5.4 Συγχώρεση - Β΄ Λυκείου
"καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν,
ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφήκαμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν"
(Μτθ. 6, 12)
Πολλά τα αστοχήματα των Χριστιανικών Εκκλησιών-Ομολογιών στο πέρασμα των αιώνων. Όμως, όπως εσείς παρατηρήσατε, οι εποχές έχουν αλλάξει και ορθά η ομολογιακή μισαλλοδοξία θεραπεύεται μέσα από τις συχνές συναντήσεις των εκπροσώπων των διάφορων Εκκλησιών. Ο διάλογος και η συνεργασία σε διάφορα κοινωνικά ζητήματα, που πολλές φορές αποτελούν παγκόσμια προβλήματα, εκφράζουν μια δυναμική από κοινού "φωνή" των Εκκλησιών στις δυνάμεις που υποστηρίζουν το κακό και συγχρόνως αποτελούν μια μαρτυρία του τρόπου με τον οποίο οι χριστιανοί μπορούν να είναι το "αλάτι της γης" που μεταμορφώνει τον κόσμο και προάγει τον πολιτισμό.
Μετά από όλες αυτές τις σύντομες σκέψεις σκέφτομαι, αν τελικά οι διαχριστιανικές συναντήσεις και συνεργασίες αποτελούν μια μορφή αγάπης, ένα παράδειγμα ζωής και οπωσδήποτε μια πράξη συγχώρεσης για τις αστοχίες και τα τραύματα του παρελθόντος.
Οι έννοιες αυτές, δηλαδή ο έρωτας και η αγάπη, η ζωή και η συγχώρεση θα μας απασχολήσουν στις τελευταίες για φέτος συναντήσεις μας. Όμως, θα τις εξετάσουμε σε ένα προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το ταξίδι μας με την πρώτη έννοι: Συγχώρεση!
1. Οι απόψεις μας για τη συγχώρεση
"Σε συγχωρώ". Μια φράση που συχνά ακούμε και πολλές φορές χρησιμοποιούμε. Ποια είναι η σημασία της;
-Τι σημαίνει η λέξη "συγχώρεση";-Πόσο σημαντική είναι η συγχώρεση σε μια σχέση (φιλική, οικογενειακή, ερωτική, επαγγελματική) και γιατί;
-Πόσο συχνά χρησιμοποιούμε τις λέξεις "συγγνώμη", "σε συγχωρώ", "έκανα λάθος", "μετάνιωσα":
Ας απαντήσουμε, αφού σκεφτούμε και ανταλλάξουμε απόψεις με τον διπλανό μας.
2. Το θρησκευτικό περιεχόμενο της συγχώρεσης
Η συγχώρεση οπωσδήποτε συναντάται στον θρησκευτικό κόσμο και ειδικά στον Χριστιανισμό. Ας μη λησμονούμε το Μυστήριο της Μετάνοιας και της Εξομολόγησης (κατ' εξοχήν πράξη συγχώρεσης) αλλά και ότι η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που διανύουμε, είναι η κατ' εξοχήν περίοδος της συγχώρεσης, διόρθωσης των σφαλμάτων και οπωσδήποτε συνάντησης με τον άλλον.Ωστόσο, ποιο είναι το νόημα της "συγχώρεσης" στη χριστιανική παράδοση; Μήπως σχετίζεται με την "πληρωμή" κάποιου προστίμου ή την επιβολή κάποιας τιμωρίας για να ικανοποιηθεί ο Θεός γιατί ο χριστιανός παραβίασε κάποιο νόμο-κανόνα Του; Επομένως μήπως έχει νομικό χαρακτήρα;
Για το θέμα αυτό μπορούν να γίνουν πολλές συζητήσεις. Αρκεί όμως να διαβάσει κανείς μια παραβολή που διηγήθηκε ο Κύριος για να πάρει τις απαντήσεις του.
