Ευθανασία: Το δικαίωμα στο θάνατο και η υποχρέωση στη ζωή

Στις 29 Ιανουαρίου διοργανώθηκαν στο Δημοτικό Θέατρο Ρόδου οι "Β΄ Αγώνες Επιχειρηματολογίας" από τον Εκπαιδευτικό Οργανισμό "Γραμμάτων Πολιτεία". Το θέμα που απασχόλησει τις δύο ομάδες μαθητών και μαθητριών, αρχίζει δειλά-δειλά να απασχολεί την ελληνική κοινωνία: "Ευθανασία: Δικαίωμα ή όχι;". Οι διοργανωτές μου έκαναν την τιμή και μου έδωσαν τη χαρά να είμαι στην κριτική επιτροπή των Αγώνων Επιχειρηματολογίας.

Πραγματικά και οι δύο ομάδες των μαθητριών και μαθητών με την άψογη επιχειρηματολογία τους και το αυθόρμητο και δυναμικό ύφος τους προσπάθησαν να πείσουν το κοινό για τη θέση που υπερασπίζονταν. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσω ότι η επιλογή της άποψης προέκυψε μέσα από κλήρωση και σε καμία περίπτωση δε σήμαινε ότι ήταν η προσωπική θέση των μαθητών/τριών. Κατά τον ίδιο τρόπο, και οι κριτές κρίνανε τη δομή, την επιχειρηματολογία, τη συνεργασία, τη στάση κλπ και σε καμία περίπτωση δεν επηρέαζε η προσωπική τους θέση τη βαθμολογία.

Πάντως τα εύσημα ανήκουν στους μαθητές και τις μαθήτριες για τον αγώνα τους καθώς και στις καθηγήτριες και καθηγητές τους για το γύμνασμα και την άσκηση στην τέχνη του λόγου!!!

Περισσότερα σχετικά με την όμορφη αυτή εκδήλωση μπορείτε να διαβάσετε στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας ΡΟΔΙΑΚΗ

Στη συνέχεια μεταφέρω την τοποθέτησή μου στο τέλος της βραδιάς γι'  αυτό το πραγματικά δύσκολο θέμα, ενώ στο τέλος προσθέτω και τα ερωτήματα που έθεσα στις δύο ομάδες.

«Ευθανασία: Δικαίωμα στο θάνατο ή υποχρέωση στη ζωή;»

Σεβαστέ πάτερ,

Κυρίες και κύριοι,

Αγαπητά παιδιά,

Πρώτα από όλα θα ήθελα να συγχαρώ και τις δύο ομάδες για την εξαιρετική επιχειρηματολογία τους και την άψογη τοποθέτησή τους απέναντι σε ένα εκ των ων ουκ ανευ δύσκολο δίλημμα. Οι ευχαριστίες οπωσδήποτε ανήκουν και στους καθηγητές και τις καθηγήτριες του Εκπαιδευτικού Οργανισμού «Γραμμάτων-Πολιτεία» για το υποδειγματικό γύμνασμα των μαθητών/τριών στην ορθή χρήση του λόγου και την επιχειρηματολογία.

Είναι σε όλους μας γνωστό, ότι η Χριστιανική Εκκλησία, και δη η Ορθόδοξη, είναι ενάντια σε κάθε μορφή ευθανασίας, ενεργητικής ή παθητικής. Η θέση αυτή παραμένει ακόμη κι αν τα κίνητρα είναι ευγενή και ανιδιοτελή. Ωστόσο, η τοποθέτηση αυτή της Εκκλησίας δεν υποκρύπτει κανέναν δογματισμό ή μανιχαϊσμό. Πολύ περισσότερο, εκφράζει τη ποιμαντική μέριμνα και την αγωνία του εκκλησιαστικού σώματος για να μη καταστεί η ευθανασία ένας εύκολος τρόπος παραίτησης από τη ζωή ή και μια συγκεκαλυμμένη αυτοκτονία.

Ας μη λησμονούμε άλλωστε, ότι το βασικό μήνυμα της Εκκλησίας είναι μια πρόταση αγάπης και έρωτα για τη ζωή. Ξεκινά από τον πόνο στο Σταυρό του Χριστού και ολοκληρώνεται στην Ανάστασή Του, καθώς και στην απελευθέρωση κάθε ανθρώπου από την τελευταία Βαστίλη, τον θάνατο. Ο Απόστολος Παύλος γράφει με ενάργεια: «Αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, τότε το μήνυμά μας είναι κενό και η πίστη μας είναι κενή» (Α΄ Κορ. 15, 14). Επομένως, η χαρά για τη ζωή, ως αγώνας κατάργησης του κοινωνικού και βιολογικού θανάτου, αποτελεί το ιδεώδες του χριστιανικού βιώματος. Γι’ αυτό για τους χριστιανούς Πατέρες κάθε άκριτη παρέμβαση του ανθρώπου στο φαινόμενο της ζωής μοιάζει με κλοπή του δώρου του Θεού.

