανατισμό και βία.

Έχω την αίσθηση ότι το θέμα αυτό μπορεί να εξετασθείμέσααπό την προβολή κάποιων σκηνών από την ταινία "Ενώπιον θεών και ανθρώπων".

Η υπόθεση της ταινίας: "Ενώπιον Θεών και ανθρώπων":

Ένα μοναστήρι στα βουνά της βόρειας Αφρικής τη δεκαετία του ’90. Οκτώ χριστιανοί καλόγεροι από τη Γαλλία, ζουν σε αρμονία με τους αδελφούς τους μουσουλμάνους. Όταν ένα συνεργείο από ξένους εργάτες σφαγιάζεται από μια ομάδα φανατικών ισλαμιστών, ο φόβος κυριεύει την περιοχή. Ο στρατός θα προσφέρει προστασία στους μοναχούς, αλλά εκείνοι θα αρνηθούν. Αρχίζουν να αναρωτιούνται αν θα πρέπει να εγκαταλείψουν το μοναστήρι ή όχι. Παρά την αυξανόμενη απειλή, συνειδητοποιούν ότι πρέπει να μείνουν… με ότι αυτό συνεπάγεται.

Μπορείτε να διάβασετε μια κριτική και αναλυτικά για την υπόθεση της ταινίας ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ

Ας δούμε μερικές σκηνές από την ταινία. Δυστυχώς τα αποσπάσματα αυτά δεν έχουν ελληνικούς υπότιτλους, αλλά μόνο αγγλικούς. Ευκαιρία να εξασκήσουμε και τα αγγλικά μας λοιπόν!

Ποια είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις σας;

Επίλογος

Αντί επιλόγου επέλεξα να παρακολουθήσουμε ένα απόσπασμα μιας συνέντευξης του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου με θέμα τη στάση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο μεταναστευτικό βίωμα και μια πρόταση για την αρμονική συμβίωση των ανθρώπων.

Ολοκληρώνοντας το θέμα μας, σκέφτομαι πλέον ότι στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες επείγει ο διάλογος. Ο διάλογος ο επιστημονικός και ο επίσημος μεταξύ των θρησκειών αλλά και εκείνος της καθημερινής ζωής των απλών ανθρώπων. Για τις μορφές όμως του διαλόγου θα τα πούμε στις επόμενες συναντήσεις μας.