Η παραβολή του "Σπλαχνικού Πατέρα", γνωστή και ως "Ασώτου Υιού" (Λκ. 15, 1-32) φανερώνει την απλοχεριά και τη δυναμική της συγχώρεσης. Θα σας τη διηγηθώ και συγχρόνως θα παρατηρούμε τις εικόνες. Μήπως μπορεί κάποιος/α από εσάς να με βοηθήσει στη διήγηση;
Στην παραβολή του "Σπλαχνικού πατέρα" φανερώνεται η συγχώρεση ως έμπρακτη πράξη υπέρβασης του εγώ. Όμως, αποτελεί μια παραβολή, δηλαδή μια ιστορία που αποσκοπεί στη διδαχή. Τι συμβαίνει, όμως, όταν ορισμένες πράξεις των ανθρώπων παραβιάζουν κανόνες της πολιτείας (το παράδειγμα που θα χρησιμοποιήσω αναφέρεται σε παλιότερους νόμους του δυτικού κόσμου), αλλά κυρίως προδίδουν την αγάπη προς το συνάνθρωπο; Τότε υπάρχουν δυνατότητες για συγχώρεση; Τι συμβαίνει στον θρησκευτικό κόσμο;
Ειδικότερα, ποια είναι η σημασία της συγχώρεσης στον Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ;
Το ερώτημα αυτό θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε μέσα από το παράδειγμα της μοιχείας και ορισμένα περιστατικά ή διατάξεις από τον θρησκευτικό κόσμο.
Ειδικότερα, ποια είναι η σημασία της συγχώρεσης στον Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ;
Το ερώτημα αυτό θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε μέσα από το παράδειγμα της μοιχείας και ορισμένα περιστατικά ή διατάξεις από τον θρησκευτικό κόσμο.
Αφου διαβάσουμε τα κείμενα στα Φύλλα Εργασίας (ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ), ας τοποθετηθούμε απέναντι σε κάθε κείμενο.
Ι. Η μοιχεία στο Ευαγγέλιο. «Ο Μωυσής
στο νόμο μάς έχει δώσει εντολή να λιθοβολούμε τέτοιου είδους γυναίκες. Εσύ τι
γνώμη έχεις;» Αυτό το ’λεγαν για να του στήσουν παγίδα, ώστε να βρουν κάποια
κατηγορία εναντίον του. Ο Ιησούς τότε έσκυψε κάτω και με το δάχτυλο έγραφε στο
χώμα. 7Καθώς όμως επέμεναν να τον ρωτούν, σηκώθηκε πάνω και τους είπε: «Όποιος
από σας είναι αναμάρτητος, ας ρίξει πρώτος πέτρα πάνω της» (Ιω. 8, 5-7).
ΙΙ. Η μοιχεία στο Λευιτικό «Αν ένας
διαπράξει μοιχεία με γυναίκα έγγαμη, δηλαδή με τη γυναίκα ενός άλλου, ο μοιχός
και η μοιχαλίδα πρέπει εξάπαντος να θανατωθούν» (20, 10).
ΙΙΙ. Η μοιχεία στο Κοράνιο:
«Στη μοιχαλίδα
και στον μοιχό επιβάλλεται ποινή εκατό μαστιγωμάτων στον καθέναν. Μη φανείτε
επιεικείς στην τήρηση αυτής της απόφασης του Θεού, αν πιστεύετε σε Αυτόν και
στην Έσχατη Μέρα. Ας επιβάλλεται η τιμωρία ενώπιον κάποιων πιστών. [...]
Ερωτήσεις για όλα τα κείμενα:
Τι σας αρέσει;
Τι σας ενοχλεί;
Τι σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση;
Πως αξιολογείτε την αντιμετώπιση της μοιχείας σε κάθε κείμενο;
4. Αίτια που δυσχεραίνουν τη συγχώρεση και την έκφραση αγάπης στη ζωή των πιστών. Η αγάπη ως βάση για τη συγχώρεση
Αν και οι θρησκείες πολλές φορές υπερβαίνουν το νομικό τους χαρακτήρα και έχουν το έλεος ως οδοδείκτη για τη ζωή των πιστών τους, ωστόσο τα πράγματα δεν είναι πάντα εύκολα. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα αίτια που δυσχεραίνουν τη συγχώρεση; Με ποιους τρόπους μπορεί να προέλθει η πραγματική συγχώρεση;
Η χριστιανική παράδοση (και όχι μόνο), λόγω και έργω, θέτει ως βάση για να χωρέσει ο άλλος στη ζωή μας την αυτοθυσιαστική αγάπη.