Σε αυτά τα πλαίσια, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία έλαβε χώρα στην Κρήτη τον Ιούνιο του 2016, ανέδειξε την ιερότητα της ζωής όχι ως επιβολή ενός τυραννικού Θεού, αλλά ως προσφορά προς κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από τις καταβολές και τις επιλογές του. Ειδικά στα ζητήματα και τα διλήμματα που άπτονται της βιοηθικής, η Εκκλησία προτάσσει τη μεμονωμένη εξέτασή τους. Κριτήριο κάθε περίπτωσης είναι πάντα η ελευθερία και η ανιδιοτελής αγάπη προς τον συνάνθρωπο. Διότι μόνο τότε μπορεί να είναι η ζωή δώρο Θεού.

Αντιλαμβάνομαι, βέβαια, ότι είναι πολύ εύκολο να μιλάει κανείς ενάντια στην ευθανασία, και είναι ακόμη πιο δύσκολο όταν βιώνει τον πόνο. Ωστόσο, στο ζήτημα αυτό υπάρχουν πολλά ηθικά ερωτήματα που η κοινωνία μας ακόμη δεν έχει απαντήσει. Για παράδειγμα, αυτός που εκτελεί την ευθανασία είναι λυτρωτής ή δολοφόνος; Αυτός που τη δέχεται είναι λυτρωμένος ή αυτόχειρας; Δύσκολα ερωτήματα και επείγει ο διάλογος στη χώρα μας.

Ο διάλογος, όμως, αυτός έχει ξεκινήσει σε πολλές κοινωνίες και οι ανησυχίες του αποτυπώνονται ρεαλιστικά στον κόσμο της τέχνης. Αυτός είναι και ο λόγος που επέλεξα ο προβληματισμός και οι ερωτήσεις μου να πηγάζουν μέσα από τα αντανακλαστικά αισθητήρια της καλλιτεχνικής έκφρασης. Η τέχνη προβληματίζει, συγκλονίζει και διδάσκει, όχι με λόγο αυθεντίας, αλλά με τρόπο απαλό, μέσα από τη βιωματική προσαρμογή του αποδέκτη στην ποικιλία των περιπτώσεων και των όποιων αποχρώσεων.

Κυρίες και κύριοι,

Ολοκληρώνοντας τις σκέψεις μου και μετά από όλα αυτά τα όμορφα που ακούσαμε από τις μαθήτριες και τους μαθητές στη σημερινή άρτια διοργάνωση, αναρωτιέμαι:

Τελικά, ποιος από εμάς μπορεί να κρίνει τα όρια και τις αντοχές στον ανθρώπινο πόνο.

Αλλά και ποιος μας ορίζει θεούς για να στερήσουμε τη ζωή και να ανακόψουμε την ελπίδα από κάθε άνθρωπο και τους οικείους του.

Σας ευχαριστώ πολύ!

 Ερώτημα προς την ομάδα που ήταν κατά της ευθανασίας:

«Στη νουβέλα του Ντάλτον Τράμπο με τίτλο, Ο Τζόνυ πήρε το όπλο του, ο πρωταγωνιστής τραυματίζεται από μια οβίδα κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακρωτηριάζεται στα χέρια και τα πόδια και μένει χωρίς όραση, ακοή και ομιλία. Είναι όμως ζωντανός, δηλαδή αναπνέει, αλλά δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον. Ζει μόνο με τις αναμνήσεις του. Τελικά καταφέρνει να επικοινωνήσει με τη νοσοκόμα κουνώντας το κεφάλι του στον κώδικα Μόρς. Το μόνο που ζητάει είναι: ‘SOS! Βοηθήστε με! Σκοτώστε με!

Η Χριστιανική Εκκλησία, από την άλλη, είναι ενάντια σε κάθε μορφή ευθανασίας, γιατί η ζωή είναι δώρο Θεού και δεν αφαιρείται.

Το ερώτημά μου είναι πώς μια τέτοια ζωή γι’ αυτόν που υποφέρει, μπορεί να παρατείνεται και σύμφωνα με τη χριστιανική θεώρηση να είναι δώρο Θεού».

Ερώτημα προς την ομάδα που ήταν υπέρ της ευθανασίας:

Στην ταινία Το σκάφανδρο και η πεταλούδα του Τζούλιαν Σνάμπελ, ο ήρωας τα είχε όλα στη ζωή του. Μέχρι που ένα εγκεφαλικό τον αφήνει παράλυτο σε όλο του το σώμα. Το μόνο που μπορεί να κινήσει είναι το αριστερό μάτι του, με οποίο επικοινωνεί με τον έξω κόσμο. Δεν παραιτείται, όμως, από τη ζωή. Απορρίπτει τη λύτρωση από τον πόνο που υπόσχεται η ευθανασία και υπομένει με διάφορους τρόπους το μαρτύριό του γεμίζοντας με ελπίδα και κουράγιο τους οικείους του.

Η στάση του ήρωα της ταινίας αποτυπώνει απόλυτα τη χριστιανική θεώρηση για την ευθανασία, χωρίς βέβαια να είναι αυτός ο σκοπός της ταινίας.

Το ερώτημά μου είναι, αν τελικά η ευθανασία αντί για αξιοπρεπής θάνατος είναι περισσότερο ένας θάνατος πονεμένων και απογοητευμένων ανθρώπων, κατά τον οποίο δεν αφαιρείται μόνο η ζωή αλλά και η ελπίδα και ο αγώνας για τη ζωή».