Αν και οι θρησκείες πολλές φορές υπερβαίνουν το νομικό τους χαρακτήρα και έχουν το έλεος ως οδοδείκτη για τη ζωή των πιστών τους, ωστόσο τα πράγματα δεν είναι πάντα εύκολα. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα αίτια που δυσχεραίνουν τη συγχώρεση; Με ποιους τρόπους μπορεί να προέλθει η πραγματική συγχώρεση;
Η χριστιανική παράδοση (και όχι μόνο), λόγω και έργω, θέτει ως βάση για να χωρέσει ο άλλος στη ζωή μας την αυτοθυσιαστική αγάπη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας αγάπης είναι το έργο του π Γερβάσιου Ραπτόπουλου και η ποιμαντική του φροντίδα για τους φυλακισμένους. Στη συνέχεια θα διαβάσουμε μια επιστολή ενός κρατούμενου προς τον π Γερβάσιο Ραπτόπουλο. Με εξολογοτική διάθεση ο κρατούμενος μιλάει με τρόπο αγαπητικό προς τον πατέρα Γερβάσιο.Ποια μπορεί να είναι τα βιώματα του επιστολογράφου;
Ποια είναι τα αίτια που εμποδίζουν τη συγχώρεση;
Πως μπορεί να συνδεθεί η αγάπη με τη συγχώρεση;
5. Αξιολόγηση των θέσεων του Χριστιανισμού και των θρησκειών για τη συγχώρεση
Τελικά, τι θα γράφαμε σε κάποιον/α που μας αδίκησε; Μη λησμονείτε ότι ο γραπτός λόγος έχει συνήθως τη σημασία του "συμβολαίου", διότι δε χάνεται, όπως ο προφορικός. Το λοιπόν ας συντάξουμε μια επιστολή ως θρησκευόμενοι άνθρωποι σε κάποιον/α που σας αδίκησε ή σε κάποιν/α που εσείς αδικήσατε.
Επίλογος
Συγχώρώ (συν+χωρώ), δηλαδή χωρώ να ζω με τον άλλον.
Μετάνοια (μετά+νους), δηλαδή αλλάζω τρόπω ζωής.
Δυναμικές έννοιες και όχι στατικές, όπου δε χωρά καμία νομική κατανόηση. Αντίθετα μόνο ο αγώνας για την υπέρβαση του "εγώ" και τη θεραπεία των ατομικών αρτηριοσκληρωτικών δυνάμεων μπορεί να συσχετισθεί με αυτές τις έννοιες.
Όπως αναφέρουν με εξομολογητικό τρόπο μπροστά στον καθρέπτη της ψυχής, στους στίχους του τραγουδιού "Repetance" οι Dream Theater: "Μερικές φορές θα είσαι λάθος και θα πρέπει να μάθεις τον δύσκολο δρόμο. Και άλλες φορές θα πρέπει να είσαι δυνατός, όταν σκέφτεσαι ότι πλέον είναι πολύ αργά" (δική μου ελεύθερη απόδοση των στίχων).
Για αυτή τη δύναμη μας μιλάει με αναλυτικό και διεξοδικό τρόπο ο Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ.κ. Παύλος στην παρακάτω ομιλία. Όσοι έχετε χρόνο (έστω και στις διακοπές του καλοκαιριού), θεωρώ ότι θα ήταν χρήσιμο να ακούσετε αυτή την ομιλία.
Επιπρόσθετο υλικό
Για να ακούσετε τους παρακάτω λόγους, πατήστε στους τίτλους.
Λόγος για τη συγχώρεση του Μητροπολίτητ Λεμεσού κ. Αθανασίου
Λόγος για τη συγχώρεση του π Ανδρέα Κονάνου
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου